به گزارش گروه دیگر رسانه های خبرگزاری دانشجو، گروه ویژه اقدام مالی FATF یک نهاد بین‌الدولی است که در عرصه‌های مقابله با پولشویی، تامین مالی تروریسم و تامین مالی اشاعه استاندارد و راهنما تولید می‌کند. علاوه بر این، این نهاد بر اساس شاخص‌ها و معیارهای تولیدی خود اقدام به ارزیابی ساختار مالی کشورهای جهان نموده و آنها را از نظر ریسک پولشویی در سه سطح سفید، خاکستری و سیاه سطح‌بندی می‌کند.
طبق بیانیه اخیر گروه ویژه اقدام مالی (FATF)، ایران به لیست سیاه این گروه بازگشته و اقدامات مقابله‌ای علیه تبادلات بانکی ایران فعال شده است. ایران از سال ۲۰۰۹ در لیست کشورهای غیرهمکار و پرریسک FATF قرار گرفته بود. در خرداد ۹۵ (ژوئن ۲۰۱۶) ایران با پذیرش برنامه اقدام ارائه شده از سوی FATF و ارائه یک تعهد سطح بالای سیاسی برای اجرای این برنامه اقدام، توانست به صورت موقت از لیست سیاه به حالت تعلیق دربیاید که در بیانیه‌ی خرداد ۹۵ FATF منعکس شده بود.
در نشست بهمن ۹۸ FATF، ایران دوباره به حالت قبل از ۲۰۱۶ بازگشت و جزو لیست سیاه این گروه قرار گرفت.
روزنامه وال‌استریت ژورنال هم پیشتر گزارش داده بود که تصمیم این نهاد که مرکز آن در پاریس قرار دارد، مبنی بر پیوستن به فشار حداکثری آمریکا علیه ایران پس از موافقت کشورهای اروپایی، صورت پذیرفته است.
با وجود این، مواضعی که مقام‌های آمریکایی ابراز می‌کنند نشان می‌دهد آنها FATF را ابزار مناسبی برای اعمال هر چه موثر تحریمها علیه کشورهای ناهمسو با سیاستهای آمریکا می‌دانند. پیشتر چهار سناتور آمریکایی در نامه‌ای به این گروه مدعی شدند ایران با گذشت دو سال از تعلیق اقدامات تقابلی هنوز تغییری در رویه‌هایش ایجاد نکرده است و باید هر چه سریع‌تر به لیست سیاه این گروه وارد شود.
گفتنی است، بر اساس گزارش رویترز، FATF طی بیانیه خود، به صورت ضمنی اعلام کرده که اقدامات علیه ایران بازگشت‌پذیر است و ایران پس از تصویب لوایح مربوط می‌تواند از لیست سیاه خارج شود. یکی از این دیپلمات‌ها دراین باره به رویترز گفته که وارد کردن ایران به لیست سیاه، طوری تنظیم شده که درها به روی ایران کاملا بسته نشده باشد.
روزنامه اعتماد در یادداشتی با عنوان «با لیست سیاه چه کنیم؟» به قلم «حشمت الله فلاحت پیشه» نماینده حامی دولت نوشت: «واقعیت آن است که سیاست خارجی ما به یک خانه‌تکانی جدی نیاز دارد. متاسفانه بعضا کسانی در سیاست خارجی ما تصمیم می‌گیرند که تاریخچه‌شان مملو از هزینه‌سازی برای کشور و منافع ملی است و در این راستا، کمتر کسانی را می‌بینیم که برای منافع ملی دستاوردی را به وجود بیاورند. حال آنکه عمده این افراد هستند که همه هزینه‌ها را بر دوش ملت بار می‌کنند و این موضوع (قرار گرفتن در لیست‌سیاه) هزینه دیگری است که بر دوش ملت بار شد. باتوجه به ظرفیت‌ها و پشتوانه‌هایی که برای چانه‌زنی قوی از آن برخورداریم، امیدوارم در آینده کشور بتواند سیاست خارجی معقولی را شکل بدهد، وگرنه کماکان کشور در حوزه‌های مختلف دچار انزوا خواهد شد».
