به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری دانشجو، تمام کسانی که در تظاهرات سال های پایانی نظام شاهنشاهی شرکت می کردند، می دانستند که دیگر تحمل آن نظام را ندارند و استبداد پهلوی دیگر آلترناتیوی برای عرضه جهت خاموش کردن خشم ملت ایران در آستین نداشت. انقلاب اسلامی پیروز شد و مردم برای یک عصر جدید در جمهوری اسلامی خود را آماده می کردند. فداکاری ها و جانفشانی های مثال زدنی اکثریت مردم در اوایل انقلاب و در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نویدبخش یک جامعه آرمانی بود که ملتش برای رسیدن به آن هدف و آرمان، از جان و سرمایه خود مایه می گذاشتند.
روایت ها و داستان های بسیاری از فداکاری های مسئولان و مردم در سال های نخست انقلاب اسلامی وجود دارد. مسئولانی که جزیی از مردم بودند و در خدمت رسانی با یکدیگر رقابت می کردند. فرماندهان و نظامیانی که در جنگ حضور پیدا می کردند و حتی حاضر به دریافت حقوق نبودند یا تنها بخشی از حقوق و مزایای خود را برای نیازهای اولیه زندگی دریافت و مابقی را به خزانه می سپردند. این داستان واقعی از اعتماد و اطمینان کامل به نظام دولتی و اداری کشور بود که پاکی و خلوص شرط اول آن بود. در نگاهی واقع بینانه شاید اقلیتی چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی به فکر منافع خود بودند و از هر حربه ای برای افزایش ثروت و قدرت بهره می برند اما نگاه اکثریت به گونه ای دیگر بود و بخش سیاه، سفید و خاکستری در جامعه به مانند امروز وجود نداشت.
اینک که به پایان دهه چهارم انقلاب اسلامی نزدیک می شویم، بحث های جدیدی درباره موضوعات کلان اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته و رویکردهای متفاوتی نسبت به آن در کارنامه جمهوری اسلامی، وجود دارد. نگاهی دستاوردهای جمهوری اسلامی را نسبت به زمان پیش از خود، بسیار بالا و غیرقابل مقایسه می دانند و رویکردی نیز با بدبینی نسبت به نتایج به دست آمده در طول چند دهه اخیر، نظام قبلی را موفق تر ارزیابی می کنند و در این میان عده ای نیز با نگاه آسیب شناسانه، دستاوردهای جمهوری اسلامی را قابل احترام و مهم می دانند ولی نسبت به کمی ها و کاستی های سال های پس از انقلاب نیز، نقد دارند.
بی گمان بهترین رویکرد به انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن، نگاهی آسیب شناسانه است تا ضمن رصد موفقیت ها و تقویت آن، آسیب ها و باخوردهای منفی خروجی سیستم شناسایی و رفع شوند. خوشبینی صرف به نظام جمهوری اسلامی می تواند همان آسیبی را وارد کند که بدبینی و حتی دشمنی با نظام قادر به ضربه زنی به آن است. نگاه خوشبینانه سعی دارد اوضاع کشور را در تمامی بخش ها، قابل دفاع و توجیه جلوده دهد و چشم خود را بر کاستی ها ببندد و در برخی اوقات نه تنها منکر کمبودها شود بلکه با کسانی که آن را ترویج می دهند، برخورد کند. این نگاه در برخی از برهه های نظام جمهوری اسلامی وجود داشت که به مرور زمان، کمبودها خود را بر واقعیت های موجود دیکته کرد و دیگر راهی برای انکار باقی نمی گذاشت. به هر روی آنچه در آستانه دهه چهارم جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، مجموعه ای از پیروزی ها و شکست هاست که کارنامه این نظام را تشکیل می دهد. به طور مشخص وجود امنیت و ثبات پایدار و شکوفا شدن عرصه های مهم علمی و فرهنگی در کشور، یکی از مواهب نظام است که در سایه آن ایران توانسته به یکی از قدرت های منطقه ای بدون وابستگی به هیچ قدرت خارجی، عرضه اندام کند. قدرتی که در مقیاس های پایین تر در نظام پهلوی تنها در سایه حمایت ابرقدرت آمریکا و اجازه مانور آن کشور به ایران در منطقه خلاصه می شد و هیچ ابزار خودکنترلی در اختیار مقامات دولت های پهلوی قرار نداشت.
