شرافت و برکت خانه در گرو چیست؟/ گواراترین زندگی را چه کسی دارد؟/ کمال خوشبختی چطور حاصل می‌شود؟

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ كلمات گهر بار اهل بيت (عليهم السلام) بالاترين پشتوانه فرهنگ بالنده انقلاب اسلامى است که توصیه‌های فراوان به فراگیری آنها و بکارگیری در زندگی روزمره شده است.

 

اين سخنان شيرين كه دربرگيرنده موضوعات مبتلا به اخلاقى، فرهنگى و سياسى جامعه است، بعنوان راهنما و چراغى است براى علاقه‌مندانی که می‌خواهند بر اساس سبک و سیره صحیح نشان داده شده از سوی خاندان عصمت و طهارت زندگی کنند تا از اضطراب و نگراني‌هاى روحى و روانى به دور بمانند.

 

در اینجا چند کلام کوتاه و پرمحتوا از مولای متقیان، امیرالمومنین علی (علیه السلام) در رابطه نحوه تعامل صحیح هر فرد با همسرش ارائه می‌گردد.

 

1- مِنْ وَصِيَّةِ أمِيرِالمومنين (عليه السلام) لِوَلَدِهِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَنَفِيَّةِ: فَدارِها عَلي کلِّ حالٍ وَ أحْسِنِ الْصُّحْبَةَ لَها لِيَصْفُوَ عَيْشُک.

اميرالمومنين (ع) در سفارشي به پسرش محمد بن حنيفه فرمودند: در هر حال با همسر خود مدارا و ملاطفت و خوش رفتاري کن تا زندگي‌ات بر تو گوارا باشد.
«وسائل الشيعه، ج 14، ص 110»

2- حضرت علي (عليه السلام) مي‏فرمايند:

فَدَارِهَا عَلِيِّ کل حَالٍ واحسن الصُّحْبَةَ لَهَا فَيَصْفُوَ عيشک؛

هميشه با همسرت مدارا کن، و با او به نيکي همنشيني کن تا زندگيت باصفا شود .
مکارم الاخلاق، ص‏218 .

زن گُل است نه كارگزار

3- امیرالمومنین (عليه‏السلام) می‌فرمایند:

و لا تُمَلِّكِ المرأةَ مِن أمرِها ما جاوَزَ نَفسَها؛ فإنَّ المرأةَ رَيحانَةٌ ولَيسَت بقَهرَمانَةٍ، ولا تَعْدُ بكَرامَتِها نَفسَها، ولا تُطمِعْها في أن تَشفَعَ لِغَيرِها.

به زن، كارى را كه از حدّ و توان او فراتر است، مسپار؛ زيرا زن گُل است نه كارگزار و در گراميداشت او پا از حدّ فراتر مگذار و كارى مكن كه (نزد تو) به شفاعت كردن از كسى طمع كند.
نهج البلاغة الكتاب 31؛ منتخب ميزان الحكمة، ص 510

4- امام على (عليه‏السلام) فرموده‌اند:

أنعَمُ النّاسِ عَيشا مَن مَنَحَهُ‏اللّه‏ سُبحانَهُ القَناعَةَ ، وأصلَحَ لَهُ زَوجَهُ ؛
 

خوش‌ترين و آسوده‏ترين زندگى را كسى دارد كه خداوند سبحان او را قناعت ببخشد و همسرى پاك و شايسته عطايش فرمايد .
غرر الحكم، 3295 و منتخب ميزان الحكمة، ص 422

5- امام على عليه‏السلام بیان می‌کنند:

إذا أرادَ اللّه‏ بعَبدٍ خَيرا ألْهَمَهُ الْقَناعَةَ ، وأصْلَحَ لَه زَوجَةُ ؛
 

وقتى خداوند خوبى بنده‏اى را بخواهد به او قناعت عطا كند و همسرش را شايسته گرداند .
غررالحكم، 4115 و منتخب ميزان الحكمة، ص 190

6- امیرالمومنین (عليه‏السلام) می‌فرمایند:

نَهى رَسولُ اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم أن يُجامِعَ الرَّجُلُ امرَأَتَهُ، وَالصَّبِيُّ فِي المَهدِ يَنظُرُ إلَيهِما ؛
 

پيامبر خدا از اين نهى فرمودند كه در حالى مرد با همسرش آميزش كند كه كودكى در گهواره، آنان را مى‏نگرد.
بحار الأنوار، جلد 103 ، صفحه 295 ، حديث 51

نتایج خیرخواهی خدا در حق بنده چیست؟

7- امام علي(عليه السلام) فرمودند:
إذا أرادَ اللّه‏ بِعَبدٍ خَيرا ألهَمَهُ القَناعَةَ و أصلَحَ لَه زَوجَهُ ؛
 

وقتى خداوند خيرخواه بنده‏اى باشد، قناعت را در دل او مى‏اندازد و همسرش را شايسته مى‏گردانَد .
غرر الحكم و درر الكلم، حديث4115

8- امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند:
انس و همدمى در سه كس باشد: همسر همراه، فرزند صالح، و برادر همراه.
غررالحکم ، باب انس و الفت

 
 

 

در ادامه نیز به مجموعه‌ای گرانبها از احادیث در زمینه نحوه ایجاد شادی حقیقی در محیط خانه و رسیدن به خوشبختی ارائه می‌گردد.

