تیر تعرفه‌های غیر واقعی به سلامت بیماران

گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ واقعی نبودن تعرفه‌های پزشکی و خدمات درمانی و پاراکلینیک، کاهش سطح خدمات درمانی و بهداشتی، استثمار پزشکان، بویژه پزشکان جوان در هر دو بخش دولتی و خصوصی، متناسب نبودن ظرفیت پذیرش دانشجویان رشته‌های پزشکی و پرستاری با نیاز واقعی بازار، اجرا نشدن طرح پزشک خانواده و سیستم ارجاع بیماران و دریافت زیرمیزی و رومیزی از مشکلات جامعه پزشکی کشور است که در گفت‌وگوی دکتر سعید پناهی، رئیس شورای عالی نظام پزشکی کشور با این خبرگزاری مطرح شد؛ مشروح این گفت‌وگو در پی می‌آید.
 
«خبرگزاری دانشجو» - در هفته‌های گذشته برنامه‌ای با نام «نبض» از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد که در آن عده‌ای علیه جامعه پزشکی و همچنین اهداف و عملکرد سازمان نظام پزشکی کشور سخنان ضد و نقیض و گاهی مغرضانه مطرح کردند، واکنش شما به این سخنان در جایگاه رئیس شورای عالی نظام پزشکی ایران و رئیس سازمان نظام پزشکی تبریز چیست؟ 
 
پناهی: سازمان نظام پزشکی کشور در سال 1348 تأسیس شد و فعالیتش را برای استیفای حقوق پزشکان و رشته‌های تابعه و همچنین برخورد با تخلفات آنان و رسیدگی به شکایات بیماران شروع کرد، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مدت‌ها تعیین رئیس این سازمان انتصابی بود تا اینکه از سال 1371 دوباره هیئت مدیره شهرستان‌ها و نظام پزشکی کل کشور انتخاب شدند، با تلاش سازمان نظام پزشکی، قانون سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران در سال 1383 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و سپس در شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام تأیید شد، در نهایت در 25 آذر سال 83 این قانون توسط رئیس جمهور وقت به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور اجرا ابلاغ شد.
 
در این قانون اهداف مشخصی برای سازمان کل نظام پزشکی کشور تعریف شده است که از جمله، به ماده 2 آن می‌شود، اشاره کرد که در آن آمده است: تلاش برای تحقق ارزش‌های عالی اسلامی در کلیه امور پزشکی؛ به این هدف در بیمارستان‌ها، مطب‌ها و کلینیک‌ها، به طوری که برای همگان قابل ملاحظه است، دست یافته‌ایم؛ همچنین در بند ب ماده 2 به تلاش برای پیشبرد و اصلاح امور پزشکی اشاره شده، این امر نیز در شورای عالی نظام پزشکی کشور تا حد امکان مد نظر بوده است.
 
«خبرگزاری دانشجو» - در بخش اول برنامه نبض مصاحبه شونده انتقاداتی را به ریاست کل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران وارد کرد، نظر خود را در این باره بگویید.
 
پناهی: من هر دو برنامه را ملاحظه کردم. در برنامه اول به طور کلی موضوع اصلی برنامه کنار گذاشته شد و مسائل رنگ و بوی سیاسی و شخصی به خود گرفت که نمی‌خواهم در این باره اظهار نظری داشته باشم، ولی در برنامه دوم که دکتر قاضی‌زاده گفت، بجز بند الف ماده 2 قانون نظام پزشکی سایر مواد عمل نشده‌ است، در پاسخ وی می‌خواهم بند به بند آنها را مورد بررسی قرار دهم؛ در واقع جای تأسف است، وقتی می‌بینیم در برنامه نبض، عده ای ابراز عقیده می‌کنند که سازمان نظام پزشکی به غیر از بند الف ماده 2 به سایر اهداف ذکر شده در قانون دست نیافته است؛ من به ذکر بعضی اهداف دیگر در قانون سازمان نظام پزشکی می‌پردازم و با ذکر مصادیق، قضاوت را به عهده خوانندگان و مردم ایران وامی‌گذارم که آیا در دستیابی به اهداف ذکر شده در قانون کم کاری از سوی سازمان نظام پزشکی صورت گرفته است یا خیر؟در بند (ج) ماده 2 آمده است: مشارکت در جهت ارتقای سطح دانش پزشکی.
 
