پیشنهاد رهبری برای تعلیم قرآن در آموزش‌وپرورش/ بچه‌ها را از كودكي تشويق به حفظ قرآن كنيد

گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»؛ امروز در روزگاری قرار داریم که فرصت تاریخی و استثنایی به بشریت دست داده برای اینکه رجوع مجدد و هدف‌مندی به قرآن صورت گیرد و این کتاب جاودانه وارد متن زندگی مردم شود و در هدایت فکری انسان‌ها، قدرت و چیرگی خود را نشان دهد.
  
برای این منظور و برای یافتن نقشه راه انس و بهره‌گیری از قرآن به بیانان مقام معظم رهبری رجوع کردیم تا از آن توشه برگيریم و ره یابیم.
  
در این قسمت مجموعه بیاناتی از رهبر انقلاب جمع آوری شده که به ضرورت حفظ قرآن و نحوه تعلیم قرآن در دوره دبستان و راهنمایی و دبیرستان اشاره دارد.

امروز هر كس در هر نقطه از اين كشور يك آيه قرآن را براي مردم تبيين كند، به نظام جمهوري اسلامي كمك كرده است. (1)

قدم اول، آشنايي با متن قرآن است؛ از اين بايد عبور كنيم. قدم بعدي، عبارت از مانوس شدن با قرآن خواندن، يعني قرآن خواندن است.  قرآن خواندن‌ را رها نكنيد، البته اگر كسي بتواند در اين خلال، قرآن را حفظ بكند، چند قدم جلو مي‌آيد و بقيه‌اي كارها براي او آسان مي‌شود.

 

به هر حال، قدم بعدي عبارت از تامل در آيات است؛ كه انسان با هر آيه قرآن، مثل سخن سنجيده‌ايي كه كسي با انسان حرف مي‌زند، مواجه شود. وقتي كه گوينده، سنجيده حرف مي‌زند، ما مجبور مي‌شويم دقت كنيم تا حرف او را بفهميم؛ با قرآن، اين جور مواجه بشويم. با شما دارد سنجيده حرف زده مي‌شود.

آرام، آرام كه انسان با قرآن انس پيدا كند، وقتي ذهن او از لحاظ جنبه عاطفي- چون روي ذهن اثر مي‌گذارد- از لحاظ جنبه‌هاي اخلاقي يا جنبه‌هاي فكري- به بن بست مي‌رسد، كسي كه با قرآن انس دارد، مي‌بيند كه ناگهان ستاره‌ايي مي‌درخشد؛ مي‌رود طرفش، مي‌بيند راه باز شد. قرآن اين جور است. (2)

آن زماني كه وقتي كسي در اين كشور و اين جامعه حرفي زد و مطلبي گفت هر كسي از جوان‌هاي اين مملكت بتواند با آشنايي با قرآن تشخيص بدهد كه اين حرف غلط يا درست است، آن وقت ما با قرآن آشنا هستيم و فرهنگي قرآني بر زندگي ما حاكم است. هنوز ما آن جور نشده‌ايم؛ هنوز كسي كه به نام قرآن به نام اسلام و دين حرفي مي‌زنند خيلي‌ها در شبهه مي‌افتند. چرا؟ چون هنوز آن طور كه بايد و شايد ما با مفاهيم قرآن آشنا نشده‌ايم و اين مفاهيم در جامعه ما گسترش پيدا نكرده است.

 

با همين انس با قرآن خواهد شد اين راهش همين است كه با قرآن مانوس بشويم قرآن را زياد بخوانيم و به بركت تلاوت‌هاي خوب فرصت تامل و تدبير پيدا كنيم؛ اين تامل و تدبير و اين غوربيني در آيات قرآني به تدريج اين فضاي فرهنگي مطلوب را در جامعه ما به وجود خواهد آورد و تا آن روز هنوز ما راهي طولاني در پيش داريم. (3)

بايد تعليم قرآن را در سه مقطع پيگيري كنيم: مقطع روخواني قرآن، مقطع روان‌خواني قرآن، مقطع فهم مفاهيم قرآن. در مقطع روخواني قرآن براي اينكه بچه قرآن را ياد بگيرد هيچ لزومي وجود ندارد كه شما داستان‌هاي قرآني را ذكر كنيد. اين داستان‌ها را بگذاريم براي كتاب‌هاي تاريخ و ديني. دانش‌آموز در فراگيري قرآن متمركز شود.