 

9- مولای متقیان (عليه السلام) فرمودند:

السُّرُورُ يَبسُطُ النَّفسَ و يُثِيرُ النَّشاطَ، الغَمُّ يَقبِضُ النَّفسَ و يَطوِي الانبِساطَ؛

شادى، انبساط روح مى آورد و نشاط انگيز است. غم، گرفتگى روح مى‌آورد و انبساط را در هم مى‌پيچد.
غرر الحكم: 2023 و 2024 .

10- امام علی(عليه السلام) فرمودند:

مَن وَثِقَ بأنَّ ما قَدَّرَ اللّه ُ لَهُ لَن يَفُوتَهُ اسْتَراحَ قَلبُهُ؛

هركه اطمينان داشته باشد كه آنچه خدا برايش مقدّر كرده است به او مى‌رسد، دلش آرام گيرد.
غرر الحكم : 8763 .

11- امام علی(عليه السلام) فرمودند:

مَن قَلَّ سُرُورُهُ كانَ في المَوتِ راحَتُهُ؛
 

كسى كه شادى‌اش كم باشد، آسايش او در مردن است.
غرر الحكم : 4255.

 

 

12- امام على (عليه السلام)  می‌فرمایند:

حُسنُ الخُلُقِ في ثَلاثٍ : اِجتِنابِ المَحارِمِ ، و طَلَبِ الحَلالِ ، وَالتَّوَسُّعِ عَلَى العِيالِ؛

 

خوش رفتارى در سه كار است: دورى گزيدن از حرام ها، جست و جوى حلال، و گشاده گرفتن بر خانواده.
بحار الأنوار : 71 / 394 / 63 .

13- امیرالمومنین (عليه السّلام) فرمودند:

اَخْلِصْ تَنَلْ

اخلاص داشته باش، کامياب و سعادتمند مي شوي.
«غررالحكم، ح 2248»

14- امام علي (عليه السّلام) فرمودند:

مِنْ دَلائِلِ الدَّوْلَةِ قِلَّةُ الْغَفْلَةِ.
 

يكي از نشانه‌هاي کاميابي كمي غفلت است.
«غررالحكم، ح 9410»

رنج زندگی در چیست؟

15- امام على (عليه‏السلام) بیان می‌کنند:

مِنَ العَناءِ أنَّ المَرءَ يَجمَعُ مالا يَأكُلُ ويَبنِي ما لا يَسكُنُ ، ثُمّ يَخرُجُ إلى اللّه تعالى لا مالاً حَمَلَ ، ولا بِناءً نَقَلَ!
 

يـكـى از رنجها اين اسـت كه انسان چيزى را فراهم آورد كه نمى‏خورد و بنايى بسازد كه در آن سكونت نمى‏كند و سپس به جانب خداوند متعال مى‏رود، در حالى كه نه مالى با خود مى‏برد و نه ساختمانى منتقل مى‏كند!
نهج البلاغة، الخطبة 114 و منتخب ميزان الحكمة : 276

گواراترین زندگی متعلق به چه کسی است؟

16- امام علي (عليه السلام) فرمودند:

إِنَّ أهنَأَ النّاسِ عَيشا مَن كانَ بِما قَسَمَ اللّه‏ لَهُ راضِيا؛

گواراترين زندگى را كسى دارد كه از آنچه خدا قسمت او كرده، خشنود باشد .
غرر الحكم و درر الكلم، حديث3397

17- امام على علیه ‏السلام فرموده‌اند:

لا یَسعَدُ امْرُؤٌ إلاّ بِطاعَةِ اللّه‏ سُبحانَهُ وَ لا یَشقَى امْرُؤٌ إلاّ بِمَعصیَةِ اللّه‏؛

هیچ کس جز با اطاعت خدا خوشبخت نمى‏شود و جز با معصیت خدا بدبخت نمى‏گردد.
(غررالحکم، ح 10848)

18- امام علي (عليه السلام) فرمودند:

أطْرِقُوا أهاليكُمْ في كُلِّ لَيْلَةِ جُمْعَة بِشَيْء مِنَ الْفاكِهَةِ، كَيْ يَفْرَحُوا بِالْجُمْعَةِ؛

در هر شب جمعه همراه با مقداري ميوه بر اهل منزل و خانواده خود وارد شويد تا موجب شادماني آن‌ها در جمعه گردد.

بحارالأنوار، ج 101، ص 73، ح 24

شرافت و برکت خانه در چیست؟

19- امام على (عليه‏السلام) می‌فرمایند:
اِنَّ لِلّدارِ شَرَفا وَ شَرَفُهَا السّاحَةُ الْواسِعَةُ وَ الْخُلَطاءُ الصّالِحونَ وَ اِنَّ لَها بَرَكَةً وَ بَرَكَتُها جَودَةُ مَوْضِعِها وَسَعَةُ ساحَتِها وَ حُسْنُ جِوارِ جيرانِها؛

خانه را شرافتى است. شرافت خانه به وسعت حياط (قسمت جلوى خانه) و هم‏نشينان خوب است. و خانه را بركتى است، بركت خانه جايگاه خوب آن، وسعت محوطه آن و همسايگان خوب آن است.
(مكارم الاخلاق، ص 125.)

