موسیقی چگونه از انحصار اشراف‌زادگان اروپایی خارج شد؟

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو» - فاطمه قائلی، در شماره قبل به بررسی تاریخ موسیقی غرب تا دوره رنسانس پرداختیم. از دوره رنسانس تا عصر جدید، دوره ای وجود دارد که به آن دوره «باروک» گفته می شود و از سال 1600 شروع شده و تا 1750میلادی ادامه داشته است.

 
دوره باروک؛ دوره انحصار موسیقی در میان اشراف‌زادگان و درباریان

باروک در لغت به معنای مروارید نامنظم است؛ یعنی هنر در این زمان به صورت معوج و غیرعادی یا اغراق آمیز بوده است. هنر باروک، هنر پر زرق و برق اشرافی است و زادگاه آن در ایتالیا است. در اين دوره هنوز ارتباط موسیقی با کلیسا برقرار بود و از طرف دیگر موسیقی، هنر تجملی و لوکس درباریان به شمار می رفت. در این دوره موسیقی سازی و موسیقی آوازی در یک رده قرار گرفتند، اما رنگ اصوات از اهمیت خاصی برخوردار نبودند، بنابراین معمولاً سازها با همدیگر یکی انگاشته می شدند.

از آهنگسازان معروف این دوره می توان به «یوهان سباستیان باخ» و «آنتونیو ویوالدی» اشاره کرد. نوآوری مهم این دوره رشد و شکوفایی«اپرا» است، پس در حقیقت پیدایش اپرا به ایتالیا بازمی گردد. «اپرا» تئاتری است که گفت و گوی بازیگران آن آوازی است و موسیقی سازی آن را همراهی می کند و جنبه موسیقایی این اجرا بیشتر از جنبه نمایشی آن است.

دوره کلاسیک؛ دوره همگانی شدن اجرای موسیقی در غرب

قرن نوزدهم دوره قالب شکنی برای هنر غرب به شمار می آید. در این قرن اتفاقات بسیار مهمی مانند انقلاب فرانسه، جنگ های ناپلئون، انقلاب آمریکا، سلب قدرت های سیاسی و اقتصادی از اشراف و کلیسا، قدرت گرفتن طبقه متوسط (بورژوا)، نقد تفکرات دینی و اجرای موسیقی برای همه مردم رخ می دهد.

در این دوره فرم سمفونی اهمیت زیادی پیدا می کند. «سمفونی» با شکوه ترین فرم موسیقی است که با تعداد زیادی از سازها و بدون آواز اجرا می شود و هر سمفونی از چهار موومان (قسمت) تشکیل می شود. در این دوره به زنگ صدای سازها توجه ویژه می شود و تعداد نوازندگان ارکسترها ثابت است. از آهنگسازان مهم این دوره می توان به «ولفگانگ آمادئوس موتسارت» و «لودویگ وان بتهون» اشاره کرد.

دوره رمانتیک؛ دوره غلبه احساس بر عقل

در قرن نوزدهم گرایش دیگری به نام «رمانتیک» در سبک های هنری به وجود می آید. در این گرایش بر شور و هیجان، ذهن گرایی و تخیل و غلبه احساس بر عقل تاکید می شود؛ در این دوره طبیعت مهمترین منشا خلق آثار هنری است. این گرایش همزمان با انقلاب صنعتی اروپا شکل می گیرد. در همین زمان جنبش ناسیونالیسم آغاز به فعالیت می کند و آثار موسیقی رنگ هویت ملی به خود می گیرد.

در دوره رمانتیک، موسیقی و ادبیات به ارتباط قابل توجهی دست پیدا می کنند؛ به طوری که نام بسیاری از قطعات موسیقی این دوره به نام آثار معروف نویسندگان بزرگ است. بتهون اولین کسی بود که موسیقی را از شکل اشرافی آن خارج کرد. از او به عنوان هنرمند آزاد یاد می کنند و او الهام بخش آهنگسازان دوره رمانتیک بوده است.

هنرمندان کشور آلمان پیشتاز گرایش هنری رمانتیک هستند و بر هنرمندان دیگر کشورهای اروپایی تاثیر گذاشتند. از آهنگسازان معروف این دوره می توان به «واگنر»، «برامس»، «مندلسون» و «دورژاک» اشاره کرد. 
 
منبع:

 

- با نگاهی بر کتاب خلاقیت موسیقی، کیوان جعفری نژاد و رضا کبیری نژاد، انتشارات راه اندیشه