news763261 :Array
(
[content] => Array
(
[id] => 763261
[rutitr] =>
[title] => پروندهای به بهانه سالروز رسمیت یافتن جدایی بحرین / چگونه جدایی بخشی از ایران مورد بیتوجهی رژیم طاغوت قرار گرفت؟
[stitle] =>
[title2] =>
[subtitle] => «شورای امنیت سازمان ملل متحد درخواست اکثریت را مبنی بر استقلال کامل بحرین تصویب کرد. نماینده ما در سازمان ملل بلافاصله قول حمایت ایران را ارائه کرد. شنیدن خبر این قضیه از رادیو تهران بسیار جالب بود.
[body] =>
به گزارش گروه سیاسی
خبرگزاری دانشجو، «شورای امنیت سازمان ملل متحد درخواست اکثریت را مبنی بر استقلال کامل بحرین تصویب کرد. نماینده ما در سازمان ملل بلافاصله قول حمایت ایران را ارائه کرد. شنیدن خبر این قضیه از رادیو تهران بسیار جالب بود. گوینده خبر چنان با افتخار و غرور آن را خواند که گویی هماکنون بحرین را فتح کردهایم». (خاطرات اسدالله علم، سهشنبه، ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۹) حس و حال گوینده رادیو تهران موقع خواندن خبر استقلال بحرین را اسدالله علم اینگونه که در خاطراتش نوشته، توصیف کرده است.
این بخش از خاطرات علم در کنار بخش دیگری از نوشتههایش که به کمی قبلتر از اعلام استقلال بحرین برمیگردد، معنای عجیبتری پیدا میکند؛ علم در خاطرات ۲۱ فروردین ۴۹ مینویسد: «پس از مسابقه فوتبال ایران و اسرائیل، در استادیوم امجدیه، ۳۰۰۰۰ تماشاچی بلند شدند و با هم سرود ملی را خواندند و جشن و سرور تا سحر ادامه پیدا کرد. شاه شانس آورد که کسی از فرصت استفاده نکرد تا درباره بحرین تظاهرات کند. موضوع اخیر به کلی از یادها رفته است».
چگونه مساله مهمی مثل جدایی بخشی از خاک یک کشور، اینچنین مورد بیتوجهی قرار میگیرد؟ زمینههای اجتماعی و فکری این مساله چگونه در جامعه شکل میگیرد؟ و چرا پس از استقلال بحرین، واکنش قابل ذکری از سوی مردم به این موضوع صورت نمیگیرد؟ مجلس چگونه با کمترین مخالفت و با رای بالا جدایی بحرین را میپذیرد؟ مردم چرا درباره این مساله سوالی نمیپرسند؟
در میان تحلیلهایی که پیرامون جدایی بحرین از ایران در محافل مطبوعاتی و دانشگاهی طرح شده است، در پاسخ به سوالات فوق، به تلاش پهلوی برای بیاهمیت جلوه دادن بحرین اشاره میکنند. شاید مصاحبهای که محمدرضا پهلوی در شهریور ۴۵ با روزنامه گاردین لندن انجام داده از این منظر قابل تحلیل باشد: «بحرین با توجه به اینکه ذخایر مروارید در سواحل آن به پایان رسیده است، از نظر ایران اهمیتی ندارد». این اظهار نظر درحالی است که شاه در محافل خصوصیتر، به اینکه قدرت توجیه مردم را درباره مساله جدایی بحرین نخواهد داشت اعتراف کرده بود. با این همه در محافل علنی به نحوی رفتار میکرد که از پرداختن به این مساله دوری کند.
علم در بخشی از خاطرات خود در این باره میگوید: شاه حاضر نبود هیچ اعتراضی را درباره بحرین بشنود و در جواب اعتراضاتی که به او میشد به صراحت گفته بود: «این بحث و جدالها در شأن من نیست». (خاطرات اسدالله علم، شنبه، ۱۵ فروردین ۱۳۴۹) در واقع بیاهمیت عنوان کردن بحرین توسط پهلوی دروغی بود که شاه بهواسطه آن تلاش میکرد اذهان و افکار عمومی ایرانیان نسبت به مساله بحرین بیتفاوت شود، وگرنه طبیعی بود که این اقدام خیانتکارانه در از دست دادن عامدانه بخش مهمی از خاک ایران، حتی توسط خود نزدیکان پهلوی نیز به شکلهای مختلف تقبیح شود.
