به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری دانشجو، اصطلاح برجام از زمانی که وارد قاموس سیاسی ایران شد، از سوی دولت و حامیانش به چنان تقدسی دست پیدا کرده که هر انتقاد یا مخالفتی با آن به سرعت تکفیر می شود. این رویه در قبال برجام در حالیست که منتقدان تنها با داده ها و ستادها سرکار دارند و توهمات پسابرجام را قابل اندازه گیری نمی یابند.
هاشمی رفسنجانی در سفری که به قزوین داشت در اظهاراتی عنوان کرد: اگر دولت لیست مشکلات حل‌شده به واسطه برجام را منتشر کند، این افرادی که می‌گویند برجام دستاوردی نداشته به واسطه این دروغ بزرگ نزد خانواده خود نیز شرمنده می‌شوند. منتقدان برجام برخی که ندانسته انتقاد می‌کنند هیچ، ولی آنها که از روی قصد و غرض در مجلس و سایر فضاها نامه می‌نویسند، بی‌تردید نمی‌دانند که چه مصلحتی برای برجام بوده است."
این دست اظهارات در میان کسانی که مدافع برجام نامیده می شود بسیار است و حسن روحانی، رئیس جمهور کشور، بالاترین میزان دفاع یکجانبه از برجام را دارد. در چنین سخنانی، یک روش کلی همیشه وجود داشته و به همان منوال نیز دنبال می شود. سیاه نمایی کامل از گذشته به ویژه دوران دولت احمدی نژاد و سفیدنمایی کامل از دوران دولت یازدهم بدون کوچکترین خودانتقادی، اصلی است که هرگز در میان مدافعان برجام فراموش نشده است. در میان آنها، برجام به عنوان تنها راه نجات کشور از تباهی، انحراف و خطر جنگ و ورشکستگی در نظر گرفته می شود که اگر این امر صورت نمی گرفت، ایرانیان باید برای ادامه زندگی خود دیگر قید فروش نفت را می زدند و خود را آماده برنامه غذا و دارو در مقابل نفت همچون عراق می کردند یا حتی بدتر باید برای نبرد و جنگ با قدرت های جهانی مهیا می شدند.
مدافعان سرسخت برجام آینده ای تیره و تار از ایران در صورت نبود برجام به تصویر می کشند و مذاکره کنندگانی چون ظریف و ناخدای برجام را یعنی حسن روحانی، به عنوان ناجیان بلامنازع کشور معرفی می کنند. بزرگنمایی از دستاوردهای برجام به همان میزان آسیب رسان است که حیات و ممات کشور را به یک قرارداد بین المللی گره زدن. ایران به سبب آنکه از ابتدای شروع انقلاب اسلامی تا کنون مخالف وضع موجود در جهان است، با تنبیه و فشار قدرت های غربی مواجه بوده است. تحریم اقتصادی از دهه 1370 به بعد جزء لاینفک سیاست خارجی ایران شده است. به بهانه های مختلف ایران با تحریم روبه رو می شود و در زمینه هسته ای نیز آمریکا توانست اجماع جهانی در زمینه تحریم ها به وجود آورد و میلیاردها دلار حاصل از فروش نفت در پشت دروازه های کشور بلوکه شود. این حالتی است که می توان نام آن را "تله تحریم" نامید.
ایران به خاطر ضعف های مدیریتی و اقتصاد تک محصولی در تله تحریم های بین المللی به رهبری آمریکا گرفتار شد اما رهایی از این تله و آن هم به صورت نیم بند، آیا خوشحالی دارد؟ آیا باید برای اینکه ایران به صورت ضالمانه و در طی اقداماتی ننگین، قادر به تجارت بین المللی و آنهم خاصه فروش نفت و بازگرداندن پول آن به کشور نبوده و در معاهده ای بین المللی، اجازه بهره گیری از حقوق تجاری اش در جهان اعطا شده، از دستاورد بزرگ سخن به میان آورد؟ این فرهنگ دقیقا همان فرهنگ قاجاری و به نوعی پهلوی است. قاجارها بر اراضی ایران چوب حراج می زدند تا بتوانند از ممالک فرنگ، روبل و استرلینگ قرضه کنند! جفا است که برجام با معاهدات ننگین دوران قاجار مقایسه شوند، اما باید این نکته را در نظر گرفت چرا باید اجازه داد، شرایط موجود در حوزه اقتصادی و درهم تنیدگی اقتصاد جهان، خود را بر ایران تحمیل کند و کشور برای رهایی از آن به اجبار از امتیازات ماهیتی و ذاتی خود در عرصه حاکمیت و کشورداری صرفه نظر کند. شاید اگر سران قاجار توان جنگیدن و قدرت نظامی داشتند، هرگز از سرزمین های کشور چشم پوشی نمی کردند ولی شرایط ایران به گونه ای بود که به راحتی به خوراک استعمار روسیه و انگلیس تبدیل شد و ایران برای همیشه از حقوق اساسی خود بر سرزمین های شرق و غرب و شمال و جنوبی اش محروم شد. محرومیتی که به حسرتی مستمر برای نسل های آینده تبدیل گردید.