مقطع دوم مقطع روان‌خواني قرآن است يعني دانش‌آموز بتواند راحت قرآن را بخواند يا همه مردم ايران بعضا در ده سال آينده به همت شما بتوانند راحت قرآن را بي‌غلط بخوانند.

مقطع سوم مقطع درك مفاهيم قرآني است مقطع دوم مي‌تواند در دوره راهنمايي باشد ولي مقطع سوم در دوره دبيرستان واقع شود يا تقسيم‌بندي‌هاي ديگري كه ممكن است صورت گيرد.

من در سال‌هاي قبل از انقلاب در مشهد جلسات گوناگوني داشتم كه از جمله جلسه قرآن در مسجد كرامت بود. در آنجا من گاهي اوقات براي جوان‌ها واژه‌هاي قرآني را شرح مي‌دادم مي‌گفتم من يك آيه قرآن را مي‌خوانم شما ببينيد آيا معناي آن را مي‌فهميد يا نه مثلا در خصوص آيه «و لنبلونكم بشيء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات» (بقره 155) مي‌گفتم من فقط «ولنبلونكم» را براي شما معنا مي‌كنم – چون شما معنايش را نمي‌دانيد- ساير واژه‌ها را خودتان معنا كنيد چون بسيار ساده است. اگر ما بتوانيم كاري كنيم كه دانش‌آموزان معناي كلمات پرتكرار قرآن را ياد بگيرند چقدر به درك مفاهيم توسط آنها كمك شده است. (4)

 

ترتيبي بدهيد كه بشود بچه‌ها را از كودكي در دبستان تشويق به حفظ قرآن كنند – البته مجبورشان نكنند – جايزه قرار بدهند و مثلا بگويند هر بچه‌اي كه در دوره دبستان اينقدر از قرآن را حفظ بكند اين مقدار امتياز خواهد گرفت و يا اگر كسي در دبيرستان اين مقدار قرآن را حفظ بكند به قدر اين واحدها يا اين درس‌ها نمره يا امتياز مادي مي‌دهيم.

 

 

مثلا حفظ را خيلي جدي بگيريد؛ متاسفانه ما و بچه‌هايمان حفظ قرآن نداريم. بگذاريد يك خرده جلو برويم و در سطح كشور مسئله حفظ قرآن را گسترش بدهيم آن گاه حرفي نداريم كه در موقع سربازي حافظان قرآن را معاف كنيم، البته ما نبايد اين طور بگوييم كه حافظ قرآن معاف است؛ چون مسئله سربازي در اين جا غير از سربازي در مصر است سربازي در اينجا مثل قرآن خواندن است و جهاد في‌سبيل‌الله است.

 

جهاد في‌سبيل‌الله با قرآن خواندن عدلين هستند اينها از هم جدا نيستند بهتر است بگوييم اگر كسي حفظ قرآن بكند من به او درجه مي‌دهم. (5)

 

اگر فهميديد كه چه داريد مي‌خوانيد مستمع شما فهم شما را حس خواهد كرد، نه اينكه اجمالا بدانيم كه اين آيه در باب – مثلا بني‌اسرائيل است نه اين كافي نيست بايد تفصيلا بدانيم كه اين آيه شريفه به ما چه مي‌گويد وقتي قرآن را با توجه خوانديد در مستمع نفوذ مي‌كنيد، قلب مستمع شما تكان مي‌خورد. او حس مي‌كند كه شما داريد از ته دل مي‌خوانيد، اين كجا و اينكه انسان الفاظي را بخواند كجا. پس ترجمه و حفظ هم جزو چيزهاي بسيار لازم است. (6)

پی‌نوشت:

1- بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با روحانيون، مصلاي بندرعباس، 28/11/1376

2- بیانات مقام معظم رهبری در ديدار دانشجويان شركت كننده در مسابقات قرآن 22/2/78

3- بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با جمعي از قاريان كشور 20/9/78

4- بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با وزير آموزش و پرورش و شوراي تدوين كتاب‌هاي درسي 27/10/79

5- بیانات مقام معظم رهبری درمراسم توديع با قاريان قرآن استاد شحات و استاد بسيوني 1/12/69