دکتر علی اسماعیلی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، اختلال اضطراب پس از حادثه را یکی از مهمترین عوارض بعد از وقوع حوادث طبیعی همانند سیل و زلزله دانست و گفت: برانگیختی شدید فرد، گوش به زنگی فرد که با کوچکترین علائمی از خود واکنش نشان می‌دهد و دلهره‌های شدید از مهمترین نشانه‌های این نوع اختلال است.
وی با اشاره به زلزله اخیر آذربایجان شرقی گفت: متاسفانه عوارض روانی ناشی از زلزله نه تنها بعد از وقوع زلزله بلکه حتی تا ماه‌ها بعد هم ممکن است بروز کند و اگر به زودی درمان نشود به صورت بسیار گسترده‌تری ادامه پیدا خواهد کرد.
این روانشناس با اشاره به مرگ تعدادی از هموطنانمان در زلزله اخیر آذربایجان شرقی گفت: اگر فردی اطرافیان خود را در این حادثه از دست داده باشد یا شاهد مرگ اطرافیان خود بوده باشد حالت‌های روانی در او شدت بیشتری پیدا می‌کند.
اسماعیلی احساس گناه را یکی از احساس‌های ناخوشایند مردم در مناطق زلزله زده عنوان کرد و گفت: افراد دائماً احساس گناه می‌کنند و از خود سوال می‌کنند که چرا من نتوانستم به آن فرد کمک کنم.
وی تاکید کرد: اگر این احساس گناه بعد از وقوع حوادث طبیعی که در بازماندگان ایجاد می‌شود، درمان نشود تا سالیان سال مشکلات عدیده‌ای را برای فرد ایجاد می‌کند.
این روانشناس اختلال اضطراب وحشت‌زدگی را از دیگر عوارض روانی زلزله دانست و افزود: تپش قلب شدید، تعریق و دلهره‌های زیادی که هر از چند گاهی به فرد دست می‌دهد از جمله نشانه‌های این نوع اضطراب است.
اسماعیلی همچنین گفت: گاهی اوقات افراد بازمانده از یک حادثه طبیعی مانند زلزله آذربایجان شرقی ممکن است هیچ مشکل جسمانی نداشته باشند ولی دائماً یک سری دردهای جسمانی را تجربه می‌کنند که این دردها ناشی از فشارهای روحی و روانی است.
وی بروز اختلال افسردگی را بعد از زلزله کاملاً طبیعی دانست و گفت: مردم به خاطر از دست دادن اقوام و نزدیکانشان افسرده و گوشه‌گیر می‌شوند و اگر ما نتوانیم با حمایت‌های روانشناختی و اجتماعی این اختلالات را درمان کنیم افسردگی فرد به افسردگی بالینی و پایداری تبدیل می‌شود که تمام عمر او را آزار خواهد داد.
استاد روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه بیان داشت: در اثر عدم حمایت‌های دولتی و مردمی ممکن است احساس ناامنی روانی و اجتماعی در مردم مناطق زلزله زده به وجود آید که می‌تواند بارقه‌ای از درماندگی و ناامیدی را برای آنها به دنبال داشته باشد و سال‌های متمادی فرد را گرفتار خود کند.
اسماعیلی اتکا به خدا را مهمترین درمان دردهای روانی و اجتماعی عنوان کرد و گفت: در درجه بعدی دولت و مردم می‌توانند با همدردی‌های اقتصادی و اجتماعی مانند تامین مسکن، غذا و رفاه مناسب به آنها کمک کنند.
وی با تاکید بر لزوم حمایت‌های اجتماعی و روانی از مردم مناطق زلزله زده آذربایجان شرقی گفت: اگر این اتفاق نیفتد مردم علاوه بر فشار روانی باید فشار اقتصادی، سرما و بی‌پناهی کودکشان را هم تحمل کنند که این مشکلات ممکن است به اختلالات شدید روان پریشی در افراد بیانجامد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به فعالیت برخی نهادهای اجتماعی و دولتی در مناطق زلزله زده گفت: تبلیغاتی در خصوص فعالیت‌های این نهادها در مناطق زلزله زده صورت می‌گیرد اما میزان موفقیت آنها و میزان توانایی آنها در مدیریت بحران منطقه کاملاً مشخص نیست.
اسماعیلی مردم آذربایجان را قربانیانی دانست که تا سال‌ها عوارض روانی ناشی از زلزله را به همراه خواهند داشت.
وی تاکید کرد: نه تنها مردم آذربایجان بلکه دولت هم باید تاوان بپردازد و تا رفع کامل مشکلات مردم آذری با آنها همراهی کند.
این روانشناس همچنین گفت: رفع مشکلات روانشناختی زمان خاصی را می‌طلبد و اگر در زمان خاص خود این مشکلات رفع نشود دیگر نمی‌توان آنها را به طور کامل بیان کرد.
اسماعیلی بر لزوم حضور مشاوران بحران و مددکاران اجتماعی در مناطق زلزله زده تاکید کرد و گفت: حمایت‌های روانشناختی، اجتماعی و اقتصادی از همان بدو وقوع زلزله تا چندین سال بعد باید ادامه پیدا کند تا زندگی مردم به ثبات کافی برسد.
وی مسائل اقتصادی مانند تامین مسکن و غذا را نیازهای پایه یک انسان عنوان کرد و گفت: دولت و نهادهای اجتماعی باید ابتدا نیازهای پایه‌ای مردم را رفع کنند بعد به دنبال حمایت‌های روانی و اجتماعی باشند.
این روانشناس در ادامه بیان داشت: وقتی نیازهای پایه‌ای مردم حل نشده و آنها در سرما و در چادرها زندگی می‌کنند احساس ناامیدی، غم و بی‌پناهی باعث بروز عوارض روانی متعددی برای آنها می‌شود.
اسماعیلی در پایان تاکید کرد: ما باید ابتدا برادری خود را با تامین مسکن و رفع مسائل اقتصادی مردم مناطق زلزله‌زده به اثبات برسانیم، بعد حمایت‌های خود را از طریق روانشناختی دنبال کنیم.