به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری دانشجو، در یکسال گذشته روابط ایران و عربستان یکی از دروه های تیره و تار خود را سپری می کند و بسیاری از امور را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است. یکی از این امور، حج و سفر به مکه و مدینه توسط ایرانیان است. از زمانیکه سعودی ها بر سرزمین حجاز سلطنت خود را شروع کرده اند تا به امروز، چندین برای اقدامات و مانع تراشی های آنها مانع انجام فریضه الهی حج برای مردم ایران شده و پس از انقلاب اسلامی نیز در سال 66 به دنبال کشتار حجاج ایرانی، حج تمتع و عمره چندین سال به حکم امام خمینی (ره) متوقف شد.
تایکی دو قرن پیش نامی از آل سعود در تاریخ نبود. آل سعود در سرزمین نجد (به معنای سرزمینی اندکی مرتفع) زندگی می کرد که از سرزمین های مرکزی شبه جزیره است و در همسایگی حجاز قرار دارد. محمد بن عبد الو هاب از اهالی نجد بود که از آغاز جوانی به مطالعات دینی و علمی پرداخت وضمن سفر به بغداد، بصره و دمشق تحت تاثیر آموزش های ابن تیمیه فقیه و محدث و متکلم حنبلی قرار گرفت که مخالف آزاد اندیشی و خواهان بازگشت به سنت های صدر اسلام بود و بیش از همه با عقاید شیعه مخالف بود و کتب نهاج السنه و زیارة القبور رادر رد عقاید تشیع نگاشت. عبدالو هاب با تاثیر از این اندیشه ها به تبلیغ افکار خود پرداخت که تقریبا ازهمه جا رانده شد ودر نهایت رهسپار شهر درعیه شد و در آنجا با محمد بن سعود شیخ قبیله هم پیمان شد (1749 م). ملاقات این دو سرآغاز حرکتی شد که در عرض هفتاد سال این امیر نشین کوچک را گسترش داد و به یک پادشاهی تبدیل کرد. قدرت معنوی در دست محمد ابن عبدالوهاب و رهبری سیاسی و نظامی برعهد ه ی محمد بن سعود قرار داشت.
در سال گذشته شاهد بودیم که عربستان سه حادثه ناگوار و هولناک را به ویژه برای حجاج ایرانی رقم زد. اولین رویداد خبرساز مربوط به تجاوز ماموران فرودگاه جده به دو نوجوان ایرانی بود. در دومین بی تدبیری و سومدیریت، چندین نفر از حجاج ایرانی بر اثر حادثه سقوط جرثقیل به شهادت رسیدند و در فاجعه بارترین مراسم های حج در طور تاریخ، حادثه منا روی داد که نزدیک به 7 هزار حاجی قربانی شدند که 465 نفر از آنها ایرانی بودند.
ابرهای تیره بار دیگر بر آسمان روابط تنش آلود ایران و عربستان چیره شدند و با اقدامات تنش زا و خصمانه سعودی ها این تیرگی روابط به مرور افزون تر نیز شد. اعدام عالم شیعی و رهبر شیعیان عربستان، شیخ نمر در 12 دی 94، واکنش تند تهران را به دنبال داشت. این اعدام، به تظاهرات گسترده در ایران انجامید و در شهرهای تهران و مشهد نیز سفارت و کنسول گری عربستان به آتش کشیده شد. اقدام سریع دولت ایران در محکومیت و بازداشت عوامل تخریب اماکن دیپلماتیک سعودی، مثمر ثمر نبود و این رژیم بلافاصله و بدون فوت وقت کلیه روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع کرد و در یک اقدام خلاف عرف، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و چند کشور کوچک آفریقایی را نیز ترغیب به قطع روابط با ایران کرد.
در ماه های اخیر نیز مقامات عربستان از جمله وزیر خارجه این کشور، عادل الجبیر، در اغلب اظهارات و سخنرانی های خود در رابطه با منطقه، ایران را مکرر به دخالت در امور کشورهای عربی و حمایت از گروه های تروریستی محکوم کرده و برای بهبود روابط نیز پیش شرط کنار گذاشتن سیاست خارجی انقلابی و تبدیل شدن ایران به کشور عادی را پیشنهاد داده است. وی حتی پا را از این نیز فراتر گذاشته و در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه در 7 می عنوان کرد که ایران روابط را قطع کرده و آنها بوده اند که باعث تنش در روابط و قطع کامل آن شده اند. وی مدعی شد که ایران در همه کشورهای منطقه از جمله عراق، بحرین، کویت، سوریه، لبنان، یمن و حتی عربستان به دنبال تفرقه و تنش است.