علم در خاطرات چهارم دیماه ۴۹ مینویسد: «برای اولین بار در دویست سال اخیر یک شیخ بحرین سفری رسمی به ایران کرده است. در فرودگاه، شاهپور غلامرضا، نخستوزیر و من از او استقبال کردیم. خیلی جالب است که تا همین اواخر ما از او با عنوان: «شیخ فلان فلان شده و غاصب بحرین» نام میبردیم. اما امروز او میهمان عزیز و محترم ما است. این هم یکی از اولینهای دیگر». پروژه عادیسازی جدایی بحرین با استدلالهای دیگری نیز پیگیری میشد. از جمله بدترین آنها این بود که بحرین، نفت و مرواریدش را از دست داده، بنابراین دیگر برای ایران اهمیت ندارد. سخنانی اینچنین علاوه بر اینکه با واقعیت همخوانی نداشتند حاکی از نشانههای روشنی از یک میانمایگی در شخص نخست مملکت بود. توسعه این میانمایگی در از بین بردن مفاهیمی، چون خاک، وطن، مرز و... نهایتا موجب میشد که به جهت ذهنی مساله «تمامیت ارضی» دیگر معنای ارزشمند پیشین را نداشته باشد و در بهترین حالت معادلهایی مالی پیدا کند، تا آنجا که به خاطر داشتن کالای قابل معامله حفظ شوند و به خاطر نداشتن آن از دست بروند.
البته این تنزل و ابتذال معنا تلاش میشد که جنبه «حفظ منافع» به خود بگیرد. ادعاهای واهی نیز از این منظر درباره موافقت با جدایی بحرین مطرح میشد؛ ادعاهایی مانند اینکه موافقت با جدایی بحرین باعث حفظ تمامیت ارضی در جزایر سهگانه شده است. با اتکا به اسناد موجود، سیاست رژیم پهلوی، ایران را در احقاق حقوق خود درباره جزایر سهگانه نیز یاری نداد و قدرت ایران در خلیجفارس را، اگر نه بیدرنگ، بلکه پس از چند سالی بشدت تضعیف کرد و لطمه بزرگی به موقعیت راهبردی ایران در خلیجفارس زد و ایران را از داشتن پایگاهی مهم در جنوب خلیجفارس محروم کرد؛ و مهمتر از آن قداست و مصونیت تمامیت ارضی ایران را خدشهدار کرد». مساله دیگری که درباره جدایی بحرین که تا مدتها بهعنوان استان چهاردهم ایران در اذهان و افکار عمومی شناخته میشد، مطرح است، مساله فراز و فرود حاکمیت ایران بر بحرین است. اگرچه در دورههای مختلف، بازهم به دلیل بیکفایتی و بیتدبیری شاهان وقت، ایران از حاکمیت بر بحرین منع شده بود، اما «حق حاکمیت» خود را از دست نداده بود و در هیچ مجمع بینالمللی بحرین بهعنوان کشوری مستقل شناخته نمیشد.
مهمترین لطمهای که پهلوی در این موضوع وارد کرد، رسمیت بخشیدن و رضایت دادن به نفی «حق حاکمیت» بود. به عبارت دیگر «فیصله نهایی مسأله بحرین و دخالت دادن ایران در مسأله استقلال بحرین از سوی سازمان ملل متحد، انگلیسها و حکومت آلخلیفه بحرین، خود تأییدی ضمنی بر صحت و استواری حق حاکمیت ایران بر بحرین است. افزون بر این، ترفندها و دسیسههای نظاممند و پردامنهای که منجر به صرفنظر کردن ایران از حق حاکمیتش بر بحرین شد نیز دلیلی دیگر بر تعلق بحرین به ایران بود». مساله دیگر چگونگی رقم خوردن استقلال بحرین است که از نمونههای عجیب و غریب اعلام استقلال یک کشور در تاریخ بعد از تشکیل جامعه ملل است. اهتمام جدی انگلستان بر عدم برگزاری رفراندوم در میان مردم بحرین و صرفنظر کردن سازمان ملل متحد در انجام کمترین نظرسنجی و پرسشگری پیرامون این مساله نشان میدهد جایگاه ایران و ایرانی در منظر مردم این کشور چه پیشینه قوی و مستحکمی دارد و چگونه اراده آنها برای زندگی در کنار ایرانیان هموطنشان مورد بیتوجهی قرار گرفته است.
بلگریو!
قدرت و نفوذ انگلستان در سال ۱۹۲۳ با خلع شیخ عیسی از حکومت بحرین افزایش یافت و بویژه با انتصاب «چارلز بلگریو» بهعنوان مشاور انگلیسی حاکم جدید و چندی بعد با انتقال پایگاه دریایی انگلیس از بندر باسعیدو (در غرب جزیره قشم) به بحرین و انتقال مقر نماینده سیاسی انگلیس در خلیجفارس از بوشهر به بحرین، این قدرت و نفوذ وسیعتر و باثباتتر شد. سر چارلز بلگریو (Sir. Charles Belgrave) که از سال ۱۹۲۶ تا ۱۹۵۷ میلادی به مدت سیویک سال کارگزار انگلستان در خلیجفارس بود، کتابی نوشت که در سال ۱۹۶۶ میلادی چاپ و منتشر شد.