پیش از انقلاب و تا نیمه دهه دوم بعد از پیروزی انقلاب، تعداد زیادی از بیماران، بویژه بیماران قلبی و مغزی برای درمان به خارج از کشور اعزام می‌شدند که مبالغ هنگفتی ارز از کشور خارج می‌شد؛ این در حالی است که بعد از انقلاب به همت پزشکان توانمند ایرانی کارهای بسیار زیادی در راستای ارتقای سطح دانش پزشکی انجام گرفته؛ به طوری که طی حدود دو دهه گذشته هیچ بیماری حتی برای انجام پیچیده‌ترین اعمال جراحی نیز به خارج از کشور اعزام نشده است.
 
طبیعی است که این دستاورد مهم با فعالیت تمام دست‌اندرکاران امور سلامت، بخصوص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کل پزشکان کشور حاصل شده، اما نباید نادیده گرفت که سازمان نظام پزشکی نیز سهم بسزایی در آن داشته است؛ به طور مثال با ابتکار سازمان نظام پزشکی تبریز اولین دستگاه CT آنژیوگرافی با سرمایه بخش خصوصی خریداری، و در بخش دولتی نصب و راه‌اندازی شده است.
 
وجود چنین تکنولوژی پیشرفته در تبریز باعث شده بیشتر بیماری‌های عروقی قلبی، مغزی، شکمی و اندام‌ها بدون دخالت آنژیوگرافی تهاجمی تشخیص داده شده و تحت عمل جراحی قرار گیرند و از اعزام بیماران به تهران خودداری شود؛ در نتیجه از زمان نصب دستگاه مذکور، حدود 500 آنوریسم مغزی در تبریز تحت عمل جراحی قرار گرفته است. در حوزه بیماری‌های عروقی دیگر اعضا نیز وضع به همین منوال است. آیا این نمونه بارز ارتقای سطح دانش پزشکی توسط جامعه پزشکی کشور نیست؟! 
 
نظام پزشکی  کشور هر سال سمینارهای بازآموزی و آشنایی با تازه‌های پزشکی را برگزار می‌کند
 علاوه بر این سازمان‌های نظام پزشکی کشور هر سال سمینارهای بازآموزی و آشنایی با تازه‌های پزشکی را برگزار می‌کند. تبریز نیز در کنار سایر شهرستان‌ها از سال‌ها قبل برگزاری سمینارهای متعدد بازآموزی پزشکان را آغاز کرد و از سه سال قبل این سمینارها را به کنگره بین‌المللی شمال غرب کشور ارتقا داد که میهمانانی از کشورهای همجوار مثل ترکیه و آذربایجان و همچنین سوئیس و آلمان و سایر کشورها در این کنگره شرکت جسته و آخرین دستاوردهای پزشکی را با همدیگر مبادله کرده اند.
 
در مورد بند (د) ماده 2 قانون نظام پزشکی کشور باید گفت، حفظ و حمایت از حقوق بیماران برای سازمان نظام پزشکی کشور اولویت نخست را داشته و دارد، بنابراین به شکایت بیمارانی که از پزشکان شاکی هستند با احترام هر چه تمام رسیدگی شده و طبق قانونی تصمیمات لازم اتخاذ می‌شود.
 
نگاهی به آمار سال‌های 90 و 91 سازمان نظام پزشکی تبریز موید این ادعاست. از یکم فروردین 89 تا پایان مهر 90، 308 بیمار شاکی بودند که در 56 مورد منجر به صدور کیفرخواست و حکم انتظامی علیه پزشکان شده است.
 
همچنین از یکم آبان 90 تا 30 ام آبان امسال 220 فقره شکایت تسلیم نظام پزشکی تبریز شد که تعدادی در شورای حل اختلاف حل و فصل و در 43 مورد منجر به کیفرخواست و صدور حکم انتظامی علیه پزشکان گردید؛ تقریباً در مورد سایر نظام پزشکی‌های شهرستان‌ها نیز همین روال حاکم است. 
 
