به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، مجمع تشخیص مصلحت نظام طبق اصل ۱۱۲ قانون اساسی برای «تشخیص مصلحت در مواردی که مصوبه مجلس شورای اسلامی را شورای نگهبان خلاف موازین شرع و یا قانون اساسی بداند و مجلس با در نظر گرفتن مصلحت نظام نظر شورای نگهبان را تأمین نکند و مشاوره در اموری که رهبری به آنان ارجاع می‌دهد و سایر وظایفی که در این قانون ذکر شده است» به دستور رهبری تشکیل می‌شود.
طبق همین اصل، اعضای ثابت و متغیر مجمع تشخیص مصلحت نظام را مقام رهبری تعیین میکند و مقررات مربوط به مجمع توسط خود اعضاء تهیه و تصویب و به تأیید مقام رهبری می‌رسد.
وظایف و اختیارات
۱. ارائه مشاوره به مقام معظم رهبری در تعیین سیاستهای کلی نظام (به استناد بند ۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی)
۲. پیشنهاد چگونگی حل معضلات نظام - که از طریق عادی قابل حل نیست - به مقام معظم رهبری (به استناد بند ۸ اصل ۱۱۰ قانون اساسی)
۳. تشخیص مصلحت در مواردی که مصوبه مجلس شورای اسلامی را شورای نگهبان خلاف موازین شرع و یا قانون اساسی بداند (به استناد اصل ۱۱۲ قانون اساسی)
۴. مشاوره در اموری که مقام رهبری به مجمع ارجاع می‌دهد (به استناد اصل ۱۱۲ قانون اساسی)
۵. نظارت بر حسن اجرای سیاستهای کلی نظام (به استناد نامه مورخ ۱۷ فروردین ۷۷ مقام معظم رهبری)
۶. مشاور رهبری در موارد اصلاح یا تتمیم قانون اساسی (به استناد اصل ۱۷۷ قانون اساسی)
۷. عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی (اعضاء ثابت مجمع) (به استناد اصل ۱۷۷ قانون اساسی)
۸. انتخاب یکی از فقهای شورای نگهبان برای عضویت در شورای موقت رهبری (به استناد اصل ۱۱۱ قانون اساسی)
۹. تصویب برخی از وظایف رهبری برای اجراء توسط شورای موقت رهبری (به استناد اصل ۱۱۱ قانون اساسی)
۱۰. انتخاب جایگزین هریک از اعضا شورای موقت رهبری در صورت عدم توانایی انجام وظایف (به استناد اصل ۱۱۱ قانون اساسی)
۱۱. پیشنهاد چگونگی اتخاذ تصمیم شورای موقت رهبری در مورد وظایف مصرح در بندهای اصول ۱۱۰ و ۱۱۱ قانون اساسی
اولین دوره این مجمع سال ۱۳۶۶ آغاز به کار کرد و هم اکنون ششمین سال فعالیت ششمین دوره‌ی مجمع تشخیص مصلحت نظام است که حکم اعضای این دوره در تاریخ ۲۴ اسفند سال ۱۳۹۰ توسط حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صادر شد. اعضای حقوقی و حقیقی این دوره عبارتند از:(با احتساب اعضای متوفی)
اعضای حقوقی
۱. رئیس جمهور
۲. رئیس قوه قضائیه
۳. رئیس مجلس
۴. شش فقیه شورای نگهبان
۵. دبیر شورای عالی امنیت ملی
۶. وزیر یا رئیس دستگاه مربوط
۷. رئیس کمیسیون مربوطه مجلس
اعضای حقیقی
۱. مرحوم آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی
۲. آیت‌الله احمد جنتی
۳. مرحوم آیت‌الله عباس واعظ طبسی
۴. آیت‌الله ابراهیم امینی نجف آبادی
۵. آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی
۶. آیت‌الله محمد علی موحدی کرمانی
۷. حجت‌الاسلام و المسلمین علی اکبر ناطق نوری
۸. حجت الاسلام و المسلمین حسن صانعی
۹. حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی
۱۰. حجت‌الاسلام و المسلمین قربانعلی دری نجف آبادی
۱۱.حجت‌الاسلام و المسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای
۱۲. حجت‌الاسلام و المسلمین محمود محمدی عراقی
۱۳. حجت‌الاسلام و المسلمین غلامرضا مصباحی مقدم
۱۴.حجت‌الاسلام و المسلمین مجید انصاری
۱۵. غلامرضا آقازاده
۱۶. علی آقامحمدی
۱۷. محمدجواد ایروانی
۱۸. محمدرضا باهنر
۱۹. غلامعلی حداد عادل
۲۰. مرحوم حسن حبیبی
۲۱. داود دانش جعفری
۲۲. پرویز داودی
۲۳. محسن رضایی
۲۴. محمدحسین صفارهرندی
۲۵. مرحوم حبیب الله عسگراولادی
۲۶. محمدرضا عارف
۲۷. محمد فروزنده
۲۸. سیدحسن فیروزآبادی
۲۹. علی لاریجانی
۳۰. حسین مظفر
۳۱. حسین محمدی
۳۲. سیدمصطفی میرسلیم
۳۳. سیدمرتضی نبوی
۳۴. علی اکبر ولایتی
۳۵. صادق واعظ زاده
۳۶. احمد وحیدی
۳۷. محمود احمدی نژاد (از تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۹۲)
۳۸. سعید جلیلی (از تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۹۲)
چهار کرسی
در ۵ سال و سه ماه سپری شده از حکم انتصاب اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام توسط رهبر انقلاب، چهار عضو ششمین دوره مجمع تشخیص مصحلت نظام دار فانی را وداع گفتند.