بلگریو که با ایرانیان چندان میانه خوبی نداشت، کتابش را اینگونه آغاز کرده است: «.. خلیجفارس که تازیان اینک آن را خلیج عربی گویند...» درواقع بلگریو، نخستین کارگزاری است که خلیج عربی را به جای خلیجفارس ابداع کرد و در نوشتههایش آن را به کار برد و به تازیزبانان آموخت. در واقع واژه «خلیجالعربی» از اندیشه استعماری یک کارگزار کهنهکار انگلیسی زاییده و به کشورهای عربی تقدیم شد. بلگریو همسر خود را نیز به بحرین آورده بود تا در مدارس انگلیسی که در منامه پایتخت این کشور تاسیس شده بود به تدریس بپردازد. او توانست با حمایت امیر وقت بحرین مدارسی در این جزیره تاسیس کند. شیوه آموزش در این مدارس انگلیسی از سوی بسیاری از مردم با انتقاد روبهرو شد. قیامها و اعتراضات مردم علیه انگلیس در فاصله سالهای ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۶ م. در بحرین منجر به حوادث مهمی شد. جنبش مردمی، مرکز نمایندگی سیاسی انگلیس را که در سال ۱۹۴۷ م. از بوشهر به بحرین انتقال یافته بود نشانه رفت، به نحوی که انگلیس را مجبور کرد در ساخت سیاسی آن منطقه تغییراتی ایجاد کند.
اواخر خرداد ۱۳۳۵ ه ش/۱۹۵۶ م. روزنامه تایمز لندن نوشت: «در بحرین پست جدیدی به نام دبیر حکومت ایجاد و رئیس انگلیسی گمرک بحرین به این سمت گمارده شده است». این روزنامه نوشت: «در پی تظاهرات بحرین که در رأس آن کمیته ملی قرار داشت، کمیته تقاضا کرد سر چارلز بلگریو که ۳۰ سال پیش از طرف شیخ بحرین به سمت مشاور تعیین شده از کار خود برکنار شود. پست دبیر دولت بحرین پست جدیدی است که در بحرین ایجاد شده و گمان میرود خواستههای کمیته اتحاد ملی بحرین را برآورد». در همان حال روزنامه الامرام گزارش داد احتمال دارد در ۳ ماه آینده سر چارلز بلگریو مستشار انگلیسی شیخ بحرین از مقام خود استعفا کند که در نهایت وی در سال ۱۹۵۷ م. مجبور به ترک محل شد و به دنبال آن فرزندش جیمز به بحرین آمد و ملیت بحرینی گرفت.
دیپلماسی علیه تمامیت ارضی
عکسالعمل وزیر امور خارجه و نخستوزیر وقت ایران درباره ماجرای بحرین جالب توجه است. اردشیر زاهدی، وزیر امور خارجه در مصاحبه با خبرنگار مجله لایف در ۱۱ بهمن ۱۳۴۹ میگوید: «بحرین حدود ۱۵۰ سال پیش از ما دور بود. چون انگلیسیها گفتند از منطقه باید بروند و ما برای اینکه خطری ایجاد نشود گفتیم هرچه نظر اکثریت اهالی است و هر چه آنها تصمیم گرفتند برای ما هم قابل قبول است، مسأله به سازمان ملل مراجعه شد و ما نظر اکثریت را قبول کردیم».
امیرعباس هویدا نیز در جلسه کنگره حزب ایراننوین، به تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۵۰ در پاسخ به پرسشی درباره بحرین میگوید: «صحیح است ما قدرت داشتیم و نیروی دریایی و هوایی ما قوی بود، ولی ما طالب صلح هستیم ضمناً دیدیم در ۱۵۰ سال گذشته که دیگران در بحرین دخالت داشتهاند وضعی بهوجود آوردهاند و، چون ما قصد نداشتیم به آنها بگوییم بروید، کار را به آن صورت که گفتیم حل کردیم».
وی در پاسخ به پرسشی دیگر درباره بحرین میگوید: «به هیچکس مربوط نیست، دختر خودمان بود به هر کسی میخواستیم شوهرش دادیم!» مولف کتاب «کاروان عمر» مینویسد: «.. در بحبوحه جریان (تجزیه) بحرین در سال ۱۹۷۰، ماه آوریل، من (بزرگمهر) در تهران بودم، و به عنوان وزیر مشاور خدمت میکردم.