20- امام على (عليه ‏السلام) می فرمایند:

إنَّ حَقيقَةَ السَّعادَةِ أن يُختَمَ لِلْمَرءِ عَمَلُهُ بِالسَّعادَةِ و إنَّ حَقيقَةَ الشَّقاءِ أن يُختَمَ لِلْمَرءِ عَمَلُهُ بِالشَّقاءِ؛

به راستى كه حقيقت خوشبختى آن است كه پايان كار انسان خوشبختى باشد و حقيقت بدبختى آن است كه كار انسان به بدبختى خاتمه يابد.
معانى الأخبار، ص 345، ح 1.

خوشبخت و بدبخت چه کسی است؟

21- امام على (عليه ‏السلام) می فرمایند:

مَن أجهَدَ نَفسَهُ فى إصلاحِها سَعِدَ، مَن أهمَلَ نَفسَهُ فى لَذّاتِها شَقِىَ وَ بَعُدَ؛

هر كس براى اصلاح خود، خويشتن را به زحمت بيندازد، خوشبخت مى‏شود هر كس خود را در لذت‏ها رها كند، بدبخت مى‏گردد و بى‏بهره مى‏ماند.
غررالحكم، ح 8246 و ح 8247 .

22- مولای متقیان (عليه ‏السلام) می فرمایند:

مَنْ تَحَرَّى الصِّدْقَ خَفَّتْ عَلَيهِ المُؤُنُ؛
 

هر كس صداقت و راستگويى پيشه كند، بار زندگى براى او سبك مى‏شود.
تحف العقول، ص 91.

23- امیرالمومنین (عليه‏السلام) می فرمایند:

وُصولُ الْمَرْءِ اِلى كُلِّ ما يَبْتَغيهِ مِنْ طيبِ عَيْشِهِ وَ اَمنِ سِرْبِهِ وَ سَعَةِ رِزْقِهِ بِحُسْنِ نيَّتِهِ وَ سَعَةِ خُلْقِهِ؛
انسان، با نيّت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوى آن است، از زندگى خوش و امنيت محيط و روزى زياد، دست مى‏يابد.
غررالحكم، ح 10141 .

24- حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند:

مَنِ اقتَصَرَ عَلى بُلغَةِ الكَفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الراحَةَ وَ تَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ؛

هر كس به مقدار كفايت، قناعت كند، آسايش مى‏يابد و براى خويش زمينه گشايش فراهم مى‏كند.
نهج البلاغه، حكمت 377

25- امام على (علیه السلام) فرمودند:
مَن حَسُنَت خَلیقَتُهُ طابَت عِشرَتُهُ؛
هر کس خوش اخلاق باشد، زندگى‏اش پاکیزه و گوارا مى‏گردد.
(غررالحکم، ح8153)

26- امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَطیبُ العَیشِ القَناعَةُ؛
 

خوش‏ترین زندگى، زندگى با قناعت است.
(غررالحکم، ح 2918)

چه زمان انسان به ‌آسایش و نظم می‌رسد؟

27- امام علی (علیه السلام) فرمودند:

مَنِ اقتَصَرَ عَلى بُلغَةِ الکفافِ فَقَدِ انتَظَـمَ الرّاحَةَ وَ تَبَوَّاَ خَفضَ الدَّعَةِ
 

هر کس به اندازه‏اى که او را کفایت مى‌کند قناعت کند، به آسایش و نظم مى‏‌رسد و در آسودگى و رفاه منزل مى‌گیرد.
(نهج البلاغه، حکمت 371)

گواراترین زندگی چطور حاصل می‌شود؟

28- امام علی (علیه السلام) فرمودند:

اَهنَى العَیشِ اطِّراحُ الکلَفِ
 

گواراترین زندگى، رها کردن تکلّف‏ها (تجمّلات) است.
(غررالحکم، ح 2472)

29- امام على (علیه السلام) فرمودند:

اِنَّ اَهنَأَ النّاسِ عَیشا مَن کانَ بِما قَسَمَ اللّه‏ لَهُ راضیا؛

هر کس به آنچه خداوند به او داده است راضى باشد، راحت‏ترین زندگى را دارد.
(غررالحکم، ح 3397)

کمال خوشبختی و بالاترین خوشبختی در گرو چیست؟

30- حضرت امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
 

کوشش در راه اصلاح توده مردم، از کمال خوشبختی است.
غررالحکم، ح 9361.

31- امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمایند:

بالاترین خوشبختی، استواری در دین است.
غررالحکم، ح 2869.

32- حضرت امام علی (علیه السلام) می فرمایند:

خالی بودن دل از کینه و حسادت، از خوشبختی بنده است.
غررالحکم، ح 5083.

33- امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشبخت ترین مردم کسی است که نفس او متقاضی طاعت خدا باشد.
غررالحکم، ح 3396.