آسيب شناسي اردوهاي جهادي

علي ميرزائي، گروه پاتوق شيشه اي؛ چند سالي است كه گروه هايي از دانشجويان در قالب اردوهاي جهادي به روستاهاي دورافتاده مي روند و طي انجام فعاليت هايي سعي در كاهش تأثير محروميت بر چهره مناطق محروم كشور مي كنند.

بديهي است كه چنين برنامه هايي* منشأ بركات فراوان و اتفاقات ميمون و مباركي براي ساكنان مناطق كمتر برخورداري همچون روستاهاي دورافتاده مي باشد.

اما روي ديگر سكه اردوهاي جهادي و نيروي محركه اصلي آنها، دانشجويان هستند، همان دانشجوياني كه قرار است در اين اردوها علاوه بر مسجد و مدرسه و امكانات رفاهي براي مناطق دورافتاده، همت و حميت خود را از نو بسازند.

همان دانشجوياني كه از محل زندگي خود فرسنگ ها فاصله مي گيرند تا به معناي واقعي جهاد كنند.

فرصتي كه نبايد تبديل به تهديد شود

به نظر مي آيد اصل برگزاري چنين برنامه هائي جهت ارائه يك فرصت جهت پيشرفت و بهبود وضعيت مادي و معنوي زندگي به روستائيان و دانشجويان بوده است.

در همين رابطه بايد يادآوري شود كه دشمنان قسم خورده اسلام، همواره ضمن قرار دادن دانشگاه ها، سعي در تبديل فرصت هاي جوامع مسلمان به تهديد بوده و هستند.

با چنين ديدگاهي مي توان تعدادي از فرصت هاي پيش رو در اردوهاي جهادي را نام برد. مواردي همچون:

1. تقويت وحدت ملي با حضور دانشجويان شهرهاي مختلف در مناطق محروم و كمتر برخوردار
2. آشنائي مديران و مسئولان آينده كشور يعني دانشجويان امروز، با معضلات و محروميت هاي موجود در اين مناطق
3. اثبات اين واقعيت به مناطق محروم كه مردم و مسئولان كشور در حال تلاش مستمر با هدف بهبود شرايط زندگي و معيشت آنها هستند.
4. دانشجوياني كه در دانشگاه ها و با امكانات دولتي در حال تحصيل هستند، مي توانند امكانات در اختيار خود را با امكانات ساكنان اين گونه مناطق مقايسه كنند.
5. در صورت به ثمر نشستن برنامه هاي عمراني اين گونه اردوها، مي توان به ايجاد رفاه و آسايش بيشتر در روستاها و تأثير مثبت در راستاي كاهش مهاجرت به شهرها اميدوار شد.
6. فعاليت فرهنگي و ساخت مساجد در طي برنامه هاي اردوهاي جهادي به عنوان سدي در برابر هجوم تفكرات فرقه هاي ضاله و عرفان هاي پوچ و نوظهور عمل مي كند.

و به يقين موجب تأسف و حسرت خواهد بود اگر از چنين فرصت هائي به نحو احسن بهره برداري نشود و البته باعث افسوس خواهد شد اگر گرگ هاي گرسنه حاضر در كمين فرهنگ اسلامي و ايراني ما، خداي ناكرده موفق به تبديل اين فرصت ها به تهديد شوند.

متولي و مسئول اردوهاي جهادي كيست؟

بي شك نظم و برنامه ريزي يكي از نيازهاي اوليه و مسلم در همه برنامه هاي گروهي و جهادي است؛ با اين مقدمه كوتاه مي توان پرسيد كه متولي و مسئول برگزاري و هماهنگي اين اردوها و بكارگيري و هدايت چنين پتانسيل هاي عظيمي كدام ارگان است؟

شايد داوطلبانه بودن حضور در اردوهاي جهادي اين شبهه را به وجود آورد كه شخص يا ارگان خاصي مسئول مستقيم برگزاري چنين اردوهائي نيست! حال آنكه بسيج دانشجوئي، دانشجويان و البته سازمان ها و وزارت خانه هائي مانند جهاد كشاورزي، استانداري و جمعيت هلال احمر و تمامي ارگان هاي مسئول در خدمت رساني به مناطق محروم، هر كدام به نوعي مي توانند مسئول بخشي از تداركات و برنامه ريزي هاي برگزاري اين برنامه سودمند باشند.

 كدام روستا كدام نياز؟

معمولاً فعاليت هاي اردوهاي جهادي در شاخه هاي فرهنگي، عمراني، بهداشت و درمان انجام مي شود و هر يك از اين زمينه ها مي تواند شامل زيرشاخه هاي مختلف شود.

در فعاليت هاي بهداشتي ممكن است آموزش هاي بهداشت خانوار و يا معاينات اوليه توسط پزشكاني كه با بعضي از گروه ها همراه مي شوند، صورت بگيرد.

در بخش عمراني بيشتر بنا بر ساختن مسجد و مدرسه است، البته گاهي در طرح هاي آبرساني و يا جاده سازي نيز فعاليت هائي از سوي گروه هاي جهادي انجام مي شود.