روزی نخستوزیر (هویدا) مرا خواست و گفت: ... حاضری انجام خدمت لازمی را به دولت برعهده بگیری؟... چند روزی به بحرین برو، و غیررسمی تحقیقاتی بکن، ببین اوضاع آنجا در رابطه با ایران چگونه است... این مسأله خصوصی باقی بماند، و کسی از این موضوع باخبر نشود... با هواپیمای «ایرایندیا» به بحرین رفتم... در شهر با کمال تعجب دیدم که تمام مغازهدارها فارسی صحبت میکنند... همه ایرانیالاصل بودند و بسیار خونگرم و مهربان. با چند نفر از تجار که دفاتر معتبری داشتند مذاکره کردم. همه نسبت به ایران و ایرانی نظرات بسیار قابل توجه داشتند...» دولت هویدا پس از این اقدامات، نخستین دولتی بود که استقلال بحرین را به رسمیت شناخت و از تقدیم یک کرسی در سازمان ملل به دولت بحرین استقبال کرد!
«اطلاعات» برای جدایی
محمدرضا پهلوی طی سخنانی در ۲۴ دی ۱۳۴۸ در جمع کارکنان وزارت امور خارجه، با بیتوجهی به تاریخ چند هزار ساله وابستگی بحرین به ایران، از حضور ۱۵۰ ساله انگلیس در بحرین سخن به میان آورد و با لحنی عجیب گفت: «انگلیس این جزیره را به ایران پس نخواهد داد و من نمیتوانم، چون دنکیشوت رفتار کنم».
پهلوی البته یک سال پیش از این در دهلینو (۱۴ دی ۱۳۴۷) گفته بود: «اگر مردم بحرین تمایلی برای پیوست به ایران نداشته باشند، دولت ایران درباره ادعای ارضی خود نسبت به آن سرزمین پافشاری نخواهد کرد و خواست ساکنان آنجا را مشروط بر آنکه مورد شناسایی بینالمللی قرار گیرد، میپذیرد». توجیهات تاسفبار پهلوی در خاطرات اسدالله علم، وزیر وقت دربار آمده است.
از جمله استدلالهای شاه برای توجیه جدایی بحرین از ایران این است که: «اکثریت ساکنان آن جزیره عرب هستند و به زبان عربی سخن میگویند. به لحاظ اقتصادی مجمعالجزایر بحرین دیگر اهمیت ندارند، زیرا نفت آنجا تمام شده و صید مروارید نیز صرفه اقتصادی ندارد. از نظر اهمیت استراتژیکی و سوقالجیشی با وجود تسلط ایران بر تنگه هرمز آن جزایر ارزشی ندارد، از جهت امنیتی هم حفظ آن سرزمین پرهزینه و مستلزم استقرار یکی دو لشکر در آنجاست». پس از این رویدادها، تلاشهای مطبوعاتی برای توجیه مردم و افکار عمومی پیرامون مسأله بحرین آغاز میشود.
هوشنگ طالع از اعضای حزب پانایرانیست، در اینباره میگوید: «محمدعلی مسعودی، رئیس روزنامه اطلاعات سفری به شیخنشینها داشت، وقتی برگشت یک رشته مقالههایی در اطلاعات درباره مسائل مختلف نوشت و وقتی رسید به مسأله بحرین، گفت: «بحرین هم نفتش تمام شده و هم مرواریدش تمام شده بنابراین ارزشی ندارد (!)»، در حالی که همه میدانستند در حقیقت سلطه بر خلیجفارس مساوی است با در دست داشتن بحرین و در آن روزگار که هنوز این دستگاههای آبشیرینکن و... نبود، تنها نقطهای که در خلیج فارس آب شیرین داشت بحرین بود». در واقع مسعودی مسؤول آن شد تا بحرین را از نظر اقتصادی، استراتژیک و... کماهمیت جلوه دهد. در نهایت نماینده سازمان ملل در سال ۱۳۴۹ به جای رفراندوم، با نظرخواهی به گونهای از پیش تعیین شده، با چند تن از بزرگان بحرین ملاقات کرد و نظر آنها را درباره استقلال بحرین بهمنزله نتیجه همهپرسی اعلام کرد.
