به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری دانشجو، عسر و حرج زمانی است که زن موجب ضرب و شتم شدید باشد یا اینکه سوء رفتار مستمر زوج عرفا با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد یا اینکه اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر یا ابتلای به مشروبات الکلی داشته باشد و ادامه زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد. در این حالت زوجه میتواند طبق ماده ۱۱۲ قانون مدنی به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج زوجه مذکور در محکمه ثابت شود دادگاه میتواند زوج را اجباری طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده میشود.
بنابراین عسر و حرجی که موجب در خوف است و طلاق را برای زوجه ممکن می سازد، عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشددر این حالت زوجه میتواند طبق ماده ۱۱۳ قانون مدنی وارد عمل شود، ضمنا اجرای قانون فوق شرایط دارد که بایستی در هنگام طلاق حاکم باشد .
اولین شرط عبارت است از اینکه عسر و حرج فعلیت داشته باشد ، یعنی آنکه علتی زندگی زناشویی را تلخ و دشوار ساخته و برای زن مشقتی ناگوار ایجاد کرده بایستی در هنگام دعوی طلاق و صدور حکم موجود باشد.
هدف دادرس مجازات کردن شوهر به دلیل رفتار ناشایست او در گذشته نیست، چرا که طلاق نیز وسیله مجازات نیست بلکه ریسمان رهایی است و خواهان به دلیل اینکه که مورد عسر و حرج است خواستار طلاق می گردد.
دومین شرط اینکه عسر و حرج بایستی نوعیت داشته باشد یعنی زن که مورد عسر و حرج (مورد سختی ، ضرر و زیان ) واقع شده جنبه نوعیت داشته باشد و عرف آن را تایید کند و به نظر حقوقدانان معیار عسر و حرج هر دو چهره نوعی و شخصی دارد .
سومین شرط اینکه عسر و حرج توسط زن قابل اثبات باشد. به عبارت دیگر زن در اثبات عسر و حرج خود مدعی است و باید تمام ارکان آن را در دادگاه ثابت کند ، مثلا زن ادعا می کند مرد از انجام تکالیف زناشویی یا اداره ای خانواده خود خوداری میکند و کاهلی و بی مبالاتی را به مرد نسبت میدهد .
در چنین مواردی چون به طور معمول امر منفی مستند قرار میگیرد ممکن است ادعا شود که مدعی انجام تکالیف باید دلیل بیاورد و اصل عدم ، زن را از اقامه دلیل بی نیاز میکند و این ادعا با ظاهر و طبیعت زناشویی منافات دارد و نیاز به اثبات دارد قاعده ای در فقه مطرح است با این عنوان که خداوند از روی لطف و تفضل ، احکام حرجی ، سخت و مشقت بار را از امت اسلام برداشته است به بیان دیگر با استناد به آیات و روایات ، تکلیف و اجرا در اعمال که دارای مشقت باشد از سوی خداوند حکیم منتفی است عسر در لغت به معنی تنگی ، سختی و دشواری است و از حرج به تنگی و فشار تفسیر شده است و در واقع هر عمل که شخص را به تنگنا و سختی بیاندازد و انجام یا تحملش برای وی سخت و دشوار باشد میگویند دچار عسر و حرج شده است که نمونه ی بارز آن عسر و حرج زن در زندگی مشترک است که در صورت اثبات در دادگاه منجربه صدور حکم طلاق میشود .
در مواردی که عسر و حرج زوجه برای دادگاه ثابت شود صدور حکم طلاق و اجبار زوج به طلاق الزاما مشروط به پرداخت مال یا گذشت از مهریه توسط زوجه است اما جهت نوع طلاق (خلع) بهتر است زوجه قسمتی از مهریه خویش را بذل کند و البته معمولا هرچه بذل مهریه بیشتر صورت گیرد قرینه ای برای عسر و حرج بیشتر زن تلقی میشود.
مصادق عسر و حرج عبارتند از :
۱- ترک زندگی توسط شوهر حداقل به مدت ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب بدون عذر موجه
۲- اعتیاد شوهر به مواد مخدر یا ابتلای او به مشروبات الکلی و امتناع زوج از ترک آنها یا عدم امکان الزام شوهر به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است .
۳- محکومیت قطعی شوهر به حبس پنج سال یا بیشتر
۴- ضرب و جرح یا فحاشی یا هرگونه سؤ رفتار مستمر زوج که عرفا با توجه به وضعیت زن قابل تحمل نباشد و…
علاوه بر اینها در هر موردی که دادگاه تشخیص دهد زن در عسر و حرج قرار گرفته با درخواست زوجه حکم طلاق صادر میشود این نوع طلاق، طلاقی رجعی محسوب نمیشود . چون اگر زوج بتوتند رجوع کند دیگر از عسر و حرج زوجه رفع اثر نمیشود. در نتیجه درخواست زوجه برای طلاق و حکم مربوطه لغو و بی فایده است.
منبع: کافه حقوق