پاسخ نقض عملی برجام حرف نیست

اکنون حدود ۲ سال از امضای برجام می‌گذرد. در طول مذاکرات، منتقدان دلسوز با دلایل فنی و کارشناسی تاکید می‌کردند که دولت ایران می‌بایست قبل از امضای توافق، قواعد بدیهی همچون «توازن تعهدات»، «همزمانی اجرای تعهدات»، «اخذ تضمین از طرف مقابل» و «پیش‌بینی برگشت‌پذیری امتیازات واگذار شده در صورت نقض عهد» را به جهت حفظ منافع ملی و عزت مردم کشورمان رعایت کند.

اما برخی مقامات ارشد دولت یازدهم و رسانه‌های به ظاهر حامی دولت در اقدامی تامل برانگیز نه تنها از این انتقادات کارشناسی استقبال نکرده بلکه با فحاشی به منتقدان، آنها را به جهنم حواله دادند. 

برخی دولتمردان تمامی امور کشور- حتی آب خوردن مردم- را به برجام گره زدند. مقامات ارشد دولت تاکید داشتند که در روز اجرای برجام- دی ماه ۹۴- تمامی تحریم‌ها بالمره لغو خواهد شد و نه تعلیق. روزنامه‌های مدعی اصلاحات با تیترهایی همچون «تحریم‌ها به تاریخ پیوست»، «صبح بدون تحریم»، «فروپاشی تحریم»،«اینک بدون تحریم»، «تحریم رفت»، «پیروزی، بدون جنگ» و... به استقبال این توافق رفتند.

روز اجرای برجام فرا رسید. پیش از آن دولت ایران در اقدامی نامتعارف تمامی تعهدات خود را پیشاپیش انجام داده بود. شتابزدگی دولت یازدهم در انجام یکطرفه تعهدات، موجب شگفت‌زدگی مقامات و رسانه‌های غربی شد. پیش از آن، وبسایت رادیو فرانسه- در مهرماه ۹۲- با اشاره به مواضع دولت روحانی در سیاست خارجی نوشت:«ارزیابی غرب از دولت روحانی، تعامل با فروشنده بدهکار و مشتاقی است که خود را ناگزیر از فروش حقوق ملی می‌بیند. بر پایه این جمع‌بندی اگر خریدار صبور باشد، شرایط فروشنده را دشوارتر می‌کند و در همان حال قیمت فروش را کمتر خواهد کرد»!.

اذعان مقامات دولتی  به بدعهدی آمریکا

آمریکا در اقدامی مسبوق به سابقه، در اولین روز اجرای تعهدات ۱+۵ ذیل برجام، برجام را نقض و تحریم‌های جدید ضد ایرانی را تصویب کرد. ماهها گذشت و بدعهدی‌ها ادامه یافت. غارت ۲ میلیارد دلاری اموال ایران، تمدید وضعیت اضطراری علیه ایران، تمدید قانون تحریمی آیسا، تصویب طرح جامع تحریم‌های ایران، تصویب بیش از ۸۰ طرح ضد ایرانی در کنگره آمریکا، تصویب قانون محدودیت ویزا، ادامه یافتن تحریم سوئیفت و...تشت رسوایی برجام از بام افتاد و مقامات دولتی، یکی پس از دیگری به این عهدشکنی اذعان کردند:

- برجام، تاکنون «تقریباً هیچ» دستاورد اقتصادی برای تهران در بر نداشته است.(سیف،رئیس‌بانک مرکزی)

- حداقل از نظر علمی ۴۰ سال استاد دانشگاه هستم، لذا این را می‌توانم بگویم‌. هم اکنون و پس از پیش آمدن قضایای روادید تعداد زیادی از دانشمندان اروپایی که مقداری احتیاط می‌کنند از آمدن به ایران استنکاف دارند‌. به قول دانشگاهی‌ها این یعنی وضعیت آنها پیش از برجام بهتر از پس از برجام بوده است.(صالحی،رئیس‌سازمان انرژی اتمی)