منبع: وطن امروز
[snews] =>
[bimg] => 647080_940.jpg
[tmpl] =>
[sdate] => 13980221130028
[pdate] => 13980221124836
[udate] => 13980221130142
[sendby] => h.najjar
[publishby] => h.najjar
[updateby] => h.najjar
[service_id] => 6
[cat_id] => 19
[sec_id] => 109
[status] => P
[lang] => FA
[hint] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[source] => 0
[most_view] => 1
[comments_view_status] => 1
[comments_form_status] => 1
[conf] =>
[news_type] => 1
)
[extra_content] => Array
(
[cid] => 763261
[ostan] => 0
[typist] =>
[country] =>
[promise_date] => 0
[access_level] => 0
[promise_date_type] =>
[meta_keywords] =>
[slugs] =>
)
[related_content] => Array
(
[0] => Array
(
[id] => 1139752
[title] => تسلیت وزیر خارجه گابن به «امیرعبداللهیان» درباره حمله اسرائیل به کنسولگری ایران
[pdate] => 14030120101122
[service_id] => 6
)
[1] => Array
(
[id] => 1091683
[title] => ماجرای جدایی بحرین از ایران
[pdate] => 14020524151846
[service_id] => 3
)
[2] => Array
(
[id] => 764040
[title] => رژیم صهیونیستی تهدید کننده واقعی صلح و امنیت بینالمللی است
[pdate] => 13980224100339
[service_id] => 6
)
[3] => Array
(
[id] => 662945
[title] => #اعلیحضرت آسوده بخواب ما بیداریم!/ وقتی صدای مصدق هم درمیآید
[pdate] => 13961108104514
[service_id] => 11
)
[4] => Array
(
[id] => 570673
[title] => خاموشی رسانههای داعیهدار حقوق بشر در مقابل مظلومیتها عجیب است
[pdate] => 13951003000348
[service_id] => 6
)
[5] => Array
(
[id] => 510141
[title] => کدخدا هراسی چگونه بحرین را از ایران جدا کرد؟/ داستان تلخ یک وادادگی
[pdate] => 13950224070500
[service_id] => 6
)
[6] => Array
(
[id] => 476448
[title] => درگیری ایران و بنیسعود از کجا شروع شد؟/ گزارش یک جنگ!
[pdate] => 13941016063500
[service_id] => 6
)
[7] => Array
(
[id] => 459336
[title] => ۱۴ سابقه دشمنی عربستان با ایران
[pdate] => 13940819105716
[service_id] => 6
)
)
[related_content_v2] => Array
(
[1] => Array
(
[0] => Array
(
[id] => 1139752
[title] => تسلیت وزیر خارجه گابن به «امیرعبداللهیان» درباره حمله اسرائیل به کنسولگری ایران
[pdate] => 14030120101122
[service_id] => 6
[rutitr] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 2
[relation_type] => 1
[order] => 2
)
[1] => Array
(
[id] => 1091683
[title] => ماجرای جدایی بحرین از ایران
[pdate] => 14020524151846
[service_id] => 3
[rutitr] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 2
[relation_type] => 1
[order] => 1
[lead_img] => /files/fa/news/1402/5/22/2034913_811.jpg
)
[2] => Array
(
[id] => 459336
[title] => ۱۴ سابقه دشمنی عربستان با ایران
[pdate] => 13940819105716
[service_id] => 6
[rutitr] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
[3] => Array
(
[id] => 476448
[title] => درگیری ایران و بنیسعود از کجا شروع شد؟/ گزارش یک جنگ!
[pdate] => 13941016063500
[service_id] => 6
[rutitr] => گزارش/
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
[4] => Array
(
[id] => 510141
[title] => کدخدا هراسی چگونه بحرین را از ایران جدا کرد؟/ داستان تلخ یک وادادگی
[pdate] => 13950224070500
[service_id] => 6
[rutitr] => برگی از دفتر تاریخ
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
[5] => Array
(
[id] => 570673
[title] => خاموشی رسانههای داعیهدار حقوق بشر در مقابل مظلومیتها عجیب است
[pdate] => 13951003000348
[service_id] => 6
[rutitr] => دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام:
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
[6] => Array
(
[id] => 662945
[title] => #اعلیحضرت آسوده بخواب ما بیداریم!/ وقتی صدای مصدق هم درمیآید
[pdate] => 13961108104514
[service_id] => 11
[rutitr] => گزارش/ توییتریها و بازخوانی دوران پهلوی
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
[7] => Array
(
[id] => 764040
[title] => رژیم صهیونیستی تهدید کننده واقعی صلح و امنیت بینالمللی است
[pdate] => 13980224100339
[service_id] => 6
[rutitr] => بیانیه وزارت خارجه به مناسبت «روز نکبت»؛
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
)
)
[media] => Array
(
)
[view_images] => Array
(
[bimg] => /files/fa/news/1398/2/21/647080_940.jpg
)
[news_field] => Array
(
[0] => Array
(
[filed_id] => 1
[filed_name] => نوع خبر
[filed_type] => C
[filed_value] =>
)
)
[smarty_keys] => Array
(
)
[live_blog] => Array
(
)
[tags] => Array
(
[0] => Array
(
[tag] => استقلال بحرین از ایران
[id] => 2137278
[tag_id] => 156147
)
[1] => Array
(
[tag] => جدایی بحرین از ایران
[id] => 2137279
[tag_id] => 156148
)
[2] => Array
(
[tag] => خیانت رژیم طاغوت در جدایی بحرین
[id] => 2137280
[tag_id] => 156149
)
[3] => Array
(
[tag] => شورای امنیت سازمان ملل متحد
[id] => 2137281
[tag_id] => 79768
)
)
[image_tag] => Array
(
)
[documents] =>
[comments] => Array
(
)
[comments_stats] => Array
(
)
[sepehr_keys] => Array
(
)
)
1
news510141 :Array
(
[content] => Array
(
[id] => 510141
[rutitr] => برگی از دفتر تاریخ
[title] => کدخدا هراسی چگونه بحرین را از ایران جدا کرد؟/ داستان تلخ یک وادادگی
[stitle] =>
[title2] =>
[subtitle] => اعتراض دولت پهلوی مدت کوتاهی بیشتر به طول نینجامید. محمدرضا قائل به وجود کدخدا در جهان بود و خود را ملزم به اعتمادسازی برای کدخدا میدانست حتی اگر موجب از دست بخشی از خاک ایران باشد.
