علم نفت و گاز؛ جدايي از وابستگي با حمايت مجلس و دولت

گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛ حبيب زاده، كارشناس ارشد شيمي گرايش نفت و گاز؛ پيام مقام معظم رهبري و نامگذاري امسال به عنوان سال تولید ملی، حمایت از كار و سرمایه ایرانی در واقع ادامه راه جهاد اقتصادی را در خود گنجانده است؛ یعنی آنچه كه رهبر معظم انقلاب در سال گذشته بیان فرمودند، امسال با عنوان گسترش و حمایت از تولید ملی مورد تأكید مجدد قرار داده‌اند.

 

ملی شدن صنعت نفت؛ آغازي براي بومي شدن نفت كشور 

 

تا زمان ملی شدن صنعت نفت تعداد کارمندان عالی رتبه ایرانی در تمام مناطق نفت خیز و ادارات شرکت نفت از 30 نفر تجاوز نمی کرد، با این وصف باید ملی شدن صنعت نفت را به عنوان یک نقطه آغاز برای بومی شدن این صنعت پیچیده در نظر گرفت.

 

صنعتی که به طور كامل وارداتی بود، امروز و بس از گذشت 61 سال از ملی شدن صنعت نفت ایران و 33 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، صنعت نفت ایران به عنوان پیشران اقتصاد کشور دارای جایگاه ویژه ای است که داشتن نقش اساسی در تحقق اهداف کلان اقتصاد ملی در افق چشم انداز 20 ساله، موتور محرکه اقتصاد ملی، پیشبرد دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و تضمین امنیت ملی کشور از طریق توسعه همکاری ها و تعاملات منطقه ای و بین المللی از آن جمله است.

 

با وجود برداشت 33 ساله از ذخایر هیدروکربور مایع و گاز طبیعی کشور در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، میزان این ذخایر در نتیجه انجام فعالیت های اکتشافی افزایش داشته و ذخایر هیدروکربوری مایع در طی این مدت از 145.94 میلیارد بشکه در ابتدای سال 1357 به 154.8 میلیارد بشکه در سال 1390 رسیده و ذخایر قابل استحصال گاز طبیعی نیز در طی این دوره نشان دهنده افزایش منابع قابل استحصال آن از 12.75 تریلیون متر مکعب در ابتدای سال 57، به بیش از 33 تریلیون متر مکعب در سال 1390 است که این امر نشان‌دهنده برداشت صیانتی از میادین نفتی است.

 

این در حالی است که تنها طی سه دهه اخیر 36.4 میلیارد بشکه نفت خام و 2194 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی استخراج شده است.

 

 

صاحب نظران انرژی نفت و گاز، پیش بینی می کنند که میزان تولید نفت یک حوزه نفتی و یا یک کشور ابتدا به صورت نمایی رشد می کند و سپس به نقطه اوج خود (peak) می رسد و بعد از آن دیگر افول می کند.

 

کارشناسان همچنین برای آینده جهان پیش بینی می کنند که جهان در سال های 2020 تا 2025 به نقطه اوج تولید خود (peak oil) مي رسد، در واقع نقطه اوج نفت، نقطه ای غیر قابل اجتناب است که در آن نقطه، تولید نفت جهان افزایش نيافته است.

 

برای چند دهه‌ آينده، تولید همگام با تقاضا رشد می کند و بعد از آن در یک جایی تولید به نقطه اوج خود می رسد و دیگر توان پاسخ‌گویی به تقاضا را ندارد و موازنه بین عرضه و تقاضا به هم می خورد كه این بیشتر شدن تقاضا از عرضه، سبب افزایش شدید قیمت نفت مي شود.

 

 

ایران به‌عنوان کشور مستقل و در حال رشد که قرار است در افق 1404 (یعنی دقیقا همان سال 2025 میلادی) نقش جدی و تعیین کننده‌اي به‌ويژه در بخش‌هاي اقتصادی و سیاسی منطقه و جهان ایفا كند، در صورتی که تا آن زمان وابستگی خود به نفت را به حداقل برساند، می تواند در زمان «نقطه اوج نفت» نیز نقش اساسی و سرنوشت ساز داشته باشد.

 

به هر میزان که بتوانیم به این فرمایش مقام معظم رهبری که می فرمایند: «لازم است به گونه ای عمل کنیم که در هر موقعیت، هرگونه تصمیم گیری درباره میزان تولید و فروش نفت، به دست خودمان و براساس منافع خودمان انجام شود» جامه عمل بپوشانیم به همان میزان هم می توانیم در نقطه اوج نفت اثرگذارتر باشیم و اما این کار، توجه جدی و همت بیش از پیش دولت، مجلس و نخبگان را می طلبد.

 

مقام معظم رهبری پس از نامگذاری سال 1390 به نام جهاد اقتصادی، در بازدیدی که از صنایع نفت و گاز کشور داشتند به طور تلویحی این صنعت را به عنوان پیشتاز و صنعتی که نیاز به بیشترین حرکت جهادی دارد، معرفی كردند.

 

پس از گذشت یک سال، اواخر سال 1390 با حضور خود در پژوهشگاه صنعت نفت، بار دیگر نگاه متخصصان و مردم علم دوست و آنان که دنبال کننده پیشرفت های علمی کشور هستند را به صنایع نفت و گاز ایران معطوف و با توجه به تعاریفی که از این صنعت و مدیران و متخصصان جوان آن داشتند از نتیجه های این حرکت جهادی ابراز رضایت كردند.