- برای ارتباط با بانک‌های بزرگ جهانی دچار مشکل هستیم و آنها با ما کار جدی نمی‌کنند.انتظار ما این بود که بعد از برجام ما بتوانیم با بانک‌های بزرگ هم کار کنیم اما به دلایل مختلف ما هنوز نتوانسته‌ایم با این بانک‌ها کار کنیم.(طیب نیا، وزیر اقتصاد)

- ۸ ماه پس از اجرای برجام، به خاطر مجازات‌های آمریکا، هیچ یک از بانک‌های بزرگ اروپایی کار با ایران را شروع نکرده است.(ظریف،وزیر امور خارجه)

- تحریم‌ها روی کاغذ برداشته شده اما هنوز عملا همه آنها برداشته نشده که مقداری به دلیل شرایط است و مقداری به دلیل شیطنت آنها و ایرادات زیادی هست که ما هم اعتراضات مفصلی به طرف مقابل کرده‌ایم.(عراقچی،رئیس‌ستاد پیگیری برجام)

- اکنون بعد از گذشت یک سال از اجرای برجام هنوز برای جذب فاینانس موفق نشده‌ایم.(جهانگیری،معاون اول دولت)

- آمریکا در ظاهر وانمود می‌کند به وظیفه‌اش عمل کرده است اما در خفا و پشت پرده نه تنها کاری انجام نداد بلکه سعی کرد همه چیز را به بن بست بکشاند.(صالحی،رئیس‌سازمان انرژی اتمی)

- به اعتقاد ما حرکت‌هایی که در طول یک سال‌ونیم گذشته چه توسط دولت قبلی آمریکا و چه توسط دولت جدید آن صورت می‌گیرد، در موارد بسیاری بر خلاف تعهدات آمریکا در اجرای برجام است.(عراقچی،رئیس‌ستاد پیگیری برجام)

- آیا آمریکا آماده است به متن برجام پایبند باشد، روحش به کنار. تاکنون واشنگتن هر دو را زیر پا گذاشته است.(ظریف،وزیر خارجه)
- آمریکایی‌ها به‌بهانه‌های مختلف به‌دنبال اعمال یک‌سری تحریم‌های جدید هستند که با هیچ منطق و روح و متن برجام هم سازگار نبوده و در تعارض است.(روحانی،رئیس‌جمهور)

- [۲۲ ماه پس از امضای برجام] بانک‌های خارجی با ایران تعامل می‌کنند و ما کم‌تر ناگزیر می‌شویم که پول خود را با چمدان حمل و نقل کنیم.(ظریف،وزیر خارجه).

کارشکنی‌ها و نقض عهدهای آمریکا کار را به جایی رساند که حتی صدای آقای روحانی و ظریف را هم درآورده است تا جایی که حتی ظریف از روی میز بودن گزینه خروج از برجام گفت اما سایر مواضع آنها این نگرانی جدی را به دنبال دارد که در همچنان بر همان پاشنه سابق می‌چرخد و سیاست حفظ برجام به هر قیمتی ادامه دارد و گویا قرار نیست مقابله‌ای عملی و جدی صورت گیرد.

بازتاب عهدشکنی آمریکا در رسانه‌های خارجی

علاوه بر مقامات دولتی، مقامات و رسانه‌های خارجی نیز به نقض برجام از سوی آمریکا اذعان کردند. به این چند نمونه دقت کنید.

- نیویورک تایمز: ایران با وجود انجام همه تعهدات، به خاطر تداوم تحریم‌های آمریکا، هنوز طعم مزایای برجام را نچشیده و اثر مثبت اقتصادی آن را لمس نکرده است.

- بلومبرگ: نیمی از کمپانی‌های بین‌المللی به شدت مشتاق‌اند تا با ایران وارد تجارت شوند ولی تحقیقات نشان داده است که کمپانی‌های خارجی به علت اینکه همچنان تحریم‌های ایران به طور کامل برداشته نشده است، عقب کشیده‌اند.

- آسوشیتدپرس: شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی از وزارت خزانه‌داری آمریکا خواسته‌اند با صدور یک دستورالعمل مکتوب به تشریح قواعد و قوانین تعامل با ایران بپردازد ولیکن دولت آمریکا به عمد از صدور هر گونه سند مکتوب در این باره امتناع کرده است بنابراین شرکت‌هایی که قصد ورود به ایران را دارند فعلاً در این باره دست نگه داشته‌اند.

