ضرورت تصویب مالیات بر فرآورده‌های آلوده‌کننده هوا

انگار همه به تیرگی و غبارآلود بودن آسمان شهر و به صحبت‌های متخصصان که بارها درباره عوارض آلودگی هوا و تأثیر آن روی سلامت قلب و عروق، سیستم تنفسی، پوست وغیره هشدار داده‌اند عادت کرده‌اند؛ اما اینکه تنفس هوای آلوده، سلامت جسم و روان ما را به خطر می‌اندازد امری نیست که بشود به همین راحتی‌ها از آن گذشت.

در این گزارش سعی شده است تا آلودگی هوا از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهای مختلف آن بیان شود.

سیدحسن هاشمی وزیر بهداشت درباره اقدامات دولت و وزارت بهداشت برای رفع آلودگی هوای تهران دی ماه سال گذشته گفت: مردم هر سال به این سوال عادت کردند و جواب‌ها نیز یکنواخت و کلیشه‌ای است اما برای حل این مشکل نیازمند یک عزم ملی هستیم.

با ورود به نیمه دوم سال نگرانی‌ها از افزایش آلودگی هوا بیشتر می‌شود و طیف وسیعی از مردم خود را در معرض خطرات ناشی از آن می‌بینند و چه بسیارند میانسالان، کودکان و زنان بارداری که طی سال‌های گذشته از آلودگی هوا دچار صدمات جبران‌ناپذیری شدند که همچنان باقی مانده است یا کسانی که به دلیل معضل آلوده بودن هوا دیگر در بین ما نیستند.

به گفته وزیر بهداشت راهکارهای حل مشکلات آلودگی هوا مشخص اما دشوار است و حل مشکلات آلودگی هوا همانند عمل جراحی در حوزه پزشکی است که ممکن است در اثر جراحی زخمی نیز ایجاد شود که پس از طی کردن دوران نقاهت سلامتی را به دنبال دارد.

همچنین به گفته هاشمی، طبق دستور حسن روحانی، رئیس جمهور در موضوعاتی مانند آلودگی هوا، آب و موضوع پارازیت‌ها و سایر حوزه‌هایی که به سلامتی مردم آسیب می‌رسانند هیچ‌گونه مماشاتی نباید صورت گیرد.

آلودگی هوا و راه حل تکراری تعطیلی مدارس

وزیر بهداشت بر مراقبت از سلامتی مردم تأکید داشته و راه حل آن را در شرایط آلودگی هوا تعطیلی مدارس تهران می‌داند و می‌گوید: اگر این شرایط به حدی برسد که برای سلامتی مردم آسیب جدی به همراه داشته باشد قطعاً وزارت بهداشت مطالبه خواهد کرد.

هاشمی، ضمن تاکید براینکه کار وزارت بهداشت اطلاع رسانی و اعلام هشدار به مردم و دولت است، بیان می‌کند: عوامل اثرگذار در آلودگی هوا نیز خود می‌توانند نقش بازدارنده داشته باشند و امیدواریم که با آلودگی کمتر تعداد بیماران تنفسی نیز کاهش یابد.

وزیر بهداشت ادامه داد: راهکارهای کاهش آلودگی هوا مشخص است اما نیاز به این دارد که ما تحمل عمل جراحی را داشته باشیم و وظایف خود را به درستی انجام دهند.

آمار مرگ‌ و میرهای ناشی از آلودگی هوا در تهران

با توجه به نگرانی مسئولین درجه اول کشور نسبت به تبعات آلودگی هوا و ابراز امیدواری برای کاهش تعداد بیماران، اما هوای سرب‌دار و آلوده شهر همچنان در حال تاراج سلامتی افراد جامعه و گاهی جان آنها است به طوریکه براساس آمارها، از اول آذرماه تا 25 آذرماه سال 93 سرطان مری که از جمله بیماری‌هایی است که ریشه در استنشاق هوای آلوده دارد، با 5 فوتی 2 مذکر و 3 مونث به ثبت رسیده که در مقایسه با آذرماه سال 94 این تعداد به 12فوتی شامل 7مذکر و 4 مونث رسیده است از طرفی میانگین سنی متوفیان نیز 5سال پایین آمده است.

همچنین سرطان حنجره بیماری دیگری است که یکی از دلایل ابتلا به آن آلاینده‌های هوا است، قربانیان این بیماری نیز در سال 93 دو نفر بوده‌اند-یک مذکر و یک مونث- که متاسفانه در سال 94 این آمار دوبرابر شده و باز هم میانگین سنی فوت شدگان 5سال کمتر شده است.

مبتلایان به بیماری‌های قلبی که آذرماه93 فوت شده‌اند، 53 نفر شامل 30 مذکر و 23 مونث بودند که در مقایسه با سال 94  21نفر کمتر بوده است، به طوری که از این 74 نفر 47 نفر مرد و 27 نفر زن بوده‌اند و باز هم میانگین سنی متوفیان حدود 2سال کاهش یافته است.

