افشای پشت‌پرده خریدهای خارجی پتروشیمی غدیر/ جولان«خصولتی‌‌ها» در «پسابرجام»

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سعید سرکار، دبیر ستاد فناوری نانو معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری در نشست تشریح اقدامات و ارائه مستندات مربوط به برخی از شرکت های بزرگ در عدم استفاده از محصولات داخلی گفت: در رابطه با بحث اقتصاد مقاومتی به یک نمونه از عدم استفاده از محصولات داخلی توسط شرکت های بزرگ اشاره شد و خواسته شد که رسانه ها به این موضوع به صورت جدی بپردازند، چرا که بحث اقتصاد مقاومتی یکی از مطالبات رهبری است که تبدیل به مطالبات ملی شده و جزو اولویت های رسانه هاست؛ که باید آن را دنبال کند.

وی افزود: طبیعتا ضرورت اقتصاد مقاومتی و لزوم آن بر همگان آشکار است و نیاز به توضیح ندارد، اما قسمت عمده این اقتصاد مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان است و اگر می خواهیم اقتصاد مقاومتی محقق شود، وجه دانش بنیان یک وجه قالب آن است. تحریم های سختی را تجربه کرده ایم و وقتی بحث از تحریم می شود، باید این نکته را یادآور شوم که تحریم ها برای خودروهای لوکس یا زیورآلات نبود و ما با تمام وجود حس کردیم که تحریم چگونه اتفاق افتاد و چه تاثیری گذاشت.

سرکار به فشار تحریم ها اشاره کرد و گفت: در جاهایی فشار و تحریم وارد شد که ما در آن نقاط نیاز اساسی داشتیم و اگر این نیاز برطرف نمی شد، مردم ما صدمه می خوردند و از این طریق می خواستند فشار را به حکومت اعمال کنند، چرا که وقتی مردم تحت فشار باشند، به حکومت اعتراض می کنند. این مسیر تسلیم کردن کشور در مقابل تحریم ها بود، چون یکسری از این محصولات با زندگی روزمره مردم سروکار داشت و به عبارتی گلوگاه اقتصادی کشور می شد.

وی در ادامه تاکید کرد: بحث پتروشیمی یکی از مهمترین مسائلی بود که محصولات آن باعث می شد توسعه تولید داشته باشیم و حاصل این تولید ثروت بود. نانو کاتالیست ها هم که در پتروشیمی استفاده می شوند در دوران تحریم شرکت های پتروشیمی مجبور بودند با واسطه و چندین برابر قیمت آنها را خریداری کنند. در یکسری از حوزه ها تحریم ها باعث شد هزینه ها افزایش یابد و ما را ملزم می کردند یک کالا را به چندین برابر قیمت و توسط چندین واسطه بخریم.

دبیر ستاد فناوری نانو معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری اظهار داشت: آنها منافع اقتصادی خود را داشته و با شرایط تحریم ها و خرید با واسطه باعث می شدند این خرید بهتر و با پول بیشتر و فشار اقتصادی بیشتر به ما انجام شود.

وی در ادامه تاکید کرد: برخی از محصولات ما متکی به مواد خارج از کشور بود و هزینه اش به حدی بالا بود که محصولات داخلی رقابت پذیری خود را در بازار داخلی از دست بدهند و ما در بن بست قرار بگیریم؛ این تحریم ها طبیعتا به ما ضربه زیادی می زد.

سرکار با اشاره به وجه مثبت اعمال تحریم ها به ایران گفت: یک وجه مثبت تحریم ها این بود که ما را به حرکت وادار کرد و ما تلاش کردیم تعدادی از تکنولوژی ها و محصولاتی که وابسته به خارج بودیم را در داخل تامین کنیم. خوشبختانه شرایط مطلوب و کشش بازار وجود داشت و تعدادی از گروه های متخصص و شرکت های دانش بنیان در این زمینه موفقیت چشمگیر داشتند. آنچه ما را نگران می کند این است که بعد از شرایط تحریم، فضایی به وجود آمد که تمام دستاوردهای ما را در دوران تحریم نابود می کند.

وی به بازی جدیدی علیه دستاوردهای داخلی اشاره کرد و افزود: وارد بازی جدیدی شدند و می خواهند در قسمت هایی که ما با کیفیت و قیمت مطلوب وارد بازار شدیم، خلل در کار ما ایجاد کنند. به طور مثال برخی بنگاه های داخلی که وابسته به بخش خصوصی نیستند، با ایجاد روابط ناسالم به گونه ای هدایت می شوند که محصولات داخلی را مصرف نکنند و از خارج تهیه کنند. نتیجه این مسئله این می شود که دستاوردهای ملی نهایتا به بن بست می رسد و نه تنها شرکت های دارای این دستاوردها شکست می خورند، بلکه دیگران هم با دیدن شکست آنها، از ادامه دادن این راه منصرف می شوند؛ هر چند بنگاه های خصوصی فقط به منافع خود توجه می کنند و اگر منافع آنها ایجاب کند، از محصول داخلی استقبال می کنند. ولی مشکل از جایی شروع می شود که بنگاه های خصوصی از طرف دولت یا مردم حمایت می شوند و عملا خصوصی نیستند.

