طلاق سیاسی دولت و اصلاح طلبان پیش از انتخابات ۹۶

به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزار دانشجو، هرچند تا انتخابات اردیبهشت 96، ده ماه باقی مانده اما بازار نقل قول ها و اظهارنظرها پیرامون نامزدهای احتمالی و سرنوشت دور دوم حسن روحانی بسیار داغ شده است. 

روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 92، با رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی، به تدریج به یکی از نامزدهای اصلی انتخابات تبدیل شد و با هم اندیشی میان زعمای اصلاح طلب، سرمایه گذاری بر نام وی برای معرفی تک نامزد مورد حمایت این جریان صورت گرفت. در این میان محمدرضا عارف که هزینه های بسیاری برای ادامه حضور در عرصه انتخابات داشت به تشخیص رهبران اصلاح طلب و طیف هاشمی رفسنجانی، کنار رفت تا اشتباه سال 84 بار دیگر تکرار نشود. مجموعه ای از عوامل سبب شد تا حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور یازدهم انتخاب شود و راهی پاستور گردد. 

در طول بیش از 3 سال از دولت یازدهم، برخی از اصلاح طلبان به دولت حسن روحانی تحت عنوان رحم اجاره ای نگریستند و سیعد حجاریان نیز تز نرمالیزاسیون را درباره این دولت داد که بر اساس آن ماموریت اصلی دولت عادی سازی شرایط سیاسی کشور برای ایجاد محیطی جهت بازگشت تدریجی اصلاح طلبان به قدرت خواهد بود. بی گمان طیف وسیعی از اصلاح طلبان نیز بر این امر معتقد بودند که با توجه به سوابق جریان اصلاح طلب در انتخابات سال 88، حساسیت های پیرامون آن بسیار بالاست و فعال شدن مجدد ظرفیت هایش نیازمند گذشت زمان و محیطی است که دولت روحانی می تواند آن را فراهم سازد. 

اگر اولویت اصلی اصلاح طلبان را "عادی سازی" شرایط سیاسی برای کنش کم هزینه تر اصلاح طلبان در نظر بگیریم، ولی در عالم واقع آنچه ممکن است روی دهد با چیزی که در تزها و خواسته ها وجود دارد، تفاوت و حتی ناامیدانه باشد. ولی نکته جالبتر آنجاست که عدم تحقق وعده های سیاسی دولت یازدهم نیز به مستمسکی چون سیاست خارجی گرده زده می شود. به هر حال طیفی از اصلاح طلبان و حامیان دولت، خواسته هایی سیاسی را مدنظر داشتند و توقع آنها از دولت نیز برآورده کردن این خواسته ها بود، ولی عدم تحقق آنها در طول بیش از 3 سال، نقطه کانونی حمایت یا عدم حمایت از روحانی در انتخابات سال آینده را در میان حامیان سال 92 رقم زده است. 

مصاحبه تلویزیونی سه شنبه شب حسن روحانی بسیاری از حامیانش را ناامید کرد و آنها در بیان این ناامیدی و حتی عصبانیت، خویشتن داری را نیز روا ندانستند. اینک به نظر می رسد زمان حساب کشی از دولت یازدهم و گرو گرفتن آرایی است که از پایگاه اجتماعی اصلاح طلبان می توانند به سبد وی روانه شوند. به نظر منتقدان اصلاح طلب روحانی، وی چهره ای کاملا محافظه کارانه در گفتگوی تلویزیونی با مردم ارائه داد و گویا خواهان جلب نظر اصولگرایان به سمت خود بود. سید احمد نبوی، فعال اصلاح طلب در شماره روز پنج شنبه روزنامه آرمان امروز در این خصوص می نویسد: "در حقيقت ايشان سعي داشتند تا با لبخندی درباره سوال فساد در دولت خود را طبيعی جلوه دهد اما كاملا مشخص بود كه دفاع از قبل تعيين شده ايشان در اين بازی طراحی شده بود، چرا كه رئيس‌جمهور سعی می كرد خود را در خط اصولگرايان نشان دهد و بتواند مخالفان خود را خلع سلاح كند و هيچ نگاه خاصی برای رضايت حاميان اصلاح‌طلب خود نداشت. آقای رئيس جمهور برای انتخابات ۹۶ راه خود را انتخاب كرده است و قصد دارد تا با نزديكی به جناح ميانه روی اصولگرا انتخاب خود را مسجل نمايد. اتفاقات درون مجلس, انتصابات جديد دولت، سكوت در برابر درخواست‌های مدنی اصلاح‌طلبان و غيره نشان از نگاه رياست محترم جمهوری بخش بزرگ از آرای اصولگرايان در سال ۹۶ را دارد."