- فایننشال تایمز:تلاش‌های آمریکا برای بیرون نگه داشتن ایران از سیستم بانکی بین‌المللی عملا همان تاثیر پاره کردن برجام را دارد.

- «کیم سئونگ-هو» سفیر کره جنوبی: این تاسف‌آور است که سفارت کره جنوبی با وجود سپری شدن ۶ ماه از اجرایی شدن توافق برجام هنوز پول سفارت خود را از طریق قاچاق به ایران می‌آورد.

حفظ برجام به هر قیمت یعنی هرچه دلتان می‌خواهد نقض کنید!

ظریف در روزهای گذشته در گفتگو با گروهی از خبرنگاران در محل اقامت نماینده ایران در سازمان ملل گفت: در صورت مشاهده حسن نیت از سوی آمریکا درخصوص اجرای توافق هسته‌ای، این توافق مبنای (همکاری‌های آتی) خواهد بود و نه تنها یک سقف. 

همچنین، روز گذشته، کمال خرازی رئیس‌شورای راهبردی روابط خارجی در مصاحبه با فرانس ۲۴ گفت: ما خودمان را برای زمانی که آمریکا بخواهد از توافق خارج شود،‌ آماده کرده‌ایم.

این قبیل اظهارات در حالی است که آمریکا تاکنون به دفعات برجام را به صورت فاحش نقض کرده است.علاوه بر این،تنها پاسخ عملی و قاطع دولت به نقض فاحش برجام از سوی آمریکا، عمل به ۲۹ شرط ابلاغ شده از طرف رهبر معظم انقلاب، شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی است. ولیکن متاسفانه مقامات ارشد دولت یازدهم بدون توجه به این موضوع در اقدامی منفعلانه و تحقیرآمیز به فشار ایمیلی، پیام توئیتری، نامه‌نگاری، برگزاری جلسات نمایشی و گلایه محترمانه بسنده کرده است.

به گزارش رویترز،منابع خبری روز جمعه اعلام کرده‌اند که ایران از فرصت هشتمین نشست کمیسیون مشترک برجام برای آغاز کردن مکانیسم حل اختلاف بر سر نقض برجام استفاده نکرده است.

گفتنی است در دی ماه سال‌ ۹۵، در سالگرد آغاز اجرای تعهدات ۱+۵، کمیسیون مشترک برجام به منظور بررسی نگرانی‌های مطروحه از سوی ایران در خصوص نقض برجام توسط آمریکا با تمدید قانون آیسا، تشکیل جلسه داد. پس از پایان نشست، در بیانیه‌ای که در سایت اتحادیه اروپا قرار گرفت، تصریح شد که نشست وین به مناسبت سالروز اجرایی شدن برجام است و بدین ترتیب، گویا اعتراض ایران به رسمیت شناخته نشد و حتی در متن بیانیه نیز به آن اشاره نشد. همچنین به این نکته نیز اشاره نشد که نقض برجام صورت گرفته است. در بیانیه مذکور تصریح شد که نظر آمریکا مبنی بر اینکه قانون آیسا مشکلی برای برجام به وجود نمی‌آورد پذیرفته شده و به آمریکایی‌ها برای تصویب این قانون اعتراض نکرده‌اند.

نشریه «فارن‌پالیسی» در گزارشی نوشت: ترامپ بعد از دیداری پرمناقشه با تیلرسون در هفته جاری به گروهی از کارکنان مورد اعتماد خود در کاخ سفید دستور داد به بررسی زمینه‌ها برای جلوگیری از تأیید پایبندی ایران به برجام در گزارش سه ماهه بعدی بپردازند.

واکنش منفعلانه دولت یازدهم در قبال عمل نکردن آمریکا به تعهدات خود،‌ این گزاره را در ذهن مقامات آمریکایی تقویت کرده است که می‌توانند برخلاف تعهداتشان عمل کنند و مطمئن باشند که از سوی ایران واکنش عملی مشاهده نخواهد شد. و اینگونه است که نقض برجام هر روز ابعاد گسترده‌تری به خود می‌گیرد.