در همین زمینه، حجت الاسلام ناطق نوری، رئیس دفتر بازرسی ویژه مقام معظم رهبری در شب قدر سخنانی صریحی را بر زبان راند که بخشی از واقعیت ها را نشان می دهد و وی نیز بر آسیب شناسی تاکید داشت: "همه ما مورد سؤال قرار می‌گیریم و باید آسیب‌شناسی کنیم که چرا پس از 37 سال در بسیاری از مسائل سیر قهقهرایی داشته‌ایم؟ البته کشور ما با مدیریت رهبری و دعای امام و شهدا استقلال دارد، در یک منطقه پر آتش امنیت دارد، با فداکاری سربازان گمنان امام زمان(عج) و بچه‌های مخلص در نهادهای مختلف امنیت وجود دارد که همه اینها نعمت است اما چرا قدر این نعمت‌ها را نمی‌دانیم و به وظایف و مسئولیت‌هایمان توجه نمی‌کنیم؟ چرا یک فرماندار باید سال‌ها در مسئولیت خود باقی بماند؟ چرا کسی باید جرأت کند بگوید که برای یک موضوع فلان کارها باید انجام شود و فرد باید چند نفر را ببیند تا موضوع حل شود؟ روزی یک نفر در دفتر بازرسی نزد من آمد و گفت من هیچ توقعی از شما ندارم و فقط می‌خواهم که از دادگاه بخواهید به پرونده من عادلانه رسیدگی شود؛ چرا باید تن مردم اینگونه بلرزد و مردم به این اجماع برسند که همه اینها خراب‌اند؟ مردم این را می‌گویند؛ می‌گویند اینها اینگونه‌اند!"
این اظهار نظر از سوی ناطق نوری با تیتر " انتقاد ناطق نوری از 'سیر قهقرایی' در جمهوری اسلامی ایران "، در سایت های ضدانقلابی مانند بی بی سی فارسی، رادیو فردا و صدای آمریکا، نقش بست که بی گمان، آنها از شنیدن چنین سخنانی از زبان مسئولان و مقامات نظام جمهوری اسلامی تنها برای بهره گرفتن در سیاست های رسانه ای ضد منافع جمهوری اسلامی استفاده می کنند، اما این واکنش ها نباید مانع پیگیری و رصد بخش های مهم سیستم و رفع معایب و تقویت نقاط قوت شود. دستگاه های تبلیغاتی ضد منافع ملی ایران، رویه ثابت خود را در بزرگنمایی و سیاه نمایی از اوضاع ایران همواره دنبال کرده و می کنند و با نادیده گرفتن بسیاری از حیطه های قدرت ایران، شرایط اضطرار را در رابطه با جمهوری اسلامی به مخاطبان خود تلقین می کنند.
با وجود این، نه تنها اشخاصی مانند ناطق نوری به نقد و ارزیابی شرایط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می پردازند بلکه شخص مقام معظم رهبری نیز در بیانات خود نگاه آسیب شناسانه ای به تمامی مسائل موجود در کشور، منطقه و جهان داشته اند. ایشان در یکی از بیانات خود در دیدار جمع کثیری از بسیجیان در تاریخ چهارم آذر 1388، به این نکته اشاره می کنند : " آنچه مهم است برای مجموعه‌های گوناگون مؤمن - که در همه جای کشور، در همه‌ی قشرها، بدون هیچگونه اختلافی حضور دارند؛ که اسم آنها اسم بسیج است؛ توصیف آنها به بسیج، یک توصیف حقیقی و واقعی است - این است که مراقبت کنند، آسیب‌شناسی کنند، نگذارند نقشه‌های دشمن در آسیب زدن و آفت وارد کردن توفیق پیدا کند؛ این مهم است. در همه‌ی حرکتهای موفق، دو کار لازم است: یک کار، پیش‌بینی‌های راه برای پیشرفت؛ کار دوم، ملاحظه‌ی نقصها و آفت‌زدائی‌ها و شناخت آسیبها، برای اینکه ضعفها برطرف شود. این هم پیش‌بینی است؛ این هم مثل پیش‌بینی راه پیشرفت، جزو واجبات و فرائض هر حرکت است."