بر این اساس بیماری‌های تنفسی در هر دوبازه زمانی مورد مقایسه 4 قربانی داشته که در این مورد نیز باز شاهد کاهش 4 سالی سن هستیم.

ایست قلبی در سال 93 جان 490 نفر-252 مذکر و 221 مونث و 17 نوزاد- را گرفته است، گرچه امسال این آمار 207نفر کم شده است اما همچنان میانگین سنی قربانیان کاهش داشته و 2سال پایین تر آمده است.

در سال93 بیماری های ریوی 29 نفر را قربانی کرده که در آذرماه سال 94 این تعداد با افزایش 16تایی روبرو بوده است.

نارسایی‌های تنفسی در سال 93 جان 171 نفر را گرفت که از این تعداد 97 مذکر و 71 مونث و 3 نوزاد بوده است، این در حالی است که در سال 94 نارسایی تنفسی 209 نفر فوتی داشته که شامل 108 مذکر، 90 مونث و 11 نوزاد شده است.

وضع مالیات بر فرآورده‌های آلوده کننده هوا علاقه برای استفاده از سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد

این در حالی است که سیامک مرصدق عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار سینا به پیشنهادات مطرح شده در مجلس برای رفع آلودگی هوا اشاره کرد و اظهار کرد: یکی از پیشنهادات اصلی و مهم آن وضع مالیات بر فرآورده‌های آلوده کننده آلودگی‌های محیطی مانند سوخت‌های فسیلی است.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ادامه داد: باید مالیات باید به مقداری باشد که علاقه برای استفاده از سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و مردم را تشویق به استفاده از سوخت‌های جایگزین کند، همچنین باید درآمد حاصل از افزایش قیمت سوخت‌های فسیلی باید خرج رونق زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی شود.

مره‌صدق، با بیان اینکه یکی از منابع مهم آلودگی هوا در شهرهای بزرگ به ویژه تهران موتورسیکلت‌هایی هستند که سوخت آنها سوخت کاملی نیست، افزود: طرح ایجاد خطوط موتورسواری برقی نیز در دست شهرداری تهران قرار دارد که به لحاظ مسائل مالی هنوز کاملاً اجرایی نشده و مخصوص موتورهای برقی است که آلودگی محیط زیست را کمتر می‌کند.

وی ضمن اشاره به مزایای اجرائی شدن طرح ایجاد خطوط موتورسواری برقی در محدوده مرکزی شهر یا محدوده طرح ترافیک، گفت: این طرح باعث می‌شود عبور و مرور موتورسیکلت‌های غیربرقی ممنوع یا قدرت مانور آنها کمتر ‌شود که از یک سو باعث کاهش حوادث راهنمایی رانندگی شده و همچنین میزان زیاد آلودگی هوا را کاهش می‌دهد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس طرح ایجاد محدودیت برای حرکت خودرهای تک سرنشین را نیز از دیگر موارد در دست بررسی در مجلس دانست و اذعان کرد: ما خواستار رسیدگی به برنامه‌های پیشنهادی هستیم که در حاضر در کمیسیون تلفیق برنامه درحال بررسی است و باید منتظر پاسخ آن باشیم.

۸۰ درصد آلودگی هوا به خودروها مرتبط است

در این بین سازمان‌های مختلف متولی بررسی مشکلات هوا هستند از جمله سازمان محیط زیست که در این خصوص علی‌اصغر رجبی مدیر مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم محیط زیست آلودگی هوا را از نظر سهم خودروهای شهر تهران در آلودگی هوا بررسی می‌کند و می‌گوید: نخستین گزارش سیاهه انتشار(سهم آلودگی‌ها) در سال 82 توسط محققان چینی و دومین گزارش در سال 92 توسط دانشگاه شریف و شهرداری تهران انجام پذیرفت، البته باید توجه داشت که درصد آلایندگی و نوع آلایندگی در شهرهای مختلف متفاوت است، مثلا در اهواز نوع آلایندگی طبیعی و ناشی از غبار است در حالیکه در شهری مثل تهران آلایندگی از نوع احتراقی است.

مدیر مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست بااشاره به متفاوت بودن سهم آلایندگی منابع متحرک ، می‌گوید: آلایندگی ناوگان دیزلی از نوع ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون است در حالیکه آلایندگی یک موتورسیکلت از نوع دی اکسید کربن است.

رجبی بیان می‌کند که حدود 70 تا 80 درصد از سهم آلایندگی خودروها در تهران به منابع متحرک ازجمله موتورسیکلت، خودرو، ناوگان عمومی و حتی قطار مرتبط است.

از طرفی از توقف تولید موتورسیکلت کاربراتوری از اول مهرماه سال جاری خبر داده و موتورسیکلت‌های موجود در سطح شهرها را به دلیل کاربراتوری بودن، منشاء آلودگی 4 تا 5 برابری ماشین با استاندارد یورو 4 عنوان می‌کند.

