به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری دانشجو، زمانی که ورود تکنولوژی نوظهوری به نام اینترنت در ایران و مخصوصا در بین طیف جوان کشور شکل گرفت، کمتر کسی حدس می زد که به این سرعت و عرض کمتر از 20 سال اینترنت به عنوان یکی از ابزار اساسی در دنیای ارتباطات ایران دارای جایگاهی مهم پیدا کند.
مدت زمان زیادی از تصور اینکه چطور می توان کشوری به این تعداد جمعیت را با تکنولوژی جدیدی که مزایای فراوانی دارد آشنا کرد، نگذشته است که این آرزو تحقق پیدا کرد و می توان گفت که اکثر، البته نمی توان از نقش برخی مراکز فرهنگی و اجرایی در موفقیت دست یابی به این جایگاه در کشور صرفنظر کرد، شعاری که تحت عنوان «شهروند الکترونیک» باعث همسو شدن آموزش ها در این زمینه شد.
در واقع «شهروند الكترونيك»، كسي است كه توانايي انجام وظايف روزمره‌اي كه ايفاي نقش‌هاي متفاوت در طول زندگي براي وي بوجود مي‌آورد را با كمك ابزارهاي الكترونيكي داشته باشد، به عبارت دیگر «شهروند الكترونيك» کسی است که توانایی استفاده از خدمات برخط(آنلاین) دولتها را در حد مطلوب داشته باشد.
تغییر فرهنگ استفاده از کاغذ و مراودات حضوری به استفاده از فضای مجازی و کاهش مراودات با الزامات اجرایی و اداری (مانند ممنوع شدن پرداخت قبوض به صورت حضوری) تا حدی تحقق پیدا کرد. اما فرهنگ سازی در این زمینه موثرتر بود، بیان مزایای استفاده از امکانات خوب فضای مجازی در مقایسه با فضای حقیقی که می توانست ترافیک را کم کند، از به هدر رفتن وقت و انرژی جلوگیری کند، مانع معطلی در باجه های بانکی باشد، ثبت نام های کنکور و حتی انتخاب واحدهای دانشگاه را انجام دهد، از قطع درختان که به واسطه استفاده از کاغذ توسط شهروندان صورت می گرفت جلوگیری بشود و نتیجه آن استقبال مردم به تبدیل شدن هرچه سریعتر به یک «شهروند الکترونیک»ی بود.
با موفقیت نسبی پروژه «شهروند الکترونیک» رقابت برای تبدیل هرچه سریعتر مخاطبان به کاربران اینترنتی در دستگاه های اجرایی و فرهنگی کشور آغاز شد که وزارت آموزش و پرورش نیز از این امر مستثنی نشد. متولیان امر آموزش از مدیر گرفته تا مسئولان کتابخانه های مدارس در جهت تحقق «محصل الکترونیک» همراستا با «شهروند الکترونیک» کمر همت بستند غافل از اینکه هر تکنولوژی جدیدی که وارد کشور می شود، اگر در معرض آسیب شناسی قرار نگیرد و تهدیدات آن مشخص و معرفی نشود تبدیل فرصت های آن و مزایای آن به تهدیدات دور از ذهن نخواهد بود، تحقق محصل الکترونیک در فضایی که کنترلی بر روی آن نیست مطمئنا مشکلاتی را در پی خواهد داشت.
الزام دانش آموزان به استفاده از تحقیقات اینترنتی و تهیه گزارش از عملکرد آن در به نظر می رسد با تصورات مختلف و متفاوتی شکل گرفت که به نظر می رسد اولین تصور متولیان این بود که اکثر دانش آموزان در منزل اینترنت ندارند و با والدین خود به کافی نتی خواهند رفت که تحقیقات را در کوتاهترین زمان به آنان خواهد داد و این روند تا 18 سالگی که دانش آموز بتواند سره را از ناسره تشخیص بدهد و خودش رایانه تهیه کند، ادامه پیدا کند! شاید هم تصور می کردند که هر دانش آموزی که دارای رایانه در منزل است، برای تحقیقات نهایت کاری که می تواند انجام بدهد این است که در موتور جستجوگر چند کلمه اصلی تحقیق را تایپ کند و بعد یک تحقیق دو صفحه ای از یک وبلاگ بیرون خواهد کشید!
شاید موارد این چنینی در غفلت مسئولان صورت گرفته باشد اما آموزش استفاده صحیح از فضای مجازی و آگاه کردن والدین از خطرات احتمالی عدم نظارت بر کودکان در این فضا بویژه در عصر کنونی که اکثر دانش آموزان دارای تلفن همراه و یا تبلت هستند و به راحتی می توانند وارد فضای مجازی شوند، رسالتی است که هنوز در مدارس عملی نشده است.