مجموعه تحولات صورت گرفته در اوایل انقلاب تا کنون نشان می دهد در این مسیر ناهمواری های بسیاری چه از داخل و چه از سوی رقبا و دشمنان خارجی ایجاد شده ولی مسیر تغییر نکرده است. رهبر معظم انقلاب بر این اصل تاکید دارد که درحال حاضری که به موهبت انقلاب اسلامی، ایران بااقتدار و تنومند شکل گرفته، آسیب شناسی و مراقب از درون برای حفظ و ادامه مسیر باید صورت بگیرد : "علی‌رغم همه‌ی آنچه که انجام گرفته است در این سه دهه؛ توطئه‌های گوناگون، از موذیگری‌ها و توطئه‌های براندازی و کودتا که در سالهای اول، دهه‌ی اول انقلاب بود، تا جنگ تحمیلی، تا توطئه‌های به اصطلاح نرم از بعد از دهه‌ی اول و بعد از پایان جنگ به این طرف تا امروز، ملت ایران و جمهوری اسلامی ثابت کرد که شایسته و لایق باقی ماندن است؛ با قدرت ایستاد. بعد از این هم حوادث گوناگون عالم نخواهد توانست این درخت تناور را تکان بدهد، که آن روزی که یک نهال بود، نتوانستند از جا درش بیاورند، امروز تبدیل شده به یک درخت تناور و ریشه‌دار. جمهوری اسلامی را نمیتوانند تکان بدهند. ما باید خودمان مراقب باشیم که از درون پوک نشویم؛ از درون پوسیده نشویم. " (بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت، 1387/09/24)
بنابراین نگاه رصد همه جانبه نظام و آسیب شناسی آن، یک رویکردی است که از سوی مقام معظم رهبری نیز مورد تاکید قرار می گیرد و همواره نیز به مسئولان و مقامات آن را گوشزد می کنند: "ما در نظام جمهوری اسلامی اهداف و مبانی و ارزشهایمان الهی است، لیکن ابزارها و روشها و انسانهایمان، مادی و بشری‌اند و آن اهداف الهی را هم صدیقین، انبیاء، معصومین و ملائکه نمی‌خواهند در جامعه‌ی ما عمل کنند، بلکه همین انسانها و آدمهای معمولی - که ملاحظه می‌کنید - می‌خواهند عمل کنند و آن اهداف والا و عالی را تحقق ببخشند. بنابراین، احتمال خطا و آسیب‌پذیری در همه‌جا وجود دارد. البته به‌خاطر همین خطاها هم است که آسیب‌پذیریها به‌وجود می‌آید؛ لذا یک وظیفه‌ی عمده‌ی همه‌ی مسؤولان در بخشهای مختلف، این است که دائماً خود را رصد کنند؛ خطاهای خودشان را شناسایی کنند و آن خطاها را اصلاح کنند و از خطاهای گذشته‌ی خودشان عبرت بگیرند؛ ما همه به این کار موظفیم و باید از اشتباهاتی که کرده‌ایم، یا اشتباهاتی که دیگران کرده‌اند، عبرت بگیریم و با دقت و پیگیری، اشتباهات و خطاهای خودمان را پیدا کنیم و آنها را برطرف کنیم." (بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، 1383/06/31)
در بخش های مختلفی نظام جمهوری اسلامی به عنوان یک سیتسم حکومت داری، موفقیت های چشمگیری داشته اما این پیروزی ها نباید چشم ها را بر شکست ها و کاستی ها ببندد چرا که همین نقاط ضعف، روزگاری پاشنه آشیل موفقیت ها خواهند شد. در ویترین جمهوری اسلامی، انقلابی وجود دارد که توانست پس از قرن ها، روح اقتدار و قدرت مردمی را به نمایش بگذارد و با وجود تلاش دشمنان از طریق جنگ و تحریم، کشتی خود را در دریای پرتلاطم جهانی به پیش براند. در این میان ملت ایران با شناخت و آگاهی نسبت به آرمان ها و ارزش های انقلابی که آزادی خواهی، استقلال و عدالت ورزی در سایه نظام جمهوری اسلامی را پوشش می داد، به نظام اطمینان کردند و به پای آن ایستادند. فداکاری ها و جان فشانی های مردم در چند دهه اخیر، نمونه ای از وجود اطمینان به نظام است و همچنان نیز ادامه دارد. اما در این میان، آسیب ها و نقاط ضعفی نیز در حکومت داری و اجرای سیاست های مختلف روی داده که برخی با مستمسک قرار دادن آنها به دنبال نشان دادن ناکارآمدی نظام جمهوری اسلامی در اداره کشور هستند. این آسیب ها در واقعیت وجود دارند و نمی توان آن را کتمان کرد ولی آیا این آسیب ها به واسطه وجود نظام جمهوری اسلامی و انقلاب بوده یا موضوعی دیگر در میان است؟
نگاهی به قانون اساسی جمهوری اسلامی، اسناد بالادستی مانند سند چشم انداز 1404 و بسیاری از سیاست های کلان در بخش های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، علمی و اجتماعی نشان می دهد، مسیری که نظام برگزیده، راهی است که به یک ایران الگو و نمونه برای سایر کشورها تبدیل می شود، هر چند در برخی از عرصه ها نیز تاکنون توانسته آن را ثابت کند. اما دستیابی به اهداف و آرمان ها نیازمند مدیریت یکپارچه و کلانی است که بخش عمده ای از آن بر عهده قوای سه گانه در کشور است. اگر در بحث اقتصادی ایران با معضلاتی همچون تورم، رکود و فساد اقتصادی روبه رواست، دولت ها در طول چند دهه اخیر نتوانسته اند به خوبی عمل کنند و فشارها و تحریم ها اقتصادی تنها بخشی از معضل بوده است. به همین نسبت در قوای مقننه و قضاییه نیز نواقصی وجود دارند که همچون سرعت گیر در مقابل پیشرفت ایران عمل می کنند.