دبیر ستاد فناوری نانو معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری به مسئله شکست قیمت ها اشاره کرد و گفت: پیش از این کالاهایی بودند که با چندین برابر قیمت وارد می کردیم ولی بعد بنگاه داخلی با یک قیمت رقابتی مناسب، آن را ساخته و وارد بازار کرده است؛ اما در حال حاضر قیمت ها را شکسته اند و آن را زیر قیمت جهانی به ایران پیشنهاد می دهند. بسیاری از بنگاه ها بر این عقیده هستند که ما متولی تولید داخلی نیستیم و هر جا که برای خرید به صرفه باشد، مواد لازم را تهیه می کنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: کشورهای خارجی با شکست قیمت می خواهند تولیدات داخلی در ایران از بین برود و وقتی تولیدات داخلی خوابید و از گردونه تولید خارج شد، دوباره قیمت خود را افزایش دهند. آن وقت ضرر کاهش قیمت را جبران می کنند و کاری می کنند که مجموعه های دیگر که به تولید داخلی می اندیشند، این فکر را از ذهن خارج کنند.

سرکار اظهار داشت: این خطری است که متوجه ماست. بنگاه های داخلی این محصولات را از کشورهای خارجی با قیمت کمتر می خرند، در حالی که این شرایط یک دام است و ما متاسفانه در این بخش صدمه می خوریم. شرکت های خارجی خوب می دانند که ظرفیت اینکه دو یا سه سال کالایی را با قیمت پایین تر ارائه کنند، دارند؛ تا آینده فروش خود را بسیار خوب برنامه ریزی کنند و در آینده همین محصول را با قیمت بیشتری به کشور بفروشند.

وی با تاکید بر اینکه این جریان باعث به بن بست رسیدن تولید داخلی می شود، گفت: با وجود اینکه نانو کاتالیست ساخت داخل در شرکت های پتروشیمی مصرف می شده و برای دوره بعد قرارداد بسته شده و کالا تحویل داده شده بود، باز هم همان محصول را از وارد کننده خارجی خریدند و به شرکت داخلی تذکر دادند که باید کالایش را پس بگیرد.

دبیر ستاد فناوری نانو معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری تصریح کرد: ما انتظار داشتیم این رویه اصلاح شود و یک ماه هم به شرکت مذکور مهلت دادیم و امیدوار بودیم اگر اصلاح شد رسانه ای نشود؛ اما این مسئله اتفاق نیفتاد؛ ضمن اینکه هر گونه شائبه نداشتن کیفیت یا رقابت پذیر نبودن از لحاظ قیمت برای نانو کاتالیست از بین رفته است. این محصول در یک مجموعه پتروشیمی دیگر مقایسه شده است و هیچ مشکلی نداشته است، در حالی که مجموعه پتروشیمی غدیر با وجود عقد قرارداد و تحویل کالا، حالا از این محصول استفاده نمی کند و به دنبال نانو کاتالیست خارجی است.

وی در پاسخ به اینکه آیا این مسئله را از نهادهای قانونی پیگیری کرده اید، گفت: ما با نهادهای متولی رایزنی و این مسئله را پیگیری کردیم؛ برای اینکه کاری انجام شود و دیگر استفاده از کالای خارجی در حاشیه قرار بگیرد؛ اما آنچه که مسلم است وجود یک نهاد برای حمایت از تولید داخلی است که تولیدکننده های داخلی مشکلات خود را به آنجا ارجاع دهند و قوه قضائیه یک مرجع رسیدگی به این مسائل را ایجاد کند تا آن مرجع در آن مسائل ورود پیدا کند.

سرکار تاکید کرد: بخش های خصوصی معمولا به دنبال منافع خود هستند و بخش های دولتی نیز تا حدی تاثیرپذیر از مقامات بالاست. این بخش های خصولتی هستند که هر جا منافع ایجاد کند، دولتی می شوند و هر جا منافع ایجاد کند خصوصی می شوند؛ اگر مراجع خاطیان را تنبیه کند، این موارد کمتر می شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: حداقل باید مدیران و کارشناسانی که ارق ملی دارند و بیشتر به مصرف کالای داخلی توجه دارند، تشویق و از افرادی که از این کالاها استفاده می شود، تقدیر شود و مجموعه هایی که به دنبال تخریب کالای داخلی و مصرف کالای خارجی هستند، تنبیه شوند. باید بحث اقتصاد مقاومتی نهادینه شود ،در غیر این صورت طی چند سال آینده ممکن است به فراموشی سپرده شود.

