مهریه حضرت زهرا (س) صرف چه چیزی شد؟ / انفاق حتی در شب عروسی

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ یکی از فرخنده‌ترین و مبارک‌ترین ازدواج‌ها که می‌توان از آن الگوگیری کرد، پیوند آسمانی امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) است؛ چرا که هر دو آن بزرگواران معصوم و مبری از گناه و دارای مقام عصمت و ولایت کبرا بودند و در طول تاریخ اسلام هیچ زمانی و مکانی برای هیچ پیوندی این خصیصه یافت نمی شود که زوج و زوجه هر دو معصوم باشند. بدین سبب این پیوند فرخنده با تمام ظرایف و حاشیه های خود می تواند الگویی کامل برای زنان و مردان مسلمان باشد.

 

حضرت زهرا (س) دردانه پیامبر به سن 9 سالگی رسیده بودند. اکابر و بزرگان قریش ایشان را از پیامبر خواستگاری کردند، اما حضرت به هیچ کدام جواب مثبت نمی‌دادند و می‌فرمودند: «برای این امر منتظر دستور پروردگار هستم»؛ چرا که نسل پیامبر از حضرت زهرا ادامه پیدا می‌کرد و همسر ایشان پدر امام امت و فرزندان رسول خدا می‌شدند، پس برای چنین امر مهمی دستور خداوند لازم بود.

از جمله اشخاصی که از حضرت زهرا (س) خواستگاری کردند، ابوبکر و عمر دو خلیفه اول بودند که پاسخ پیامبر به آنها منفی بود و می‌فرمود: «من در انتظار فرمان خداوند هستم.»

در جلاءالعیون علامه مجلسی به سند معتبر از امام موسی کاظم (ع) روایت شده است که روزی حضرت رسول (ص) نشسته بودند. ناگاه ملکی بر آن حضرت داخل شد و گفت: «نام من محمود است و حق تعالی مرا فرستاده است که نور را با نور جفت گردانیم.» حضرت پرسیدند: «که را با که؟» ملک گفت: «فاطمه را با علی» و به پیامبر بشارت داد که دو پسر از ایشان متولد می‌شود که بهترین جوانان اهل بیت(ع) باشند.

بعد از فرود آمدن ملائکه و رساندن دستور خداوند به پیامبر، امام علی (ع) به نزد ایشان رفت و درخواست کردند که فاطمه زهرا را برای خویش عقد کنند. پیامبر (ص) در جواب امام علی (ع) فرمود: «قبل از تو مردان دیگری نیز چنین خواسته ای داشتند، ولی هر گاه تقاضای آنها را با فاطمه در میان گذاشتم در چهره او علامت عدم رضایت را مشاهده می‌کردم حال تو نیز باید صبر کنی تا نزد او بروم و خواسته تو را با او در میان بگذارم».

پیامبر به حضرت زهرا (س) فرمود: «تو قرابت علی (ع) با ما را می‌شناسی و فضل و برتری او را بر دیگران می‌دانی و چگونگی اسلام و ایمان او را دیده ای و نیز می‌دانی که من از خدای خود خواسته ام که تو را برای بهترین و محبوب ترین بندگانش تجویز کند. همانا درباره ازدواج با تو گفت و گویی با من داشته نظر خودت دراین باره چیست؟»

فاطمه هنگامی که این سخن را شنید چیزی نگفت و سکوت کرد و از خجالت چهره برگردانید. رسول خدا برخاست در حالی که با خود ذکر « الله اکبر» زمزمه می‌کرد. همانا سکوت فاطمه نشانه رضایت اوست.

با دقت و تامل در احادیث وارده می‌توان دریافت با آنکه ازدواج آن دو بزرگوار دستور خداوند بوده است، اما رسول اکرم در به جا آوردن شرایط، تمام جوانب را رعایت کرده‌اند. رضایت دختر را لحاظ کرده از ایشان در مورد ازدواج سلب اختیار نکردند هر چند به گفته امام صادق (ع) اگر خداوند امیرالمومنین (ع) را خلق نمی‌کرد در تمام زمین انسانی که کفو و شایسته همسری با حضرت فاطمه (س) باشد، یافت نمی‌شد.

دومین امری که می‌توان از این پیوند آسمانی آموخت آن است که تزویج باید بر اساس کفویت و هم شانی طرفین باشد؛ چرا که در زندگی آرامش و راحتی تا اندازه بسیاری در گرو هم کفوی زوجین است.