[body] =>
گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، غرب آسیا در ماههای اخیر علاوه بر پیشرفتها و پیروزیهای جبههی مقاومت خصوصا در سوریه و عراق، شاهد اتفاقات و اظهارات عجیب و غریب و باورنکردنی نیز بوده است. دیکتاتورهای متوهم حاکم بر جزیرهی بحرین چندی پیش تلویحا ایران را تهدید کرده و خواهان حمله به آن شدند. این گزافهگویی شاید مؤیدی باشد بر هشدار رهبر معظم انقلاب که درصورت وادادگی در برابر دشمنان، «کشورهای فزرتی» هم به خود جرات خواهند داد که ایران را تهدید کنند.
جالب توجهتر آنکه بحرین کمتر از نیم قرن پیش نه تنها حکومت مستقلی نداشت بلکه بخشی از سرزمین ایران به شمار میرفت. این کشور در همهی تاریخ پر فراز و نشیب خود همواره بخشی از سرزمین تحت حاکمیت ایران به حساب میآمد تنها دورهی جدا افتادگی آن از پوشش حمایتی دولت ایران دوره استعمار بریتانیا بود.
بحرین قسمتی از سرزمین ایران بود، اما در دوره انحطاط قاجاریه، دولت انگلستان از ضعف دولت مركزی استفاده كرد و به موجب قراردادهایی كه در سال های 1820 ، 1861 ، 1880 و 1892 با بحرین منعقد كرد، به تدریج بر نفوذ خود در آن سرزمین افزود و بعدها مدعی شد كه از زمان قرارداد 1820 دولت انگلستان شیخ بحرین را مستقل می شناخته است. دولت ایران نسبت به این امر معترض بود و حتی در نوامبر 1927 مساله بحرین را به جامعه ملل ارجاع كرد، ولی راه حلی در این مورد به دست نیامد. پس از جنگ جهانی دوم لوایحی در ایران به تصویب رسید و به موجب آن دولت ایران موظف شد كه نسبت به احقاق حقوق ایران در بحرین اقدام كند. همچنین دولت ایران در سال 1957 بحرین را به عنوان استان چهاردهم خود اعلام كرده و در 1958 نیز از شیخ سلمان بن احمد الخلیفه شیخ بحرین خواست كه وفاداری خود را به دولت ایران نشان دهد.
در اواسط دههی 40 خورشیدی دولت انگلیس تلاش همه جانبهای را به منظور جدا کردن این بخش از سرزمین ایران آغاز کرد. این دولت استعمارگر پیشتر نیز طرح جداسازی سرزمینهای ایران را در هرات و افغانستان آزموده بود و اینک جزیرهی استراتژیک بحرین هدف جدیدش بود.
نخستین واکنش دولت وقت ایران معترضانه بود. حتی شاه مسافرت خود را به عربستان سعودی به خاطر اعتراض به این كشور كه از حاكم بحرین به عنوان رئیس یك كشور در دیدار از عربستان سعودی استقبال كرده بود، لغو كرد. از طرفی دولت ایران حمایت بریتانیا از بحرین را به عنوان مداخله در امور داخلی جزایر و در نتیجه در امور داخلی خود تلقی كرد.
اعتراض دولت پهلوی اما به مانند تمام وادادگان دیگر، مدت کوتاهی بیشتر به طول نینجامید. محمدرضاشاه قائل به وجود کدخدا در جهان بود و خود را ملزم به اعتمادسازی برای کدخدا میدانست حتی اگر این اعتمادسازی به قیمت از دست رفتن منطقهی استراتژیک بحرین گردد.