تاثیر بسزای آلودگی هوا بر سلامتی انسان

با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین مشکلات کلانشهرها، حجم بالای خودروهاست که آلاینده‌های خطرناکی مثل سرب تولید می‌کنند باید اذعان کرد؛ سرب علاوه بر آثار زیانباری که بر سلامت جسمی افراد دارد و احتمال ابتلا به سرطان و سقط جنین را افزایش می‌دهد، سلامت روانی افراد را هم تهدید می‌کند؛ به عنوان مثال بر عملکرد سیستم عصبی تاثیر منفی گذاشته و باعث بروز سردردهای شدید بویژه در بیماران مبتلا به میگرن و کم شدن قدرت حافظه می‌شود.

دکتر شاهین جلفایی، متخصص مغز و اعصاب می گوید:نتایج بررسی‌های بسیاری نشان می‌دهد آلودگی هوا بویژه سربی که به دلیل سوخت نامناسب خودروها در هوا پخش می‌شود، احتمال تولد کودکان مبتلا به نقص عضو و همچنین اوتیسم و بیش فعالی را دو تا سه برابر افزایش دهد، همچنین هر چه عوارض مسمومیت ناشی از سرب بیشتر شود درصد اختلالات ذهنی افزایش می‌یابد که به مرور باعث فراموشی‌های دائم، بیماری‌های لرزشی و علائمی شبیه جنون خواهد شد.

ارتباط آلودگی هوا و پرخاشگری

هنگام آلودگی هوا، افراد زودرنج‌، پرخاشگر، عصبانی‌ و کم تحمل‌تر می‌شوند، یعنی با اینکه در گذشته هم این مشکلات را داشته‌اند، اما حالا خیلی زودتر به استرس‌ها، واکنش و حساسیت نشان می‌دهند.

آلودگی هوا با کاهش انرژی و ایجاد خواب آلودگی همراه است و زمینه بروز پرخاشگری را فراهم می‌کند، در واقع وقتی فرد به دلیل آثار آلودگی هوا که یکی از آنها کمبود اکسیژن است، بی‌حوصله یا کم حوصله می‌شود قادر به کنترل خشم خود نیست و عصبی رفتار می‌کند.

 حتی بر اساس نتایج پژوهش‌های انجام شده روی حیوانات در فضای آزمایشی و در شرایطی که اکسیژن رسانی کاهش پیدا کرده بود، متخصصان دریافتند با کاهش انتقال اکسیژن به مغز، رفتارهای پرخطری از حیوانات سر زد.

بر این اساس مطالعات انجام شده یک فرد افسرده، همیشه دنیا را غبارآلود می‌بیند آلودگی هوا در دراز مدت می‌تواند شخصیت افراد را هم تغییر دهد؛ مثلا اگر فردی برونگراست، به یک فرد درونگرا تبدیل شود و دیگر مثل سابق اجتماعی و سرزنده نباشد؛ در حالی که به گفته پژوهشگران، در هوای آلوده به علت کاهش اکسیژن و اختلال در عملکرد مغز، فرد به مرور زمان نه تنها مهارت‌های اجتماعی خود را از دست می‌دهد، بلکه مدام دچار فراموشی خواهد شد و همین موضوع می‌تواند زمینه ساز بروز آلزایمر در سنین سالمندی و حتی میانسالی باشد.

همچنین تاثیر آلودگی هوا روی بیمارانی که سابقه اختلال های روانپزشکی دارند بیشتر است، چون امکان تشدید علائم و بیماری بیشتر می‌شود، همچنین افراد سالخورده به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن و وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون، بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و کودکان به علت شرایط فیزیکی بدنشان بیشتر در معرض آسیب هستند.

نباید فراموش کنید بروز تحریک پذیری و احساس خستگی دائم ناشی از تنفس هوای آلوده برای کودکان بسیار خطرناک است، چون دستگاه عصبی کودکان در حال رشد است و ریزگردها باعث ایجاد اختلال در آن می‌شوند.

از آنجا که آلودگی هوا یکی از منابع استرس زاست باید با کاهش دیگر استرس‌ها شغل یا ترافیک به سلامت روان خود کمک کنیم، به عنوان مثال ساعت‌های استراحت و خوابمان را بیشتر کنیم، ورزش منظم داشته باشیم و به جای خیابان‌گردی در هوای آلوده، در مهمانی‌های خانوادگی شرکت کنیم و لحظات خوشی را رقم بزنیم، همچنین در صورت امکان بهتر است با نصب هواسازها و تهویه‌های استاندارد در خانه میزان آلاینده‌ها را کاهش دهید.

در پایان این گزارش باید خاطرنشان کرد که درصد بالایی از سرطان‌های دستگاه‌های تنفسی و دستگاه گوارش و بسیاری از بیماری‌های تنفسی از طریق آلودگی هوا ایجاد می‌شود همچنان که هزینه‌های حاصل از آلودگی هوا در سلامتی رقم قابل توجهی است و توجه اورژانسی دولت برای رفع مشکلات هوا و آلاینده‌های آن حیاتی به شمار می‌رود که نشان می‌دهد صرفاً با امیدوار بودن مشکلات آلودگی هوا برطرف نخواهد شد.

منبع: سینا