برجام بلاشک موجب غرور و سربلندی ایرانیان نیست. ملتی به تاریخ خود مغرور می شود که با استعمار جنگیده و روز اخراج استعمارگران را از کشورش، روز استقلال می نامد و جشن می گیرد. کشوری به دستاوردهای خود افتخار می کند که توانسته چنان قدرت نظامی و اقتصادی در داخل ایجاد کند که کمتر متجاوزی، جرات نزدیکی به مرزهایش را داشته باشد. مردمی در جهان مغرورند که محصولات ساخت کشورشان در گوشه به گوشه جهان دست به دست و تبلیغ می شود. برجام برای ایران هیچ دستاوردی نداشته است. هیچ به آن معناست که ایران تنها توانسته به حقوقی که از قبل داشته و به خاطر شرایطی از آن برای چندصباحی محروم شده بود، دوباره دست پیدا کند ولی این دست پیدا کردن نیز با محدودیت های چند دهه ساله همراه شده که با تعهد دولتی ایران، تا سال های سال باید به آنها پایبند باشد تا بتواند از حقوق ذاتی خود استفاده کند. روسیه تزاری در طی قرارداد گلستان و ترکمنچای، ایران از حق کشتیرانی در دریای مازندارن محروم کرده بود، برقراری مجدد این حق را باید پیروزی بزرگ و محض نامید؟
کسانی با پشتوانه و تجربه سیاسی چند دهه ای مانند هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی، به خوبی آگاهند که مقدس سازی از برجام و کوبیدن بر طبل دستاوردهای برجام، تنها یک حربه سیاسی برای ادامه حیات سیاسی حزب، گروه یا جریان وابسته به خود در مدیریت اجرایی کشور است. یک اصل را باید در نظر گرفت که برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک، نمی تواند به عنوان افتخار تاریخی ایرانیان، جانمایی شود و از سوی دیگر، دستاوردهای برجام تنها باید با چنین پس زمینه ای همراه شود.
در یکسال اخیر، هیات های مختلفی از مقامات خارجی از پنج قاره جهان وارد کشور شده اند و پیش قرادادهای بزرگی نیز با شرکت های بین المللی منعقد گردیده است، اما در یک نقطه همه آنها دچار سکوت و سکون می شود و آن نیز زمان اجرایی شدن تعهدات است. دقیقا نیز در همین نقطه است که دستاوردهای برجام، قابلیت لمس شدن را از دست می دهند و تنها بر روی کاغذ و در حرف، می توان آنها را مشاهده کرد. اینکه تصاویر کشتی های ایرانی در بنادر اروپایی به عنوان دستاورد برجام به نمایش در می آید یا بالا رفتن فروش نفت بدون بازگشت تضمین شده ارز نفتی، دستاورد برجام نامیده می شود، در مقابل هزینه هایی که تاکنون به ایران تحمیل شده اند، می توان گفت هیچ اند. به زبان دیگر نمی توان آنها را دستاورد برای تاریخ ایران نام نهاد بلکه شرایطی است که در نتیجه ضعف نشان دادن بر ایران تحمیل شده اند و در صورت ادامه چنین رویه ای بار دیگر زمینه برای تحمیل شرایط به مراتب شکننده تر و سختر، مهیا خواهد شد.
به هرروی هرچند ممکن است برخی یا بخشی از افکار عمومی در ظرف زمانی کنونی و با پیش زمینه ذهنی ناشی از تحریم ها و فشارها، بهره گیری ایران از حقوق ذاتی و ماهیتی حاکمتی ذائل شده توسط قدرتهای غربی خود را به عنوان دستاورد در نظر بگیرند و به آن افتخار کنند اما در ظرف زمانی بزرگتر، چنین دستاوردی غرور آفرین نخواهد بود، چرا که ایران در موقعیتی نشان داده می شود که زمینه ایجاد شرایط برای فشار و تاثیرگذاری تحریم ها را داشته و دشمنان از همین بخش محدودیت های ظالمانه خود را اعمال کرده اند. زمانی برجام به عنوان دستاورد در نظر گرفته خواهد شد که دولت و ملت ایران از تجربه تلخ تحمیل آن به عنوان درس عبرت بهترین استفاده را ببرند و زمینه ای مهیا شود تا دیگر دشمنان این خاک، توان اعمال فشار و تحریم را نداشته باشند و یا هزینه چنین اقداماتی چنان بالا باشد که بالاجبار از آن صرف نظر کنند. این امر زمانی حاصل می شود که ایران از لحاظ ساخت قدرت داخلی در تمامی زمینه ها در درجات برتری قرار گرفته و اقتصاد ایران به معنای واقعی مولد، پویا و چندبعدی باشد.
منبع: فرهنگ نیوز