به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری دانشجو؛ شاید یکی از سوالاتی که برای خیلی از ما مطرح باشد آن است که چرا دنیا، اسلام به قرائت ترکیه ای را بیشتر می شناسد تا اسلام ناب محمدی؟! و شاید برای این سوال دلایل مختلفی را بتوان بیان کرد، نزدیکی ترکیه به اروپا که سالها حتی نیمی از اروپا نیز متعلق به ترکهای عثمانی بوده است؛ شاید یکی از دلایل این امر باشد اما اروپای شرقی دل خوشی از ترکیه ندارد. برای مثال در مجارستان به جز یک موزه شخصی و یک مسجد خانگی تمامی آثار و میراث ترکهای عثمانی را از بین برده اند چرا که ظاهرا رفتار خشنی که ترکها در حکومت عثمانی ها داشته اند؛ خاطره خوشی را برای مردم اروپای شرقی از ترکها باقی نگذاشته و باعث بدبینی شده است اما چه بخواهیم و چه نخواهیم ترکیه دروازه اروپا به شرق است بله؛ این امر را هم می توان جدی گرفت ولی تا همین ده سال پیش یعنی قبل از اینکه اردوغان و حزبش روی کار بیایند لاییک ها برای سالیان متمادی در ترکیه حکومت می کردند و ارتش حافظ میراث آتاتورک بود. چیزی مثل آن که بگوییم رضاخان قلدر تا ده سال قبل بر ترکیه حکومت می کرده است و البته حکومت آنها ضداسلامی تر از رضاخان بوده تاجایی که در آنجا موفق شدند خط رسمی کشوری که ته مانده امپراتوری بزرگ عثمانی است را نیز عوض کنند چیزی که در ایران به لطف درایت روحانیت شیعه رخ نداد وارتباط ما با گذشته تاریخی مان قطع نشد.
شاید بگویند ترکیه سریال سازی اش زیاد است. بله، اما سریالهای ترکیه ای همان طور که می دانیم بیشتر به فساد و لاابالی گری به سبک غربی می پردازند تا تبلیغ اسلام و البته تبلیغ اسلامشان هم صوری است چیزی مانند همان سریال کلید اسرار که راست و دروغ را با هم مخلوط کرده و بیشتر افسانه سرایی می کنند تا حقیقت گویی. ترکیه اما در صنعت توریسم موفق بوده و چهره اسلامی خوبی از خود حداقل به قرائت اسلام ترکیه ای در تبلیغات ارائه داده است. چند سالی هم هست که این کشور در بحث مسجدسازی و مدرسه سازی در کشورهای مختلف فعالیت چشمگیری داشته، یعنی روی نیروسازی و شبکه سازی این نیروها کارهای درخور توجهی صورت داده است، تا جایی که مثلا در تاجیکستان فارسی زبان، کشور ترکیه قدرت نمایی زیادی دارد اما این هم موضوع آن طور که هست باعث نشده تا قرائت عثمانیایی از اسلام در جهان حاکم شود؛ پس دلیل اصلی این بحث چیست؟ شاید بهترین دلیل را بتوان در موضوع دیگری مطرح کرد.
چندی قبل در گروه خاصی از شبکه های تحقیقاتی اجتماعی که محققان و اندیشمندان شیعی به خصوص اندیشمندان ایرانی وعراقی در آن جمع بودند به موضوعی اشاره کردم که انعکاس این موضوع چیزی نبود که انتظارش را داشتم، صحبت از نسخه های خطی و با ارزش قابل و اعتماد بود خاطره ای نقل کردم از یکی از علما که چند روز پیش به درد دل از یک نسخه بسیار قدیمی از نهج البلاغه گفت که در خانه یکی از علمای اصفهان چندین نفر آن را رویت کرده اند اما با در گذشت آن عالم اصفهانی، گنجینه کتابهایی که همراه او بود از دسترس خارج شد و فرزند وی در مقابل درخواستهای مکرر علما و مسئولان حاضر نشد حتی آن نسخه را به کسی نشان بدهد. وی گفته بوده است که می خواهم این نسخه را به اروپاییان بفروشم!!! بعد از نقل این خاطره اما به جای همراهی از نسخه شناسان و محققان مشهوری که در آن گروه فعال بودند، مشاهده کردم که درد دل یکایک آنها باز شد و کار پسر آن عالم را تایید کردند که اگر آنها هم جای او بودند همین کار را می کردند. در کمال تعجب علت را پرسیدم و چندین نفر از محققان برجسته و یا دانشجویان دوره دکتری تاریخ اسلام و ... زبان به گلایه باز کردند که فروش نسخه خطی شیعی به اروپاییان عاقلانه تر از آن است که در کتابخانه های مختلف ایران وعراق این نسخه های مهم خطی به اسارت گرفته شود گلایه آنها این بود که اگر کسی بخواهد نسخه خطی رابرای تحقیق و تفحص در اختیار داشته باشد در کتابخانه های وطنی چنین امکانی به وی داده نمی شود حتی اگر چهرهای سرشناس و معتمد و آگاه به کار باشد این یعنی انکه علمی که در کتابهای قدیمی است محبوس مانده تا رقبا آنچه دارند به دنیا عرضه کنند. آقای موسوی رییس بزرگترین دارالتراث نجف در یکی از این نمونه ها خاطره ای از سفرهای مکرر خود به ترکیه و کتابخانه مشهور سلیمانیه ذکر کرد و گفت در آنجا مدیران کتابخانه مشهور سلیمانیه کاری ندارند شما توریست هستید؟ محققید؟ یا یک کارگر معمولی؟ نه از شما کارت عضویت می خواهند و نه بوروکراسی وحشتناکی که در ایران حاکم است را انجا می بینید، تنها با نشان دادن یک پاسپورت ساده می توانید مانند هزاران تن دیگر در این کتابخانه مهم به هر کتابی که خواستید دسترسی داشته باشید تنها هزینه ای که از شما برای تحقیق و تفحص در کتب اسلامی این کتابخانه بزرگ گرفته می شود هزینه گرفتن کپی از نسخه های خطی یا کتابهای نفیس است که آن هم هزینه بسیار ناچیزی است.