در شاخه فرهنگي اموري همچون آموزش احكام اسلامي، ارائه كتاب هاي مفيد و گاه نمايش فيلم و مواردي از اين قبيل انجام مي شود.

شايد اموري كه توسط دانشجويان حاضر در اردوهاي جهادي انجام مي گيرد، نتواند به يكباره سطح زندگي مردم روستا را متحول كند، اما در صورت برنامه ريزي صحيح و نيازسنجي دقيق در روستاهاي مورد نظر، امكان استفاده بهينه از ظرفيت هاي تخصصي و انگيزه هاي پاك دانشجويان در جهت رفع محروميت ها فراهم مي شود.

بعنوان مثال اگر گروهي از دانشجويان رشته عمران در قالب اردوهاي جهادي به روستائي وارد مي شوند، مي توانند ضمن ارائه طرح هاي متنوع بر اساس نيازها و امكانات موجود نسبت به تسريع در روند بهبود شرايط روستاها اقدام كنند و در مورد رشته هاي ديگر و تخصص هاي گوناگون حوزه بهداشت و فرهنگ نيز همين گونه است.

توان مديريتي بالا، نياز اصلي اردوهاي جهادي

به يقين فرصت محدودي كه در اختيار اردوهاي جهادي قرار مي گيرد به دليل كوتاه بودن از نظر زماني نيازمند مديريت صحيح و بهينه در موارد گوناگون است.

هماهنگي با سازمان ها و وزارتخانه هايي مانند وزارت نيرو، جهاد كشاورزي، بهداشت و درمان، استانداري ها و زيرمجموعه هاي آن مي تواند در بهبود خدمت رساني به روستاها موثر باشد.

بعنوان مثال بخشي از امكانات آبرساني در روستاها در برخي مناطق بايد توسط وزارت جهاد كشاورزي تأمين شود.

حال متصور شويد كه مثلاً لوله هاي مورد نياز براي يك طرح آبرساني در روستائي دور افتاده، در زمان مقتضي به محل اجرا نرسد يا امكانات كافي در اختيار دانشجويان قرار نگيرد!

بديهي است هماهنگي و برنامه ريزي دقيق و مدون در اين زمينه را مي توان از طريق مديريت قوي تأمين و سطح كيفي اردوهاي جهادي را بالا برد.

پيوند حوزه و دانشگاه در اردوهاي جهادي

يكي از وجوه زيباي تجلي يافته در اردوهاي جهادي، مهيا شدن زمينه ارتباط و پيوند حوزه و دانشگاه از طريق حضور طلبه ها و روحانيان در اردوهاي جهادي است.

يك اردوي حدوداً ده روزه در مناطق محروم كشور با وجود سختي ها و معضلات موجود در آن مي تواند زمينه ساز پيوندهاي عميق دوستي و برادري ميان دانشجويان و طلاب شود.

بديهي است برگزاري اردوهاي مشترك جهادي با حضور دانشجويان و اصحاب حوزه هاي علميه اثري شگرف بر درك متقابل اين دو گروه از يكديگر داشته و موجبات ارتباط صحيح متقابل اين دو گروه را فراهم مي آورد.

لازم به ذكر است، پيوند حوزه و دانشگاه همواره يكي از تأكيدات امام خميني (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامي ايران، حضرت امام خامنه اي بوده است.

كدام مناطق دراولويتند؟

متأسفانه به نظر مي آيد در سطح كلان تصميم گيري براي اردوهاي جهادي و مكان سنجي آنها نوعي آشفتگي وجود دارد كه رفع آن ها نيازمند برنامه ريزي ها كلان است.

شايد ساده ترين مورد آن را بتوان در تخصصي نبودن حضور برخي از دانشجويان ملاحظه كرد، اينكه ممكن است دانشجوئي با تخصص فني مسئول امور فرهنگي شود و يا فردي كه علوم پايه اي همچون رياضي را مي خواند مشغول كارهاي عمراني شود، در حالي كه نفر اول در امور مربوط به خدمات رساني و نفر دوم در امري مانند آموزش درسي به فرزندان روستائيان كارائي بالاتري خواهند داشت.

همين طور است در مورد مشكلاتي همچون نفوذ فرقه هاي ضاله در بعضي مناطق محروم كه نيازمند مبارزه اي دقيق و حساب شده است كه عاري از يكسونگري باشد.

كلام آخر، خلوص نيت شرط لازم براي جهاد

جايگاه نيت در اعمال انسان غيرقابل انكار است و البته در امر مقدسي مانند جهاد، اين نياز بيشتر به چشم مي آيد؛ چراكه خلوص نيت بود كه رزمندگان اسلام را به صف مقدم جبهه هاي حق عليه باطل در دوران هشت سال دفاع مقدس برد.

اميد است كه با كاهش پيرايه هايي از قبيل حضور فيلمبردار و يا مواردي از اين دست در مناطقي كه ضرورتي براي وجود آنها احساس نمي شود، نسبت به افزايش سود معنوي دانشجويان از اردوهاي جهادي اقدام شود.

پي نوشت:    

*مي توان نمونه موفق اين گونه برنامه ها را در حركت كاروان راهيان نور ملاحظه كرد./انتهاي پيام/