هنوز هم کودکان و نوجوانان از فضای مدرسه و آموزش هایی که برای آنان در نظر گرفته می شود، تاثیرپذیری دارند و این فرصت بسیار خوبی برای آگاه سازی آنان از خطرات ورود بی پروا به فضای مجازی دارد، از سوی دیگر والدین نیز بوسیله کارگاه هایی که تحت عنوان جلسات اولیا و مربیان برگزار می شود، می توانند به اهمیت نقش خود در کنترل مواجه فرزندانشان با فضای مجازی پی ببرند.
متاسفانه در امر اعتیاد دانش آموزان به فضای مجازی والدین احساس مسئولیت چندانی نمی کنند و به نوعی برای آرام کردن فرزندانشان آن ها را بیشتر تشویق به استفاده از فضای مجازی می کنند و تحقیقات نشان داده که قریب به 95 درصد از نوجوانان 12 تا 17 ساله اینترنت دارند و 80 درصد از آنان در شبکه های اجتماعی مجازی آنلاین هستند و به گفته محمد حسن گرامی به عنوان روانشناس و مشاوره تربیتی، اعتیاد به فضای مجازی این روزها برای دانش اموزان خطرناک تر از اعتیاد به مواد مخدر است، زیرا هر روز شاهد عرضه نرم افزارهای مختلف در فضای مجازی و نصب رایگان بسیاری از این برنامه ها در تلفن های همراه هستیم.
دسترسی آسان به صفحات غیراخلاقی و آشنایی همراه با اغراق و اشتباه نوجوانان از مسائل جنسی منجر به بلوغ زودرس در آنان می شود که خود به تنهایی مشکلات عدیده ای را برای خود نوجوان و خانواده اش به همراه خواهد داشت، سرغت اطلاعات خانوادگی، خشونت های لفظی و تهدیدهای اینترنتی از طرف هم کلاسی ها از دیگر خطراتی است که نوجوانان را تهدید می کند.
از دیگر مشکلات اساسی حضور در فضای مجازی کنترل نشده، تلقین فرهنگ غربی و تغییر سبک زندگی در بین کاربران است چرا که با جهانی بودن فضای مجازی و همینطور تاثیر پذیری نوجوانان از این فضا به همراه عدم سواد رسانه ای که بتواند فضای زندگی غرب را از پس تبلیغات هدفمندی که صورت می گیرد، تحلیل کند بیش از همه نوجوانان را که چندان آشنایی ای با فرهنگ بیگانه ندارند به تغییر در سبک زندگی به نفع فرهنگ غربی تشویق می کند و این تغییر در سبک زندگی تغییر در اعتقادات و سست شدن اعتقادات دینی را نیز در پی خواهد داشت.
خطر بعدی که بیش از استفاده از فضای مجازی نوجوانان و کودکان را تهدید می کند بازی های رایانه ای است که مورد تایید و تشویق خانواده ها قرار می گیرد و طبق آمار 35 درصد نوجوانان به این بازی ها می پردازند، طبق تحقیقات انجام شده در اکثر این بازی ها مانند سیمز و پوکمون و کلش و ....خشونت، افسردگی و انزوا طلبی به طور همزمان به کاربران تلقین می شود.
یکی از راه حل های برون رفت از این خطرات استفاده از فضایی است که در آن اطلاعات طبقه بندی شده باشد و بر اساس نوع سن و نیاز کاربر امکانات در اختیار وی قرار گیرد که در این رابطه سال ها قبل ایده «اینترنت پاک» ارائه شد، اینترنتی که تمام محتویات ناسالم اخلاقي، مشوق كفر و الحاد و جرم و جنایت در آن حذف شده است اما این ایده علی رغم تبلیغات گسترده ای که برای تبلیغ آن انجام شد، هنوز در حد حرف مانده و عملی نشده است.
در مجموع با وجود تمام خطراتی که فضای فکری و روانی کودکان و نوجوانان را در مواجه با فضای مجازی تهدید می کند و آماری که هر روز از اعتیاد تعداد بیشتری از دانش آموزان به فضای مجازی خبر می دهد، هنوز هم والدین، معلمان و متولیان فرهنگی بار غفلت خود را به گردن دیگری می اندازند و متاسفانه همت چندانی برای حل این معضلات و جلوگیری از بحران قطعی در این قضیه وجود ندارد.
منبع: فرهنگ نیوز