این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت: «رابطه با FATF قربانی نوعی بی‌تصمیمی و از طرفی عدم مسوولیت ازسوی برخی سیاستمداران شد و متاسفانه در حال حاضر هزینه‌های آشکار و خاموشی که بر کشور تحمیل می‌شود را کسی به عهده نمی‌گیرد اما واقعیت آن است که ما می‌توانستیم فضا را به‌گونه‌ای مدیریت کنیم که منافع ملی کشور به خطر نیفتد. ما می‌توانستیم FATF را از کانون بهانه‌سازی دشمن خارج کنیم».
چرا نباید نگران لیست سیاه FATF بود؟
وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی کشورمان در هفته گذشته صراحتا اعلام کردند تصمیم اف‌ای‌تی‌اف تاثیری بر وضعیت اقتصادی ایران خصوصا مبادلات تجاری و بانکی و بازار ارز ندارد. اف‌ای‌تی‌اف در جلسه‌ای که مهر ۱۳۹۸ در پاریس برگزار شد، ضمن بررسی آخرین وضعیت ایران با توجه به عدم تصویب نهایی دو کنوانسیون پالرمو و تامین مالی تروریسم، دو دسته اقدام جدید مقابله‌ای علیه ایران وضع کرد که با توجه به تصویب یک اقدام مقابله‌ای دیگر در خردادماه گذشته، مجموعا سه اقدام علیه ایران وضع شده‌اند. این نهاد بین‌المللی در یک بند جداگانه هشدار داده بود که اگر تا قبل از بهمن ۱۳۹۸ آینده این دو کنوانسیون نهایی نشود، تمام اقدامات مقابله‌ای علیه ایران وضع خواهد شد و عملا وضعیت ایران به پیش از خرداد ۱۳۹۵ بازخواهد گشت.
لازم به یادآوری است که ایران از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف بوده است و از سال ۱۳۹۵ از این فهرست تعلیق شده بود. تبادلات وسیع مالی ایران با کشورهای مختلف در این دوران، نشان می‌دهد که حضور ایران در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف، منجر به قطع همکاری‌های مالی و بانکی با کشورهای دیگر نمی‌شود. قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف به معنای محدودیت در روابط مالی با شرکت‌های ایرانی، بررسی بیشتر تراکنش‌های مالی مرتبط با ایران، ارسال گزارش در خصوص انجام هرگونه مبادله مالی با ایران به این کارگروه و ممانعت از احداث شعبه جدید بانکهای ایران در خارج و بالعکس است که در شرایط تحریمی فعلی هیچ‌یک از این شرایط برای ایران وجود ندارد که نگران از دست رفتن آنها باشیم.
لیست سیاه و احتمال تحریم مبادله غذا و دارو
یک تحلیلگر مسائل اقتصادی در این مورد می گوید: در اکتبر سازمان اف‌ای تی‌اف اعلام کرد که اگر ایران به دو کنوانسیون پالرمو و سی اف تی ملحق نشود این سازمان اقدامات تقابلی را علیه کشور بوجود می‌آورد؛ اما باید دانست این اقدامات تقابلی تقریبا نیمی از آن در حال اعمال بوده است.
مجید شاکری: قبل از ورود به لیست سیاه FATF هم فقط مبادله غذا و دارو را به صورت رسمی انجام می‌دادیم. طبق توصیه‌های FATF مبادله غذا و دارو قابل تحریم نیست
تبادلات بانکی رسمی ما که هم اکنون عموما به صورت غذا و دارو است، به خصوص آن چیزی که با کشورهای اروپایی و بانکهای آن انجام می دهیم. در صورتی که ملاک توصیه‌های FATF باشد در تفسیر توصیه‌ای شماره ۸ این موضوع آمده که کشورها نمی توانند مانع از اجرای تراکنش‌هایی شوند که ماهیت بشر دوستانه دارند. از جمله در موضوع غذا و دارو به استناد توصیه‌ها نباید اتفاق جدیدی بیفتد.
این ادعاها در حالی است که FATF اساسا نهادهایی که در حوزه‌ی اقلام بشردوستانه (غذا، دارو و تجهیزات پزشکی) فعالیت دارند را دارای ریسک بالا نمی‌داند و اعلام می‌دارد که اجرای استانداردهای FATF نباید در تجارت بشردوستانه خللی وارد کند. در دستورالعمل FATF با عنوان «بهترین اقدامات در مقابله با سواستفاده از سازمانهای غیرانتفاعی»، توصیه‌هایی جهت جلوگیری از پولشویی و تامین مالی تروریسم در نهادهای غیرانتفاعی معرفی و اعلام شده است.