کارشکنی پتروشیمی غدیر در استفاده از کاتالیست داخلی

در ادامه این نشست مهدی ضیغمی، مسئول حوزه نفت و انرژی ستاد نانو معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری گفت: شرکت تولید کننده نانو کاتالیست از ستاد توسعه فناوری نانو تاییدیه نانو مقیاس صنعتی را اخذ کرده است و این تاییدیه به آن معناست که کارشناسان واحد بررسی ستاد نانو به آن شرکت مراجعه کرده و از صفر تا صد تولید نانو کاتالیست را ارزیابی می کند و وقتی تولید شد، خط را پلمپ می کنند و بخشی از مواد را هم برای تست و نمونه می گیرند. برای نانو کاتالیست هم این اتفاق افتاد و توانست تاییدیه را از ستاد توسعه فناوری نانو اخذ کند.

وی افزود: در کشور سه مرکز مهم پتروشیمی اروند، آبادان و غدیر وجود دارد که تولیدکننده پی وی سی هستند. شرکت تولید کننده نانو کاتالیست از سال ۹۲-۹۱ توانست مجوز لازم برای تاییدیه نانو کاتالیست را اخذ و شروع به مذاکره با مجموعه پتروشیمی غدیر کند. این مذاکرات و تست ها با مشکلات زیادی انجام شد و در منطقه ویژه ماهشهر تست راکتوری گرفته شد و نمایندگان پتروشیمی غدیر در آن مرحله نیز حضور داشتند و مدیر عامل وقت پتروشیمی غدیر براساس تست علاوه بر تبریک، ابراز علاقه خود را برای ادامه همکاری و خرید ابراز کرد.

ضیغمی با اشاره به اینکه دو مرحله خرید توسط پتروشیمی غدیر از این شرکت انجام شده است، گفت: با این حال پتروشیمی غدیر این کاتالیست را با یک کاتالیست چینی مخلوط کرده و آن را در خط راکتور استفاده کردند؛ حال آنکه به آنها تذکر داده شده بود که نباید این کاتالیست را با هیچ ماده دیگری مخلوط کنند و کلا کاتالیست با این مخلوط شدن از خط راکتور ریجکت شد.

وی در ادامه اظهار داشت: تمامی این مشکلات با پتروشیمی غدیر در حالی است که پتروشیمی آبادان در حال حاضر در حال استفاده از محصول است و تنها تفاوت در درصد میزان مس در این کاتالیست می باشد؛ که در پتروشیمی آبادان مس با درصد 4 تا 5 درصد و در پتروشیمی غدیر با 13 درصد استفاده می شود.

مسئول حوزه نفت و انرژی ستاد نانو معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری درباره فعالیت این شرکت در پتروشیمی آبادان گفت: سال 93 پتروشیمی آبادان که با مشکل تحریم مواجه شده بود، با تست این محصول در تیرماه 93 با یک تاییدیه توسط مدیر مجتمع پتروشیمی آبادان اعلام کرد که از این محصول راضی بوده و برای فاز بعدی اعلام آمادگی می کند. یک سال بعد از این نامه، پتروشیمی آبادان با امضای مدیر عامل، یک تاییدیه دیگر می دهد که 20 نوع کاتالیست را استفاده کرده و با گذشت 18 ماه از لود این کاتالیست در راکتور، درصد تبدیل و گزینش پذیری بهتری نسبت به مشابه خارجی دارد و تاکنون راضی بودند و این یعنی این کاتالیست در هر توناژی استفاده شده و مشکلی نداشته است.

وی در ادامه بیان داشت: شرکت پتروشیمی غدیر برای وارد شدن در مناقصه درخواست داد و در مناقصات بهانه زمان آورد و اعلام کرد که تولید این نانو کاتالیست طول می کشد، اما در تاریخ  ۸ اردیبهشت ۹۴  به شماره 647/14-94 در مناقصه صورت گرفته شرکت کرد و زمان تحویل دو روز بعد از قرارداد اعلام شد. ستاد نانو هم در این مناقصه شرکت کرده و تاییدیه کاتالیست های پلمپ شده را ارائه کرد. در تاریخ ۳ شهریور ۹۴ قرارداد با پتروشیمی غدیر منعقد می شود و در ظرف یک هفته، همه کاتالیست ها آماده و ارائه می شود و به جای 70 درصد پیش پرداخت، تنها 30 درصد آن را پرداخت شد.