«خبرگزاری دانشجو» - در مورد سایر اهداف تعیین شده در قانون برای سازمان نظام پزشکی عملکرد این سازمان چگونه بوده است؟
 
پناهی: در ماده 2 بند (ه) حفظ و حمایت از حقوق شاغلان صنوف پزشکی مورد تأکید قرار گرفته که این مسئله دغدغه بیش از 80 هزار پزشک عمومی جوان است.
 
روزی دکتر ایرج فاضل، رئیس اسبق سازمان کل نظام پزشکی و وزیر بهداشت دولت هاشمی رفسنجانی گفت: «ضرر افزایش پزشک به جامعه بیش از کمبود پزشک می‌باشد.» شورای عالی نظام پزشکی کشور برای متناسب کردن ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی با واقعیت بازار کار اقدامات زیادی صورت داده و در این راستا حتی مسئله 40 هزار مامای بیکار را نیز مورد توجه قرار داده است.
 
برای حل این معضل از وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونان وی و همچنین دکتر یحیوی، رئیس شاخه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی دعوت به عمل آمد و این موضوع در جلساتی ساعت‌ها مورد بحث و جدل قرار گرفت تا اینکه راهکارهایی برای حل معضل بیکاری ماماها و کاهش پذیرش تعداد دانشجویان پزشکی و مامایی ارائه شد، ولی متأسفانه هیچ گاه عملی نشد.
 
خوشبختانه در دولت دهم تعاملات خوبی بین دکتر دستجردی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین معاون و مشاوران وی، دکتر امامی‌رضوی و آقاجانی با سازمان کل نظام پزشکی کشور انجام شد که در دوره قبل امکان پذیر نبود؛ به طور  نمونه برای حل مشکل بیکاری ماماها جلسه شورای عالی نظام پزشکی کشور در محل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برگزار شد که بنده در قبال درخواست خانم وزیر برای ارائه راهکار، پیشنهاد دادم که آنها به عنوان پرستار و بعد از طی دوره‌های آموزش کوتاه مدت فشرده، در بخش‌های عمومی بیمارستان‌ها به کار گرفته شوند. 
 
«خبرگزاری دانشجو» - آیا این پیشنهادهای شما عملی شد؟
 
پناهی: تا کنون جوابی دریافت نکرده‌ایم.
 
«خبرگزاری دانشجو» - ارزیابی شما از وضعیت اشتغال و درآمد پزشکان عمومی که رکن اصلی سیستم بهداشتی درمانی هستند، چیست؟
 
پناهی: پزشکان عمومی به دلیل دریافت حقوق بسیار نازل راضی به استخدام در بخش دولتی نبودند؛ دکتر هویدا، رئیس انجمن پزشکان عمومی کشور چندین بار فیش حقوقی پزشکان عمومی شاغل را به شورای عالی نظام پزشکی ارائه کرد که متأسفانه حقوق دریافتی یک پزشک عمومی حتی کمتر از حقوق خدمه شاغل در آن دستگاه دولتی بود، بنابراین پزشکان عمومی فعالیت در مطب را به استخدام دولتی ترجیح می‌دادند.
 
همچنین در این میان قانونی وجود نداشت که این همکاران از خدمات بیمه بهره‌مند شوند، لذا با فعالیت سازمان نظام پزشکی و انجمن پزشکان عمومی - که دکتر مسلمی، نایب رئیس انجمن پزشکان عمومی نقش مهمی در این زمینه ایفا کرد - تفاهمی با سازمان تأمین اجتماعی صورت گرفت تا پزشکان عمومی شاغل در مطب شخصی تحت پوشش بیمه قرار گیرند (که در برنامه نبض همین تفاهم نامه مورد انتقاد دکتر مسلمی قرار گرفت)، بنابراین برای ایجاد اشتغال پایدار پزشکان عمومی باید و لازم است دانشگاه‌های سراسری و آزاد اسلامی بررسی دقیقی نسبت به نیاز کشور به پزشک انجام داده و براساس آن مطالعه کرده و تعداد پذیرش دانشجویان پزشکی را تعدیل کنند. 
 
