
تجاوز به تأسیسات هستهای ایران؛ تهدیدی علیه حقوق بینالملل و وجدان بشری
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، حمله اخیر رژیم صهیونیستی به مراکز هستهای جمهوری اسلامی ایران را نمیتوان صرفاً در چارچوب یک عملیات نظامی تحلیل کرد. این اقدام فراتر از یک درگیری مرزی یا اقدام پیشگیرانه، تجاوزی آشکار به حاکمیت ملی و حملهای مستقیم به یکی از پایههای اصلی نظم حقوقی جهان یعنی اصل منع توسل به زور است.
مطابق با اصول منشور ملل متحد، هیچ کشوری حق ندارد بدون مجوز شورای امنیت یا وقوع دفاع مشروع، از زور علیه دولت دیگر استفاده کند. اسرائیل، بدون هرگونه پشتوانه قانونی، با زیر پا گذاشتن این اصل، به تأسیسات هستهای صلحآمیز ایران حمله کرده است؛ مراکزی که سالهاست بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر فعالیتهای آن نظارت میکنند.
چنین حملهای فقط یک حادثه نظامی نیست. این اقدام میتواند زمینهساز فاجعهای زیستمحیطی، انسانی و منطقهای باشد. هدف قراردادن مراکزی که با مواد حساس و خطرناک سروکار دارند، میتواند پیامدهایی بهمراتب فراتر از مرزهای سیاسی داشته باشد. این خطرات، جان غیرنظامیان را تهدید میکند و بر اساس حقوق بشردوستانه، مصداق نقض قواعد مصونیت افراد بیدفاع محسوب میشود.
از منظر حقوق بینالملل، این حمله آسیب جدی به اعتبار معاهده NPT نیز وارد کرده است. کشوری که عضو این معاهده نیست، با حمله به تأسیسات تحت نظارت آژانس، عملاً قانون را دور میزند و پیام خطرناکی به جامعه جهانی مخابره میکند: اینکه هنجارها تنها زمانی رعایت میشوند که به نفع قدرتها باشند.
سکوت نهادهای بینالمللی در برابر چنین تجاوزی، نهتنها اعتماد به سازوکارهای حقوقی را کاهش میدهد، بلکه فضا را برای تکرار این نوع اقدامات باز میگذارد. اگر واکنشی جدی، صریح و فراملی در برابر این حمله صورت نگیرد، باید منتظر فروپاشی تدریجی بنیانهای حقوق بینالملل باشیم.
حفظ صلح، عدالت و قانون، تنها با برخورد شفاف و قاطع با ناقضان آن ممکن است. امروز زمان آزمون جامعه جهانی است؛ آزمونی که یا به بازسازی مشروعیت قانون میانجامد، یا به تسلیم در برابر قانونشکنی آشکار.
مجید قاسمکردی – حقوقدان و فعال مدنی