از طرفی اما پهلوی نیازمند تحمیق ملت ایران بود تا مخالفتها با این اعتمادسازی خائنانه را به حداقل برساند. از همین رو؛ شاه نخست در مصاحبهای با روزنامه گاردین چاپ لندن درشهریور 1345 (اوت 1966) آنچه را در دل داشت بر زبان آورد كه «بحرین با توجه به اینكه ذخایر مروارید در سواحل آن به پایان رسیده است، از نظر ایران اهمیتی ندارد»! در ادامه وی طی سفری به هند در دی 1347 (ژانویه 1969) در دهلینو اعلام كرد كه دولت شاهنشاهی نمیخواهد با «اعمال زور» بحرین را تصاحب كند، بلكه حاكمیت بحرین را به دلخواه اكثریت مردم در یك همهپرسی آزاد زیر نظر سازمان ملل متحد وامیگذارد تا اگر اكثریت مردم بحرین علاقه به ملحقشدن به ایران داشتند، بحرین در حاكمیت ایران بماند و اگر خواستند از ایران تجزیه شده و كشوری مستقل شوند.
این «همهپرسی» در عمل یك «راه فرار محترمانه» برای تكذیب حاكمیت ایران و محصول توافق شاه با انگلیس و امریكا بود. در پی آن، مقدمات جدایی بحرین از ایران توسط یك هیئت دیپلماتیك ایرانی به ریاست امیرخسرو افشار (سفیر ایران در لندن) طی مذاكره با ویلیام لوس نماینده سیاسی بریتانیای كبیر مقیم بحرین فراهم شد. این همه در حالی بود که مردم بحرین علاوه بر داشتن شناسنامهی ایرانی، تا مدتها پس از جدایی نیز برای انجام امور ثبت احوال به ادارات ایران مراجعه میکردند.
بدنبال این تصمیم نماینده ای از سوی سازمان ملل برای انجام رفراندم به بحرین رفت و در آنجا به صورت کاملا گزینشی و محدود همه پرسی انجام شد که طی آن صرفا تعدادی از رؤسای قبایل از طرف مردم این کشور در همه پرسی شرکت کرده و به آنچه انگلیس و آمریکا میخواستند رای مثبت دادند و شورای امنیت با استناد به این گزارش در تاریخ (30 آوریل 1970) 1349 استقلال بحرین را به رسمیت شناخته و در 1971 اعلامیه استقلال بحرین منتشر شد.
از نظر استراتژیک و سوق الجیشی بحرین در خلیج فارس از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار است. واقع شدن بحرین در مرز ساحلی عربستان و قطر در گذشته فرصت قابل ملاحظه ای را برای ایران به دنبال داشته است. هر چند از نظر حقوقی بین ایران و بحرین آبهای آزاد وجود دارد، اما قبل از جدایی بحرین حق استفاده از منابع بستر برای ایران تا نزدیکی سواحل عربستان و قطر ادامه پیدا می کرد. تصور اینکه ایران در دو سوی یکی از مهمترین آبراه های جهان دارای ساحل باشد می تواند تا حدی نشان دهد که بحرین از حیث سیاسی و نظامی چه اهمیتی در تفوق بر کشورهای عربی منطقه وحتی تاثیرگذاری بر معادلات بین المللی برای ایران داشته است. اگر بحرین در حاکمیت ایران باقی می ماند، با توجه به افزایش گستره آب های سرزمینی، رگ حیاتی نفت دنیا تا حد زیادی در تسلط ایران قرار می گرفت.
وجود منابع غنی نفت و گاز در پهنه آب های سرزمینی بحرین نیز اهمیت قابل توجهی به این سرزمین بخشیده است. همچنین موقعیت مناسب برخی از جزایر برای پهلوگیری و تعمیر کشتی های بزرگ اقیانوس پیمای 500 هزار تنی در بنادر آنها و مرواریدهای مشهور آن نیز از امتیازات دیگر آن محسوب می گردید.
ایران تنها یک ساعت پس از انتشار اعلامیهی استقلال بحرین، این کشور را به رسمیت میشناسد. محمدرضا پهلوی پس از این وطن فروشی آشکار، تحت تاثیر تبلیغات غرب، خود را در جایگاه قهرمانی میدید که یک بحران جهانی را خاتمه داده است؛ بیتوجه به اینکه آنچه او برای عملی کردن این توهم هزینه کرده، سرزمین و منابع ملی ایرانیان بوده است. او پس از این توافق ننگین، سفرهای متعددی به اروپا انجام داد؛ سفرهایی که بر توهم ناجی بودنش بیش از پیش افزود.