ضیغمی تصریح کرد: پس از مدتی مدیر عامل پتروشیمی غدیر عوض شد و متاسفانه تیمی که در پتروشیمی غدیر مخالف کاتالیست داخلی بودند، مدیر عامل جدید را راضی کردند تا از کاتالیست خارجی استفاده کند و به شرکت تولیدکننده نانو کاتالیست گفته شد که شما دارای تاییدیه فنی نیستید؛ البته با نظارت ستاد نانو مشخص شد که این دلایل، دلایل غیر قابل قبولی بوده است، چرا که ما تست های لازم را بر کاتالیست انجام داده بودیم و نتایج تست قابل قبول بود.

وی اظهار داشت: بحث قیمت هم مطرح بود؛ که شرکت هلندی قیمت را به شدت پایین آورد و قیمت این شرکت زیر قیمت جهانی بود؛ اما نتایج تستBET صورت گرفته از کاتالیست داخلی نشان داده که این شرکت حتی از مشابه خارجی خود توانسته کاتالیست بهتری تولید کند. بهانه دیگری که پتروشیمی غدیر آورد ماندگاری کاتالیست در راکتور بود. با وجود اینکه پتروشیمی آبادان دو سال است که از این کاتالیست استفاده می کند و اگر مشکلی داشت یا تاییدیه نمی داد و یا در تاییدیه ذکر می کرد، ولی آنها به یک تست به نام اترنشن استناد کردند که این تست در خارج از کشور انجام می شود و با وجود تمامی تاییدیه ها و حمایت های ستاد، متاسفانه پتروشیمی غدیر بهانه هایی آورد که با عقل و منطق و ضرورت ها جور درنمی آید.

مسئول حوزه نفت و انرژی ستاد نانو معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری با اشاره به ظرفیت مجموعه پتروشیمی اروند گفت: پتروشیمی اروند در هر دوره صد تن از این کاتالیست ها نیاز دارد. ظرفیت پتروشیمی آبادان 30 تن و پتروشیمی غدیر 18 تن است  و غدیر تا پیش از این، از این محصول استفاده کرده و راضی بود؛ اما به محض تعویض مدیر عامل، این بحث مطرح شد که این محصول تاییدیه فنی ندارد.

وی با تاکید بر اینکه مدیر عامل پتروشیمی غدیر باید پاسخگو باشد، گفت: این مدیر عامل باید پاسخگو باشد، که چرا چرخش اتفاق افتاده. رقم قرارداد 3 میلیارد و 800 میلیون تومان بود که باید 70 درصد آن پیش پرداخت می شد و فقط 30 درصد آن داده شده است. حتی اگر پتروشیمی غدیر راضی شود که از کاتالیست تولید داخل استفاده کنند، ما به هیچ وجه حاضر نیستیم با این تیم کار کنیم، چرا که آنها علی رغم تمام توصیه ها کاتالیست ایرانی را با چینی مخلوط کردند.

ضیغمی تشریح کرد: مشکل بزرگ ما این است که شرکتی که نزدیک به 13 سال است روی این محصول کار کرده و حالا زمان استفاده از این محصول است، با کارشکنی برخی مجموعه ها مواجه می شود. این رقم، شرکت را دچار شکست نمی کند، اما بحث، جریانی است که برخی شرکت ها ایجاد می کنند. پتروشیمی غدیر برای آنکه آبروی خودش را حفظ کند، دست به تبلیغات منفی زد و شرکت های خارجی هم از شکست قیمت ها استفاده کردند، چرا که قبلا تفاوت قیمت خیلی زیاد بود و در حال حاضر قیمت را در پارت پنج تن و تقریبا در حد شرکت کاتالیست داخلی آوردند؛ هر چند حدس ما بر این است که این کاتالیست قبل از کارشکنی مجموعه پتروشیمی غدیر وارد کشور شده بود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این شرکت با وجود  نامه هایی که زده شد، کاتالیست ایرانی را با چینی مخلوط کرد، ولی پتروشیمی آبادان از این محصول استفاده کرده و راضی بود و در حال انعقاد قرارداد سوم نیز هست. پتروشیمی اول نیز در حوزه های دیگر با این شرکت قرارداد بسته، اما این مسئله در روحیه تیم تاثیر منفی گذاشته است. با این وجود توانسته ایم فیلتر ورودی توربین کمپسور که از خارج تهیه می شد را، با کمک ستاد توسعه فناوری نانو در ایران تولید کرده و حتی به کره جنوبی صادر کنیم.