در بند 22 این دستورالعمل آمده است: «همچنین به عنوان یک اصل، همکاری با توصیه‌های FATF نباید تعهدات یک کشور ذیل منشور سازمان ملل و قوانین حقوق بشر بین‌المللی جهت ارتقای احترام جهانی برای حقوق بنیادین بشر و آزادی‌ها مانند آزادی بیان، دین یا گردهمایی مسالمات‌آمیز را مختل کند».
خواسته اف‌ای‌تی‌اف از ایران چیست؟
اف‌ای‌تی‌اف در دو سال گذشته در تمام اجلاس دوره‌ای خود ایران را تهدید کرده که باید به کنوانسیونهای پالرمو و تامین مالی تروریسم (CFT) بپیوندد؛ اما به گفته کارشناسان، پیوستن به این دو کنوانسیون در شرایط تحریمی ایران به ضرر ما خواهد بود و راه‌های دور زدن تحریمها را به روی ایران خواهد بست. حقیقتی که تصمیمات اف‌ای‌تی‌اف را مشکوک‌تر می‌کند اصرار هم‌زمان مقامات ارشد آمریکایی بر پیوستن ایران به این دو کنوانسیون است. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا ــ ۲۳ بهمن ۹۸ ــ در توییتی نوشت: «مدت‌هاست که ایران باید به تعهداتش عمل کرده و بر اساس قواعد جهانی برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بازی کند. ایران باید همین حالا کنوانسیون پالرمو و کنوانسیون تأمین مالی تروریسم (CFT) را تصویب کند». آیا وزیر خارجه دولت تروریست آمریکا به دلیل نگرانی و دلواپسی از به خطر افتادن روابط بانکی ایران گفته است که ایران همین حالا به اف‌ای‌تی‌اف بپیوندد؟!
اقدام اف‌ای‌تی‌اف بی‌تأثیر است
حسین صمصامی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به ورود ایران به لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف به جام‌جم تصریح کرد: اقدام آمریکا برای اعمال فشار حداکثری شکست‌خورده و سعی می‌کند از راه‌های مختلف ایران را تحت فشار قرار دهد.
وی تاکید کرد: مدام تهدید می‌کنند ورود ایران به لیست سیاه باعث می‌شود مراودات بانکی این کشور با سایر کشورها قطع شود اما موضوع قابل توجه اینجاست که به دلیل تحریمهای آمریکا بانکهای بزرگ دنیا مراوده‌ای با شبکه بانکی ایران ندارند و نقل و انتقال پول خارج از این شبکه انجام می‌شود.
صمصامی با تاکید بر اینکه اقدام اخیر گروه ویژه اقدام مالی تاثیری در اقتصاد ایران نخواهد داشت افزود: ورود ایران به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی یک حرکت برای دریافت امتیاز از ایران است و ورود و خروج ایران به این لیست تاثیری در اقتصاد ایران ندارد.
سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی ادامه داد: پیوستن به دو کنوانسیون پالرمو و سی‌اف‌تی تاثیری در اقتصاد ایران ندارد. زمانی که برجام به نتیجه رسید همه مقامات مدعی بودند که هیچ کشوری نمی‌تواند این توافق را زیر پا بگذارد اما مشاهده کردیم که در یک روز رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم می‌گیرد از برجام خارج شود و تحریمهای علیه ایران را بازگرداند. اگر باز هم به آنها اعتماد کنیم و اقداماتی که می‌گویند را انجام دهیم چیزی عاید کشور نخواهد شد.