اما وی خود در روز بیستم بهمن ماه ۱۳۴۸، یعنی یک سال و ۳۶ روز پس از مصاحبه مطبوعاتی در دهلینو، به اسداللهعلم وزیر دربار خود میگوید: “… بین خودمان باشد… به نظر تو در ادامهی حل مسألهیبحرین، آیا ما به مملکتمان خیانت میکنیم؟ یا آیا آن طور که بسیار کسان در اقصی نقاط جهان گفتهاند، درمرز به دست آوردن موفقیت بزرگی هستیم و منطقه را از درگیریهای بیهوده و کمونیسم (؟!)، نجاتمیدهیم؟” در پاسخ علم میگوید: “این که بگوییم بحرین بنابر حقوق قانونی از آن ماست، ما را به جایینمیرساند. اگر آن را با زور بگیریم، همیشه باری بر دوشمان خواهد بود و موردی برای اختلاف دایمی با عربها میشود. از آن گذشته، بسیار گران هم خواهد بود، زیرا منابع نفتی بحرین در حال خشک شدناست…” سوالی که باقی است اینکه آن کسانی که در «اقصی نقاط جهان» شاه را تشویق به تن در دادن به جدایی بحرین میکردند، چه کسانی بودند و چه هدفی را دنبال میکردند؟
[snews] =>
[bimg] => NULL
[tmpl] =>
[sdate] => 13950224070500
[pdate] => 13950224070500
[udate] => 0
[sendby] => system
[publishby] => system
[updateby] => system
[service_id] => 6
[cat_id] => 20
[sec_id] => 109
[status] => P
[lang] => FA
[hint] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[source] => 0
[most_view] => 1
[comments_view_status] => 1
[comments_form_status] => 1
[conf] =>
[news_type] => 1
)
[extra_content] =>
[related_content] => Array
(
[0] => Array
(
[id] => 1091683
[title] => ماجرای جدایی بحرین از ایران
[pdate] => 14020524151846
[service_id] => 3
)
[1] => Array
(
[id] => 763261
[title] => پروندهای به بهانه سالروز رسمیت یافتن جدایی بحرین / چگونه جدایی بخشی از ایران مورد بیتوجهی رژیم طاغوت قرار گرفت؟
[pdate] => 13980221124836
[service_id] => 6
)
[2] => Array
(
[id] => 505444
[title] => بحرین از حمایت مصر در مواجهه با ایران تشکر کرد
[pdate] => 13950207191201
[service_id] => 6
)
[3] => Array
(
[id] => 503751
[title] => مجلس بحرین خواستار اعلام جنگ علیه ایران شد!
[pdate] => 13950201173022
[service_id] => 6
)
)
[related_content_v2] => Array
(
[1] => Array
(
[0] => Array
(
[id] => 1091683
[title] => ماجرای جدایی بحرین از ایران
[pdate] => 14020524151846
[service_id] => 3
[rutitr] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 2
[relation_type] => 1
[order] => 1
[lead_img] => /files/fa/news/1402/5/22/2034913_811.jpg
)
[1] => Array
(
[id] => 505444
[title] => بحرین از حمایت مصر در مواجهه با ایران تشکر کرد
[pdate] => 13950207191201
[service_id] => 6
[rutitr] => در آستانه دیدار پادشاه بحرین و رئیسجمهور مصر؛
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
[2] => Array
(
[id] => 503751
[title] => مجلس بحرین خواستار اعلام جنگ علیه ایران شد!
[pdate] => 13950201173022
[service_id] => 6
[rutitr] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
[3] => Array
(
[id] => 763261
[title] => پروندهای به بهانه سالروز رسمیت یافتن جدایی بحرین / چگونه جدایی بخشی از ایران مورد بیتوجهی رژیم طاغوت قرار گرفت؟
[pdate] => 13980221124836
[service_id] => 6
[rutitr] =>
[author] =>
[author_id] => 0
[news_type] => 1
[relation_type] => 1
[order] => 0
)
)
)
[media] => Array
(
)
[news_field] => Array
(
[0] => Array
(
[filed_id] => 1
[filed_name] => نوع خبر
[filed_type] => C
[filed_value] =>
)
)
[smarty_keys] => Array
(
)
[live_blog] => Array
(
)
[tags] => Array
(
[0] => Array
(
[tag] => خیانت پهلوی
[id] => 1205646
[tag_id] => 452156
)
[1] => Array
(
[tag] => جدایی بحرین از ایران
[id] => 1205647
[tag_id] => 156148
)
[2] => Array
(
[tag] => برگی از دفتر تاریخ
[id] => 1205648
[tag_id] => 414815
)
[3] => Array
(
[tag] => خیانت به کشور
[id] => 1205649
[tag_id] => 372659
)
[4] => Array
(
[tag] => خیانت
[id] => 1205650
[tag_id] => 5568
)
[5] => Array
(
[tag] => خبرگزاری دانشجو
[id] => 1205651
[tag_id] => 115
)
)
[image_tag] => Array
(
)
[documents] =>
[comments] => Array
(
)
[comments_stats] => Array
(
)
[sepehr_keys] => Array
(
)
)
1