او می گوید همین موضوع است که باعث شده در کنار عدم اجازه محققان و اندیشمندان به دسترسی به کتابهای نفیس شیعی در کتابخانه های ایران، کتابهای خطی ترکیه ومنابع موجود در کتابخانه هایشان مرجع اسلام شناسان قرار بگیرد و اسلام به قرائت ترکیه ها در جهان رواج یابد.
رسول جعفریان تاریخ شناس برجسته کشور که در زمینه تاریخ اسلامی آثار متعددی دارد و از چهره های شناخته شده این عرصه است به تازگی در تلگرام کانالی زده که حاصل تحقیقاتش در کتب خطی را با تفسیر و توضیح به اشتراک می گذارد، در میان این تصاویر او هم از این پدیده نامیمون در عرصه کتابداری ایران گلایه های زیادی دارد و بارها به اشکال مختلف از به اسارت کشیدن کتابهای خطی در کتابخانه های مشهور کشورمان از جمله کتابخانه کاخ گلستان شکایت می کند در یکی ازاین موارد جعفریان، تصاویری از نقاشی های دوره قاجار در یک کتاب را به اشتراک گذاشته و زیرش نوشته است : این تصاویر البته ایران نیستند و اگر بودند که دسترسی به اونها کار دشواری بود. ای کاش می شد نسخه های کاخ گلستان را به راحتی در اختیار دیگران گذاشت. آیا عقلی برای این کار هست؟
او درجایی دیگر در زیر یکی از تصاویرش از یک نسخه ترکیه ای می نویسد:
این نسخه های ترکیه چه اندازه نفاست دارد! همه سرمایه جهان اسلام آنجاست.
و در ادامه می افزاید: واقع مطلب آن است که ما هم نسخه های نفیس در آستانه قدس و مرعشی و کاخ گلستان کم نداریم. اما همه اینها بی جرم و گناه حبس شده اند. اگر تمام آنها آزاد شده و چهره شان به روی پژوهشگران گشوده می شد چه قدر عالی و فرح بخش بود. کاش این بار یک قوه قاهره ای پیدا می شد و با حکم قاطع این آثار را از حبس آزاد می کرد.
جعفریان نه یک جا که در زمانهای مختلف از این روند موجود در ایران شکایت می کند و می گوید:
آن قدر کارهای هنری زیبا و درجه یک در کاخ گلستان هست که حد و اندازه ندارد. اما کجاست آن عقل که لااقل تصاویری اندک از اینها را منتشر کند و نشان دهد که در دوره قاجاری چه زحمتی برای تولید کارهای هنری کشیده شده. کارهایی که تا آنجا که می دانیم در دوره پهلوی و عصر ما به هیچ روی نشده است.
به نظر می رسد کتابداری حرفه ای در ایران ومدیریت آن نیاز به یک بازبینی مجدد دارد، زیرا مدیریت فعلی دارای نقص های جدی است میراثی که بدون آنها نمی توانیم ادعای بنیانگذاری تمدن جدید اسلامی را داشته باشیم و بدون آن که محققان بتوانند به آنها دسترسی پیدا کنند نخواهیم توانست در دنیا به نام تمدن اسلامی حرفی برای گفتن داشت. میراثی که بزرگانی همچون آیت الله مرعشی نجفی برای حفظ آن عمر گرانقدر خود را به شکل عجیب و غیر باوری صرف نموده نباید مانند کوهی از طلا که پلمپ شده است و اجازه دسترسی و استفاده از آن داده نمی شود باشد. ماجرای آیت الله مرعشی نجفی برای بسیار از مسئولان و مدیران امر باید درسی بزرگ باشد؛ وقتی که وی در عنفوان جوانی شاهد آن بود که اجانب کشتی کشتی کتابهای تاریخی را از ایران وعراق خریداری و به غرب می برند تصمیم گرفت بدون هیچ سرمایه و حمایتی در حفظ این میراث بکوشد او به تنهایی چهارده هزار جلد کتاب خطی را جمع آوری کرد اما حالا این ماییم که باید از معادنی که وی وامثال او برای ما گذاشته اند استفاده ببریم درغیرآن صورت نه حرفی برای گفتن داریم و نه چیزی برای ارائه کردن جز شعاری توخالی.
منبع: فرهنگ نیوز
ارسال نظرات