به طور کلی در حال حاضر معضلات اقتصادی و اجتماعی، در صدر آسیب های نظام جمهوری اسلامی قرار دارند که یکی از عمده ترین دلایل شکل گیری آن عدم رعایت عدالت اجتماعی و اقتصادی در کشور است. یکی از شعارهای اصلی انقلاب و نظام اسلامی، برقراری عدالت و برابری میان کلیه اقشار کشور در بهره گیری از ثروت ها و منابع ایران بود، این شعار در سال های بعد از اولویت سیاستگذاران خارج شد و دولت ها و مجالس کشور درگیر بازی های سیاسی و زد و بندهای بی حاصل شدند. امری که حتی مقام معظم رهبری نیز آن را در 8 شهریور 1384 مورد گوشزد قرار دادند: "نباید ارزش عدالت به عنوان یک ارزش درجه‌ى دو کم‌کم در مقابل ارزشهاى دیگر به فراموشى سپرده شود؛ در نظام ما این خطر وجود داشته است."
در طول دو دهه اخیر، دولت هایی که بر سر کار آمده اند نیز با شعارهای مربوط به بخش اقتصادی و اجتماعی و رفع معضلات آن توانسته اند، اعتماد مردم را نسبت به خود جلب کنند ولی ادامه مسائل و مشکلات نشان می دهد، سیاست دولت ها در مدیریت اقتصادی و اجتماعی تا بخش زیادی موفق نبوده و به صورت خودکار، افزایش مشکلات اقتصادی به بالا رفتن آمارهای نامبارک معضلات اجتماعی نظیر افزایش جمعیت زیرخط فقر، اعتیاد و بیکاری انجامیده است. این نقطه همان جایی است که می تواند بدترین آسیب ها را به کشور وارد کند و با بی توجهی نسبت به آن به عنوان نقطه ضعفی برای تزریق ناامیدی به جامعه از سوی رقبا و دشمنان ایران اسلامی مورد سواستفاده قرار گیرد. برای نمونه زمانیکه بحث فیش های حقوقی برخی از مدیران دولتی رسانه ای می شود، هضم این واقعیت از سوی اقشار مختلف جامعه چنان سخت است که می تواند مورد بهره برداری رسانه های معاند در ناکارآمد نشان دادن بسیاری از بخش های حکومت ایران قرار گیرد.در حالیکه این معضل که تنها بخش کوچکی را در میان مدیران در بر می گیرد با یک قانون سفت و سخت و مجازات عاملین آن می تواند رفع شود.
بنابراین جمهوری اسلامی در طول نزدیک به 4 دهه، در عرصه های مختلفی چون جنگ، تحریم و بحران های مالی بین المللی، توانسته توانایی و کارآمدی خود را در حفظ ثبات، امنیت و اعتماد عمومی ثابت کند و در حال حاضر نیز در منطقه آشوب زده غرب آسیا، جزیره ای ثبات و امنیت است. این شرایط، تصویر سکویی را برای پرش و حرکت به سمت پیشرفت همه جانبه نشان می دهد که نه تنها ایران را به یک اقتصاد پویا و رقابت پذیر تبدیل می سازد بلکه آن را برای نسل های آینده نیز پایدار می سازد. ولی در این میان، چالش های موجود در حوزه مدیریت سیاسی و اقتصادی مانع تحقق کامل شعارها و آرمان های انقلاب اسلامی در بخش اقتصادی و به تبع آن اجتماعی شده اند، امری که یکی از آسیب های اصلی در جمهوری اسلامی است و به نظر می رسد این بخش می تواند با بهره گیری از سیاست های اقتصاد مقاومتی، انقلاب اقتصادی را در کشور ایجاد کند.
منبع: فرهنگ نیوز