هنگامی که فرمان خداوند برای ازدواج حضرت علی (ع) و فاطمه زهرا (س) رسید و امیرالمومنین نیز از دردانه پیامبر (ص) خواستگاری کردند و پاسخ آری شنیدند، پیامبر از حضرت علی (ع) درباره مهر سوال کردند، امام علی (ع) از مال دنیا شمشیر و زره و شتری داشتند. پیامبر فرمودند: «شمشیر را برای جهاد با خدا نیاز داری، شتر را برای امرار معاش و کسب روزی اما زره را بفروش.»

قیمت زره 500 درهم شد که به عنوان مهریه حضرت زهرا قرار گرفت. حضرت ختمی مرتبت از همان مبلغ مهر برای حضرت زهرا (س) وسیله زندگی و یا به اصطلاح جهزیه تهیه کردند که شامل وسایل بسیار ساده و ضروری زندگی بود و از باقیمانده همان پول طعام و ولیمه عروسی فراهم کردند.

ساده زیستی پیامبر در زندگی الگویی برای همه مسلمانان است؛ چرا که در زندگی اجتماعی کنونی با فاصله گرفتن از الگوهای اسلامی جامعه دچار مشکلات بسیار طاقت فرسا و هزینه برداری شده است.

اگر تجملات دنیا شایسته انسان‌های بزرگ بود و امری مفید و با ارزش به حساب می‌آمد، حضرت زهرا (س) در استفاده از آن از همه اولی‌تر بود که پیامبر به ایشان سیده زنان جهان لقب دادند، اما با تامل کردن در زندگی ایشان متوجه می‌شویم نه تنها زندگی آن بزرگواران خالی از تجملات بود، بلکه با ساده زیستی عمیقی همراه بوده است.

نکته قابل توجه این است که ساده زیستی ایشان همواره با اخلاق و کرامات انسانی همراه بوده است، چنان چه در زندگانی مشترک این دو معصوم می‌توان یافت امام علی (ع) می‌فرمایند: «به خداوند سوگند من فاطمه را غضبناک و ناراحت ننمودم تا از دنیا رحلت نمود فاطمه هم مرا خشمناک نکرد و از من نافرمانی نکرد و هرگاه من محزون و اندوهناک می‌شدم برای رفع غم و اندوه خود به فاطمه نظر می‌کرد.» مسلمانانی که ادعای دین مداری در زندگی خود را دارند باید تلاش کنند که فاصله زندگی واقعی خود از الگوهای اسلامی را کمتر کنند.

پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم در عروسى زهرا (س) یک دست پیراهن نو به ایشان داده بودند تا در شب عروسى بپوشد، هنگامى که فاطمه به خانه ‏زفاف رفت، بر سجاده عبادت خود نشسته بود و با خدا مناجات مى‌‏کرد ناگاه مستمندى به در خانه فاطمه آمد و با صداى بلند گفت: «از در خانه‏ نبوت یک پیراهن کهنه مى‌‏خواهم».

فاطمه (س) در آن وقت دو پیراهن داشت، یکى کهنه و دیگرى نو، خواست پیراهن کهنه را طبق تقاضاى فقیر، به او بدهد، ناگاه به یاد آیه 92 سوره آل‏ عمران افتاد که مى‌فرماید: «هرگز به حقیقت نیکوکارى نمى‌‏رسید مگر آنچه را دوست دارید انفاق کنید». حضرت زهرا (س) که مى‌‏دانست پیراهن نو را بیشتر دوست دارد، به این آیه عمل کرد و پیراهن نو را به فقیر داد.

فرداى آن شب هنگامى که پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم پیراهن کهنه را در تن او دید پرسید: چرا پیراهن نو را نپوشیده‌‏اى؟ حضرت زهرا (س) عرض کرد: آن را به فقیر دادم. پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: اگر پیراهن نو را براى شوهرت مى‌‏پوشیدى بهتر و مناسب تر بود.

فاطمه (س) عرض کرد: این روش را از شما آموخته‌‌ام، در آن هنگام که مادرم خدیجه همسر شما گردید، همه اموال خود را در راه شما به تهی‏دستان بخشید، کار به جایى رسید که فقیرى به در خانه‏ شما آمد و تقاضاى لباس کرد، در خانه لباسى وجود نداشت، شما پیراهن خود را از تن بیرون آورده و به او دادى، از این رو این آیه (29/ اسراء) نازل شد: «و بیش از حد دستت را مگشا تا مورد سرزنش قرار گیرى و از کار فرو مانى».

پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم تحت تأثیر محبت‌ها و خلوص دخترش زهرا (س) قرار گرفت، قطره‏ هاى اشک از چشمانش سرازیر شد و فاطمه (س) را به نشانه محبت به سینه‌ اش چسبانید.