نگرانی ویژه ای که طیف اصلاح طلبان حامی دولت دارند این است که هرچند به دولتی مانند حسن روحانی برای عادی سازی شرایط سیاسی مطلوب اصلاحات نیازمندند اما برای رسیدن به این هدف آیا در بزنگاه های سیاسی پیش رو، دولت یازدهم نیز نیاز خود را بیان خواهد کرد. در ماه های اخیر، بخشی از حامیان دولت بر طبل خط اعتدال و میانه روی دولت بیشتر می کوبند و بر این نظرند که دولت توانسته در چند سال گذشته پایگاه اجتماعی مستقلی پیدا کند که به طور اخص به حمایت اصلاح طلبان احتیاج مطلق پیدا نکند. بر این اساس، بیش از آنکه حسن روحانی به اصلاح طلبان نیاز داشته باشد، این اصلاح طلبانند که به وی احتیاج دارند. در حالیکه زمزمه های عبور از روحانی در گوشه و کنار بلند شده ولی از سویی این نگرانی وجود دارد که "عبور از اصلاح طلبان" توسط دولت روحانی نیز کلید زده شود. در انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند 94 و اردیبهشت 95، هر چند شرایط عادی جلوه داده شد اما اتفاقات درون مجلس دهم نشان از ارجحیت تعامل دولت یازدهم با طیفی از حامیانش را داشت که به نظر دولت از عقلانیت سیاسی بیشتری نسبت به اصلاح طلبان برخوردارند و می توانند منافع دولت را در عرصه کلان سیاسی برآورده سازند. این حرکت به ویژه در انتخاب رئیس مجلس نمود واقعی پیدا کرد. نگرش دولت یازدهم به نیازمندی اصلاح طلبان به وجود دولتی چون دولت تدبیر و امید، نقطه قوتی را برای تیم حسن روحانی ایجادکرده که با کمترین امتیاز به این طیف، بیشتر بهره برداری ها را ببرند! نگاهی که می تواند به بن بست ختم شود.

سخنان ریاست جمهوری در گفتگوی تلویزیونی با استقبال سرد روزنامه های اصلاح طلب روبه رو شد. "كمی شفاف‌ترآقای رييس‌جمهور!"، "ناگفته‌ها ناگفته ماند" و "منتقدان سخنان رئیس‌جمهور"، تیترهایی بودند که بر صفحه نخست روزنامه های اصلاح طلب نقش بستند. شهربانو امانی، از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران، در ارزیابی خود از سخنان تلویزیونی رئیس‌جمهور در مصاحبه با روزنامه اصلاح طلب شرق از تکراری بودن سخنان گفته: "ادبیات رئیس‌جمهور به‌نوعی همان ادبیات گذشته بوده و صحبت‌های قبلی را تکرار کردند و گفتند اگر برجام نبود، سایه تهدید و جنگ همچنان بر کشور سنگینی می‌کرد. بااین‌حال ایشان صحبتی درباره وضعیت سیاست داخلی نداشتند و امید است در هفته دولت این امکان فراهم شود تا در‌این‌باره هم بتوانند صحبت کنند و حرف‌های جدیدی را به مردم و افکار عمومی ارائه دهند."

علی تاجرنیا، عضو حزب اصلاح طلب اتحاد ملت و از اعضای مرکزی حزب منحله مشارکت، نگاه جسورانه تری به سخنان رئیس جمهور دارد و آن را راضی کننده نمی داند: "فکر می‌کنم با گذشت سه سال از عمر دولت و با درنظرگرفتن مجموعه اتفاقاتی که در کشور افتاده، فشارهایی که دولت پذیرفته و در‌عین‌حال امکاناتی که داشته، صحبت‌های رئیس‌جمهور راضی‌کننده نبود. این صحبت‌ها نه برای منتقدان و نه برای طرفداران دولت حرف جدیدی نداشت. تاجرنیا اضافه کرد: "انتظار مردم این است که بعد از مجموعه تحولاتی که در داخل و خارج از کشور به‌ویژه در سطح منطقه افتاده، رئیس‌جمهور جدی‌تر صحبت می‌کرد؛ حتی از نوع سؤالات مجریان هم چنین به نظر می‌رسید که گویا سؤالات هماهنگ‌شده بود تا مصاحبه فرمالیته طراحی شود. اگر روحانی قرار است در انتخابات ریاست جمهوری بعدی هم حضور داشته باشد باید صریح‌تر و شفاف‌تر با مردم مواجه شود. مردم دنبال امید هستند؛ اما فکر می‌کنم روحانی نتوانست آن انتظاری را که در بین مردم و طرفدارانش بود برآورده کند. به اعتقاد من بعد از گذشت سه سال باید در تیم رسانه‌ای دولت خانه‌تکانی جدی انجام شود، چراکه وقتی رئیس‌جمهور بعد از مدت‌ها در قاب تلویزیون ظاهر می‌شود، دست‌کم فردای آن باید جامعه را تحت‌تأثیر حرف‌های خود قرار داده باشد."

نارضایتی اصلاح طلبان نسبت به عملکرد حسن روحانی کاملا مشهود است ولی محذوریت هایی باعث می شود تا نقدها نسبت به آن بسیار جست و گریخته باشد و کلیت جریان اصلاح طلب همچنان سیاست صبر و انتظار را برای سنجش اوضاع در آستانه انتخابات پیش بگیرند. ولی آنچه مسلم است دولت حسن روحانی و عملکرد سه ساله آن در حوزه سیاسی به ویژه، مطلوب اصلاح طلبان واقع نشده و از سوی دیگر، تداوم مشکلات اقتصادی نیز مطلوبیت این دولت را برای عامه جامعه کاهش داده است. اصلاح طلبان در ماه های باقی مانده دولت، نمودهای واقعی عمل به وعده ها را طلب خواهند کرد و به صورت مستقیم و غیرمستقیم، فشارهای خود را در ایجاد فوبیای عدم رای آوری روحانی بدون اصلاح طلبان را افزایش خواهند داد.

از سوی دیگر باید این موضوع را در نظر داشت، به هر حال با توجه به اختلافات بنیادی در حوزه سیاسی میان اصلاح طلبان و دولت تدبیر و امید، به احتمال اندکی پیش از انتخابات و به احتمال قوی تری پس از انتخابات، طلاق سیاسی میان دو جریان روی خواهد داد. در صورتیکه سطح اختلافات پیش از انتخابات افزایش پیدا کند و موج نارضایتی اصلاح طلبان عیان تر و صریح تر شود، این طلاق زودتر حادث خواهد شد. 

منبع: فرهنگ نیوز