محمدرضا سبزعلیپور اقتصاددان و رئیس مرکز تجارت جهانی ایران نسبت به تصمیم "گروه ویژه اقدام مالی" در لیست سیاه FATF قرار دادن ایران واکنش نشان داد و گفت: از سالها پیش بارها عرض کرده‌ام که از نظر بنده عضویت جمهوری اسلامی ایران در تمام نهادها و سازمانهای بین‌المللی، معاهدات و کنوانسیونهای جهانی، همچنین همکاری با گروه‌ها و مجموعه‌های معتبر فراملیتی، امری ضروری و لازم می‌باشد اما بشرط‌ها و شروطها. عضویت و همکاری چشم‌بسته نه‌تنها مفید نیست بلکه خطراتی را نیز برای کشورمان در پی دارد اما چنانچه این همکاری با چشم باز و با برنامه انجام شود فواید زیادی را نیز برای ایران اسلامی در پی خواهد داشت. عضویت کشورمان در سازمانها و نهادهای بین‌المللی باید توسط مدیران مجرب و متخصص و آن‌هم فارغ از مسائل حزبی و جناحی بررسی و پیگیری شود نه توسط عده‌ای از مدیران بی‌تجربه و ناآشنا به امورات جهانی و جمعی لجباز که فقط به‌فکر انتقام گرفتن از جناح‌های سیاسی مخالف خود می‌باشند.
حال در ذهن عموم مردم و حتی غالب مسئولین کشوری این سؤال مطرح است: از فردا چه بلایی بر سر اقتصادمان خواهد آمد و این لیست سیاه با ما چه خواهد کرد؟
در پاسخ به این ابهام و این سؤال باید صراحتاً عرض کنم که هیچ اتفاق خاصی برای اقتصاد ما رخ نخواهد داد زیرا اگر این کشور کشوری بود که در جنگ اقتصادی با آمریکا و غرب نبود و هیچ مورد خاص ویژه‌ای بر اقتصادش حاکم نبود و به‌راحتی و بدون هیچ محدودیتی با تمام کشورهای جهان مراودات اقتصادی و مبادلات مالی می‌داشت در آن‌صورت اگر در لیست سیاه FATF قرار می‌گرفت قطعاً چهارچرخ اقتصادش پنچر می‌شد و همه چیزش به‌هم می‌ریخت اما کشوری همچون ایران که ۴۰ سال است تحت بدترین تحریمها و فشارهای سیاسی و اقتصادی می‌باشد و در سالهای اخیر نیز شدیدترین تحریمهای پولی، بانکی، اقتصادی، نفتی، حمل‌ونقل، بیمه‌ای، مسافرتی و... دهها مورد بدتر از اینها علیه آن اعمال شده است.
پس دیگر چه‌چیزی را برای از دست دادن دارد؟
آیا مگر در حال حاضر چیزی برای از دست دادن داریم که نگران آن باشیم؟
چه حجم تجاری با کشورهای جهان داریم که از کم شدن آن باید بترسیم؟
با کدام‌یک از بانکهای کوچک و بزرگ جهان مراودۀ پولی و بانکی داریم که از توقف آنها باید بترسیم؟
متأسفانه با سیاستهای غلط و سوء مدیریتهای دولتی نیز مشکلات اقتصادی کمی در داخل نداریم و اقتصاد کشورمان را نیز تاکنون با توان نیروهای داخلی و با همت و پشتکار کارآفرینان، مدیران و کارگران زحمتکش و همچنین جوانان بااستعداد به‌پیش برده‌ایم، پس با این اوصاف از چه‌چیزی باید بترسیم و چه‌چیزی مانده که بر سرمان نیاورده باشند که قرار است باقی‌مانده آن را از فردا بر سر اقتصاد ایران دربیاورند؟
در مجموع، مسئله اصلی کشور در روابط بانکی و مالی با کشورهای خارجی، تحریمهای آمریکاست. بنابراین هر تدبیر و طراحی بایستی در راستای خنثی کردن اثرات تحریمهای آمریکا صورت بگیرد. اما اجرای کامل برنامه‌ی اقدام FATF با تصویب لوایح الحاق ایران به کنوانسیون های پالرمو و CFT، نه تنها اثرات تحریمهای ثانویه آمریکا را کاهش نمی‌دهد، بلکه باعث می‌شود کانال‌های دور زدن تحریم آشکار شود و تحریمهای آمریکا نقطه‌زن شوند. در این شرایط هزینه‌ی تامین دارو و غذا بالا خواهد رفت و معیشت مردم تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
منبع: خبرنامه دانشجویان ایران