تنش های موجود در روابط ریاض- تهران را می توان مدل کوچک جنگ سرد در منطقه غرب آسیا نامید. نفوذ و تاثیرگذاری طبیعی ایران بر تحولات منطقه به خاطر قدرت ماهیتی که موقعیت ایران از آن برخوردار است، سبب شده عربستان برای تقابل با آن دست به اقداماتی بزند که به تضاد منافع در منطقه می انجامد. کشیدن پای کشورهای غربی و به ویژه آمریکا به منطقه و خلیج فارس، تشکیل ائتلاف کشورهای متحد برای مقابله هماهنگ با تهران، خرید میلیاردها دلار تسلیحات نظامی پیشرفته و جنگ نیابتی در سوریه، عراق، یمن و لبنان، از جمله اقداماتی است که سعودی ها در سال های اخیر شتاب داده اند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علاوه بر اینکه ایران به صورت طبیعی می توانست به یکی از قطب های عمده منطقه تبدیل شود، کشور خود را به عنوان الگویی در جهان اسلام و ارائه دهنده ایدئولوژی انقلابی - اسلامی نیز معرفی شد. نفوذ گسترده در میان ملت های مسلمان از طریق شعارها و آرمان های انقلابی و در ارتباط مستقیم با اسلام، پایه های نظامی های پادشاهی را به لرزه درآورد و آلترناتیو موثری را برای این کشورها معرفی کرد. عربستان سعودی به عنوان نظامی محافظه کار و رادیکال، هرگز قادر به هضم تحولات جدید منطقه در آن سال ها نبود و به سرعت از سیاست صبر و انتظار به راهبرد مقابله با نفوذ ایران پرداخت. حمایت از صدام حسین در زمان جنگ تحمیلی و به بار آوردن فاجعه کشتار حجاج ایرانی در سال 66، از نمونه های ملموس راهبرد سعودی ها برای مقابله با ایران بود. در حال حاضر نیز سعودی ها همان سیاست را به صورت عریان تر و تهاجمی دنبال می کنند.
در این میان به خاطر قرار گرفتن اماکن مقدس مسلمانان در سرزمینی که سعودی ها بر آن حاکم اند، موضوع حج در شرایط تنش، محل مناقشه قرار می گیرد و به نوعی عربستان با سواستفاده از این موقعیت، به دنبال گروگشی از این فرضیه الهی در مقابل ایران بر می آید. حتی در زمانی که آرامش نسبی در روابط دو کشور برقرار بود، عربستان در مقابل سهمیه حجاج ایرانی مانع تراشی می کرد.
با ادامه روابط تنش آلود میان عربستان و ایران، موضوع تعطیلی حج تمتع امسال بر سر زبان ها افتاده است. حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم از بی احترامی و تحقیر هیات اعزامی ایران به عربستان و انگشت نگاری از آنها گفته بود. تمامی مذاکرات میان ایران و عربستان بر سر برقراری حجاج ایرانی به در بسته خورده و خواسته های سعودی ها درباره صدور ویزا و پرواز هواپیماهای ایرانی به عربستان، عزت ایران را نشانه گرفته است. سعودی ها به خوبی واقفند برگزاری مراسم حج و اعزام متقاضیان حج، برای ایران بسیار حائز اهمیت است و مسئولان ایرانی تا توانسته اند موضوع حج را به دور از تنش های سیاسی قرار داده اند. اما به نظر می رسد عربستان علاقه ویژه ای دارد تا تمامی مسائل فی مابین را به حوزه های فرهنگی، مذهبی و حتی ورزشی نیز بکشاند و هزینه های ایران را تا می تواند بالا ببرد.
اینکه آیا حج تمتع در سال جدید به خاطر شرایط عربستان، تعطیل یا متوقف خواهد شد، در حوزه اختیارات ولی فقیه قرار دارد. از شرايط وجوب حج، علاوه بر تمکن و استطاعت مالی، استطاعت جانی و امنيت جان در سفر هم از ديگر شرايط است. اگر حاکم اسلامی تشخيص دهد که امنيت و جان حجاج در خطر است و تلاش آنها در رفع موانع کافی نبوده می تواند با صلاحديدی که دارند اين سفر معنوی را برای مدتی تعطيل کنند و به تعويض بياندازند.
عربستان یکی دیگر از حربه های خود را برای مقابله با ایران به کار برده و به نظر می رسد قصد دارد تا با ایجاد کارشکنی در زمینه ورود ایرانیان به سرزمین حجاز، حکومت ایران را مجبور به تعطیلی حج کند. یعنی در ظاهر عربستان مانع ورود مردم ایران نشده بلکه این تهران بوده که در نبود روابط دیپلماتیک، عطای حج را به لقایش بخشیده و حج را برای مردمش تعطیل کرده است. تبلیغاتی که سعودی ها با توجه به سوابق و رفتارهای گذشته خود، به احتمال زیاد در دستور کار دارند تا افکار عمومی جهان اسلام را از اصل ماجرا منحرف سازند. خدعه ای که پیش از وقوع آن، مسئولان ایرانی می توانند با کار رسانه ای قوی و شکایت از عربستان در سازمان کنفرانس اسلامی و دیگر نهاد ها و سازمان های بین المللی، به جبهه گیری در مقابل آن اقدام کنند.
به طور کلی عربستان از هیچ اقدامی برای ضربه زدن به منافع مادی و معنوی ایران اجتناب نمی کند و در یکسال اخیر نیز حجم اقدامات ضدایرانی خود را افزایش و تهاجمی تر ساخته است. موضوع حج نیز از این چارچوب خارج نیست و دهها هزار ایرانی به خاطر مانع تراشی های سعودی ممکن است از این فرضیه واجب الهی برای چند سال محروم شوند. حکومتی که در حال حاضر بر عربستان حکمرانی می کند، به نظر نمی رسد از تلاش برای ضرب زدن به نفوذ ایران دست بردارد و ملک سلمان و شاهزاده های جوانش ثابت کرده اند، انگیزه ای برای بهبود روابط با ایران ندارند. چرا که دولت یازدهم در سه سال اخیر با در دستور کار قرار دادن سیاست تنش زدایی، بارها تمایل خود را برای رفع تنش ها و بهبود روابط اعلام کرده اند، ولی پاسخی که از این نوع دیپلماسی نصیب شده، چیزی جزء، هتاکی و مواضع طلبکارانه سعودی و در نهایت ایجاد تنش های جدید پیش پای ایران در منطقه نبوده است.
منبع: فرهنگ نیوز
ارسال نظرات