كدام خشوع و فروتنی مذموم است؟

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، مقام معظم رهبری شخصیتی نادر و برجسته است که بهره‌مندی از دانش و حکمت ایشان برای رهروان انقلابی بسیار کارگشاست.

کلاس‌های درس خارج فقه ایشان به‌طور مرتب ساعت هفت صبح برگزار می‌شود و ایشان قبل از درس چند دقیقه‌ای بحث اخلاقی دارند که در این سلسله نوشتارها به بیان این نکات می‌پردازیم.

از امتیازات درس مقام معظم رهبری آن است که اجازه می‎دهند شاگردان بدون هیچ ترس و یا احساس ابهتی به راحتی سوالاتشان را بپرسند و ایشان نیز با صبوری پاسخ می‌دهند و همچنین در این کلاس حضور و غیاب جدی وجود دارد.

ایشان در این جلسه به شرح حدیثی از رسول اکرم (ص) پرداختند.

من مواعظ النبی (صلى الله عليه وآله وسلّم):

إيّاكم و تخشّع النّفاق و هو أن يُرى الجسد خاشعاً و القلب ليس بخاشع؛ (1)

مراد از خشوع در اين حديث، خشوع در مقابل خداوند است. در حال نماز و دعا و ذكر، اگر انسان طورى باشد كه وقتى كسى به او نگاه مى‌كند خشوع را در او احساس كرده و توّهم كند كه داراى قلب خاضعى است، اما در باطن هيچ خبرى نباشد، خشوع منافقانه است.

ویژگی‌های لبّ راجح چیست؟

از دعائى كه در صحيفه ثانيه سجاديه به اين مضمون نقل شده كه «اللهم ارزقنی عقلاً كاملاً و... و لبّاً راجحاً»؛ (2) استفاده مى‌شود كه انسان لبّى دارد و قشرى، قشر او همين ظاهر، و لُبّ او باطن وى مى‌باشد و اگر قشر ما راجح و خاشع و ذاكر باشد و لُبّ ما غافل و غرق در ماديات باشد، بسيار مذموم است.

پروردگارا به ما لبّ راجح روزى گردان.

پی‌نوشت:

1- پیامبر(ص) فرمودند: زنهار از خشوع (و سر سپردگى) دروغين، و آن چنان باشد كه تن در حال خشوع به نظر آيد ولى قلب (دل) سرسپرده نباشد.

تحف العقول، حسن بن شعبه حرانی، ص 60؛   بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 74 ص 166؛

2- ثُمَّ قُلْ مَا كَانَ عَلِيٌّ ع يَقُولُهُ فِی سَحَرِ كُلِّ لَيْلَةٍ رَكْعَتَيِ الْفَجْرِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُكَ مِمَّا تُبْتُ إِلَيْكَ مِنْهُ ثُمَّ عُدْتُ فِيهِ وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا أَرَدْتُ بِهِ وَجْهَكَ فَخَالَطَنِی فِيهِ مَا لَيْسَ لَكَ وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِلنِّعَمِ الَّتِی مَنَنْتَ بِهَا عَلَيَّ فَقَوِيتُ بِهَا عَلَى مَعَاصِيكَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ ... الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ لِكُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَ لِكُلِّ مَعْصِيَةٍ ارْتَكَبْتُهَا اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی عَقْلًا كَامِلًا وَ عَزْماً ثَاقِباً وَ لُبّاً رَاجِحاً وَ قَلْباً ذَكِيّاً وَ عِلْماً [عَمَلًا] كَثِيراً وَ أَدَباً بَارِعاً وَ اجْعَلْ ذَلِكَ كُلَّهُ لِی وَ لَا تَجْعَلْهُ عَلَيَّ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ثُمَّ قُلْ خَمْساً أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَيْه‏.

خدايا از تو آمرزش خواهم از هر گناهى كه به درگاه تو از آن گناه توبه كرده، ولى دوباره (توبه شكسته و انجامش داده‏ام. و از تو آمرزش خواهم از آن اعمالى كه منظورم در ابتداى كار تنها رضاى تو بوده ولى در حين عمل چيزهاى ريائى ديگرى كه براى غير تو (نيز) بوده در آن مخلوط گشته است.

و از تو آمرزش خواهم براى نعمتهائى كه به دادن آنها بر من منت نهاده‏اى ولى من بوسيله آنها بر نافرمانى تو نيرو گرفته‏ام. آمرزش خواهم از آن خداوندى كه معبودى جز او نيست، زنده پاينده، داناى غيب و شهود، مهر پيشه و بخشنده، از هر گناهى كه انجام داده‏ام، و هر نافرمانى كه مرتكب شده‏ام.

خدایا عقلی كامل و تصمیمی نافذ و خردی برتر و دلی هوشیار و پاك و علمی [عملی] زیاد و ادبی نیكو روزیم كن و تمام اینها را به سبب مهربانیت به سود من قرار ده نه به زيانم ای مهربان ترین مهربانان سپس پنج مرتبه بگو: أستغفر الله الذی لا إله إلا هو الحی القيوم و أتوب إليه.

المصباح للكفعمي‏، ابراهيم بن على عاملى كفعمى‏، ص 63؛   بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 84، ص 325 ؛