کارشناسان پیش از این تاکید کرده بودند که برجام از نظر آمریکایی‌ها با اجرای تعهدات ایران تمام شده و تعهدات آمریکا روی کاغذ باقی خواهد ماند و اگر دولت ایران انتظار وعده نسیه جدیدی! از سوی آمریکا دارد باید امتیاز نقد جدیدی! بدهد.

هیئت نظارت بر اجرای برجام تعطیل است؟!

همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد، اجرای برجام از سوی دولت، به ۲۹ شرط ابلاغ شده از طرف رهبر معظم انقلاب، شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی مشروط شده است.

بنابراین دولت موظف است در صورت اعمال هرگونه تحریم جدید (به هر بهانه‌ای و به هر شکلی) از سوی طرف‌های مقابل رسما به توافقنامه برجام خاتمه داده و فعالیت‌های هسته‌ای را با همان قوت و قدرت و بلکه در مقیاسی گسترده‌تر از سر بگیرد.

علاوه بر این پس از امضای برجام تصمیم گرفته شد تا هیئت نظارت بر اجرای برجام به طور دائم عملکرد ایران و ۱+۵ را رصد و طبق قانون نسبت به انجام اقدامات موثر (نظیر خروج از برجام در صورت نقض عهد طرف مقابل یا عدم انجام تعهدات آن) تصمیم‌گیری کند.

اینک حدود دو سال از مصوبات شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی و نامه موافقت مشروط رهبر معظم انقلاب می‌گذرد لیکن شاهد نقاط ضعف بارز و آشکاری هستیم که در صورت بی‌توجهی نسبت به رفع آنها، مطمئنا شاهد آثار زیانبار و گسترده آن و تاثیر مستقیم آن بر امنیت ملی کشور خواهیم بود.

هیئت نظارت بر اجرای برجام موظف است گزارش رصد خود را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند اما به گفته نمایندگان مجلس تاکنون هیچ اقدام متناسب و متقابلی از سوی هیئت نظارت برجام در مقابل عهدشکنی‌های مستمر آمریکا مشاهده نشده است و این هیئت تاکنون به هیچ‌وجه خروجی قابل قبولی نداشته است.

حمایت دستگاه اطلاعاتی اسرائیل از برجام

«آنتونی بلینکن» قائم مقام سابق وزارت خارجه آمریکا گفت توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ از حمایت گسترده‌ای در جوامع اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل برخوردار است.

«بلینکن» که در یک کنفرانس امنیتی در شهر «آسپن» در ایالت کلرادو حضور داشت گفت: «اگر شما از هر مقام ارشد سابق یا فعلی در دستگاه اطلاعاتی یا نظامی اسرائیل سؤال کنید می‌بینید که همه آنها از این توافق حمایت می‌کنند».

قائم‌مقام سابق وزارت خارجه آمریکا با تصریح بر اینکه برخی از سیاستمداران رژیم صهیونیستی هم با برجام مخالفند گفت که حتی «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل هم اخیراً لحن خود در انتقاد از این توافق را نرم کرده است.

در روزهای گذشته، «کارمی گیلون» رئیس‌‌اسبق سرویس امنیت داخلی رژیم صهیونیستی (شین بت) به مناسبت دومین سالگرد امضای برجام در یادداشتی در نشریه آمریکایی فارن پالیسی از برجام به عنوان یک موهبت برای این رژیم یاد کرد.

گفتنی است پس از امضای برجام - تیرماه ۹۴- برخی از مقامات ارشد دولت یازدهم در کنار روزنامه‌های زنجیره‌ای و مدعیان اصلاحات با اجرای «عملیات روانی علیه منتقدین برای جا انداختن و تحمیل توافقات پرخسارت» مدعی شدند که مخالفان برجام در داخل کشور با عربستان و اسرائیل همنوا شده‌اند!

بسیاری از کار‌شناسان اظهارات نتانیاهو در طول مذاکرات و در مخالفت با توافق هسته‌ای را بخشی از سناریوی «پلیس خوب- پلیس بد» دانسته و تاکید داشتند که این سناریو در راستای تکمیل پروژه امتیازگیری حداکثری از ایران به اجرا درآمد.