۱. مرحوم حسن حبیبی در دوازدهم بهمن سال ۹۱،
۲. مرحوم حبیب‌الله عسگر اولادی در چهاردهم آبان سال ۹۲،
۳. مرحوم عباس واعظ طبسی در چهاردهم اسفند ۹۴،
۴. مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی در نوزدهم دی سال ۹۵
محدودیت قانونی
دو دوره ابتدایی مجمع تشخیص مصلحت نظام «۲ ساله» و «۷ ساله» بود؛ اما از سال ۱۳۷۵ به بعد (به جز دوره اخیر) احکام مربوط به انتصاب اعضای جدید این مجمع از سوی رهبر انقلاب هر ۵ سال یک بار صادر شده است.
مجمع هفتم
دوره پنج ساله ششمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام 24 اسفند 95 پایان یافت و هنوز حکمی برای اعضای هفتمین دوره صادر نشده است.
محسن رضایی دبیر ششمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام اسفند سال گذشته درباره پایان حکم اعضای این مجمع در ۲۴ اسفند ماه و چگونگی تمدید آن گفت: تاریخ تشکیل دوره‌های مجمع تشخیص یک مساله قطعی و قید شده در قانون نیست؛ برخلاف مجلس خبرگان، مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری «هیچ محدودیت قانونی نداریم» و به طور عرف اسفند ماه و در بیست و چهارم صورت می‌گرفت؛ امسال (۱۳۹۵) حکمی صادر نخواهد شد و شایعات صحت ندارد و رهبر انقلاب تصمیم نگرفته اند.
رضایی در آن نشست خبری گفت: صدور احکام اعضای مجمع به سال آینده (سال ۹۶) موکول شده است.
کرسی ریاست
چگونگی انتخاب رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است که بعضا درباره آن ایجاد شببه می شود. آیت‌الله ابراهیم امینی عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت می‌گوید «بعد از انتخاب اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام، «ریاست مجمع» توسط مقام معظم رهبری انتخاب خواهد شد.»
همچنین حجت‌الاسلام مصباحی‌مقدم دیگر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در این خصوص می‌گوید: طبق آیین نامه این مجمع، تا زمانی که رئیس مجمع در قید حیات باشد، اما بنا به دلایلی نتواند در جلسات حضور پیداکند، ریاست جلسات به عهده یکی از سران قوا خواهد بود؛ اما زمانی که رئیس مجمع از دنیا برود، انتخاب رئیس برای اداره جلسات مجمع تا زمان انتصاب رئیس جدید با نظر مقام معظم رهبری صورت می‌گیرد.
آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی از زمان آغازبه‌کار ششمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام در اسفند ۱۳۹۰ تا دی‌ماه سال گذشته که دار فانی را وداع گفت، ریاست مجمع را برعهده داشت.
شانزدهم بهمن سال ۹۵ و با گذشت ۲۷ روز از درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی، به گفته محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت‌الله محمدعلی موحدی‌کرمانی با مجوز رهبر معظم انقلاب ریاست جلسات مجمع را بر عهده گرفت.
ختم کلام
بنابراین تشکیل دوره‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام «محدودیت زمانی» ندارد و یک مساله قطعی و قید شده در قانون نیست و رئیس این مجمع نیز پس از انتخاب اعضا توسط مقام معظم رهبری انتخاب می‌شود.
حال حدس و گمان‌ها درباره رئیس و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام صحت ندارد و هرگونه تصمیم در این خصوص در حیطه تشخیص مقام معظم رهبری است لذا باید منتظر ماند و دید که آیا ششمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام به کار خود ادامه خواهد داد یا احکامی برای اعضای دوره هفتم صادر می‌شود؟
منبع: میزان