«خبرگزاری دانشجو» -  یکی از مهمترین مسائل مورد اعتراض جامعه، افول اخلاق پزشکی به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از تعرفه‌های غیرواقعی است؛ آیا سازمان نظام پزشکی برای اعتلای اخلاق پزشکی که مهمترین جنبه این حرفه است اقداماتی انجام داده است؟
 
پناهی: دکتر قاضی‌زاده در برنامه نبض این مسئله را نیز مطرح کرد که اقدامی برای اعتلای اخلاق پزشکی از سوی سازمان نظام پزشکی صورت نگرفته است، در حالی که تا کنون شورای عالی نظام پزشکی پنج سمینار بزرگ در حوزه اخلاق پزشکی برپا کرده و در آنها مدرسان عالی مقام سخنرانی داشته اند. گذشته از آن هر دو هفته یک بار در سازمان نظام پزشکی کل کشور سخنرانی‌هایی در ترویج اخلاق پزشکی ایراد می‌شود.
 
بنده در مناسبت‌های مختلف، بویژه در مراسم روز پزشک (اول شهریور ماه هر سال) در مورد اهمیت اخلاق پزشکی صحبت می‌کنم. اینجا لازم می‌دانم نمونه‌ای از اخلاق حسنه جامعه پزشکی کشور را بیان کنم. امسال بعد از وقوع زلزله اسفبار اهر و ورزقان، در آستانه برگزاری مراسم روز پزشک، به ابتکار دکتر جعفری، رئیس سازمان نظام پزشکی اردبیل پیشنهاد شد مراسم امسال روز پزشک لغو و هزینه آن به زلزله‌زدگان اختصاص یابد، بنده بلافاصله با دکتر صدر، رئیس سازمان نظام پزشکی تماس گرفته و موضوع را مطرح و موافقت وی را جلب کردم. در نتیجه نظام پزشکی‌های کشور برنامه روز پزشک سال 1391 را لغو و هزینه آن را به زلزله‌زدگان ارسباران اختصاص دادند. حتی پزشکان خارج از کشور نیز از طریق سازمان نظام پزشکی کمک‌های خود را به زلزله‌زدگان ارسال کردند. چنین همدلی و حس نوع دوستی شایان تقدیر است و طرح مدد محرومان هم از جمله مصادیق بارز اخلاق پزشکی است.
 
«خبرگزاری دانشجو» -  تعامل سازمان نظام پزشکی کشور با دستگاه‌های دولتی به چه نوعی است. آیا در این مورد صراحت قانونی وجود دارد؟
 
پناهی: بله. در بند «و» ماده 2 قانون نظام پزشکی به طور صریح به تنظیم روابط شاغلان حرف پزشکی با دستگاه‌های ذی‌ربط به منظور حسن اجرای موازین و مقررات مربوط به امور پزشکی اشاره شده است؛ این در حالی است که گاهی اتفاق می‌افتد که نمی‌توانیم با بعضی دستگاه‌ها تعامل ایجاد کنیم.
 
البته خوشبختانه هم اکنون با دکتر دستجردی و معاونان وی تعامل سازنده‌ای داریم. در موارد دیگر شورای عالی نظام پزشکی کمیته‌هایی تشکیل داده که به تنظیم روابط شاغلان حرفه پزشکی با دستگاه‌های دولتی رسیدگی می‌کند، از جمله کمیته رسیدگی به مالیات پزشکان که هر ساله با برگزاری جلسات متعدد در سازمان امور مالیاتی کشور در تهران به تفاهم نحوه پرداخت و میزان مالیات پزشکان دست می‌یابیم و آن را برای اجرا به پزشکان سراسر کشور ابلاغ می‌کنیم.
 
سازمان نظام پزشکی همچنین با دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمه‌ها، اداره تعزیرات حکومتی، سازمان پزشکی قانونی و دیگر دستگاه‌های دولتی تعامل دارد.  
 
«خبرگزاری دانشجو» - شکی نیست که در سایه گرانی و مشکلات اقتصادی، هزینه‌های خدمات پزشکی، بویژه تحت تأثیر صعود قیمت مواد اولیه افزایش یافته است، اما میزان افزایش تعرفه‌های پزشکی در سال جاری به نسبت گرانی سایر کالاها و خدمات صورت نگرفته و این موضوع مورد اعتراض جامعه پزشکی کشور است؛ به طوری که سازمان نظام پزشکی تقاضای افزایش مجدد تعرفه‌ها برای نیمه دوم سال 91 را داده است. اصولاً متولی اصلی تعیین تعرفه‌های پزشکی چه کسی است و چرا هیچ گاه تعرفه واقعی تعیین نمی‌شود؟
 
پناهی: طبق قانون مصوب سال 1383 سازمان نظام پزشکی حق اظهار نظر و مشارکت فعال به هنگام تعیین یا تجدیدنظر در تعرفه‌های خدمات بهداشتی و درمانی بخش دولتی را داشته و تعیین تعرفه‌های بخش خصوصی بر اساس ضوابط بند 8 ماده 1 قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور مصوب 3 آبان 73 نیز با همکاری مراجع ذی‌صلاح بر عهده سازمان نظام پزشکی است.
 
متأسفانه همواره اجرای این قانون با مشکل روبرو بوده؛ به طوری که تعرفه‌های اعلام شده سازمان نظام پزشکی یا توسط اداره بازرگانی یا وزارت بهداشت و درمان لغو شده است و ادارات استان‌ها، بخصوص اداره تعزیرات حکومتی تعرفه‌های اعلام شده توسط وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی را مغایر قانون مصوب سال 1383 اعمال کرده که این مسئله باعث بروز مشکلات زیادی برای پزشکان شده است.

رؤسای سازمان‌های نظام پزشکی ارومیه و ماکو صرفاً به علت ابلاغ تعرفه‌های اعلام شده سازمان کل نظام پزشکی کشور توسط اداره تعزیرات حکومتی محکوم به پرداخت جرایم هنگفت به مبالغ بالای 100 میلیون تومان شدند که در نهایت چون حکم قطعی شده بود، سازمان نظام پزشکی با تخفیف، جریمه را پرداخت کرد. شکایت از چنین پیشامد تلخی را پیش چه کسی ببریم؟
 
بنابراین حدود یک‌ونیم سال قبل در اجرای قانون برنامه توسعه پنج ساله پنجم به موجب بند «ه» ماده 38 حق تعرفه‌گذاری را از سازمان نظام پزشکی سلب کردند، البته به شرط آن که شورای عالی بیمه سلامت تشکیل شود و تعرفه‌ها را علام کند. امروز که در آغاز زمستان هستیم هنوز شورای بیمه سلامت تشکیل نشده است، در نتیجه سازمان نظام پزشکی به طور قانونی می‌تواند تعرفه‌ها را اعلام کند.
 
امسال کمیته تعرفه‌گذاری سازمان نظام پزشکی همکاری بسیار نزدیکی با معاونان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داشت که منجر به تصویب تعرفه شد که در کتابچه تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی بخش دولتی و خصوصی سال 1391 برای کل کشور اعلام شده است.

تصویب این تعرفه‌ها در استان‌ها به استانداری محول شده تا با در نظر گرفتن هزینه‌های استانی تعرفه‌ها را اعلام کنند. در بعضی استان‌ها این تعرفه‌ها کاهش یافته در نتیجه پزشکان، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، رادیولوژی‌ها (با توجه به گرانی بیش از حد کمیت‌های آزمایشگاهی و فیلم‌های رادیولوژی و همچنین هزینه تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها) با مشکلات بسیار زیادی مواجه هستند، حتی بخش دولتی هم در آستانه ورشکستگی است.
 
با توجه به گرانی‌های سرسام‌آور، شورای عالی نظام پزشکی برای نیمه دوم سال 91، درخواست افزایش 20درصد تعرفه‌ها را داده که این تفاضا هم توسط وزارت رفاه رد شده است. 
 
پزشکان گران فروش را به تعزیرات معرفی کنید

 «خبرگزاری دانشجو» - آیا اعمال تعرفه‌های دستوری و غیر واقعی تأثیر منفی بر کیفیت خدمات درمانی و بهداشتی نخواهد داشت؟

پناهی: دقیقاً این حادثه ناگوار پیش خواهد آمد و بیماران بیش از همه از اعمال تعرفه‌های دستوری و غیرواقعی متضرر خواهند شد؛ زیرا سهم پرداختی بیماران از بابت هزینه‌های درمانی از 30 درصد به بیش از 60 درصد خواهد رسید.

لازم است در اینجا توضیحی درباره اصطلاح رایج «رومیزی» و «زیرمیزی» بدهم. اگر زیرمیزی از بیماران دریافت می‌شود باید بگویم که چنین کاری در بخش دولتی اتفاق می‌افتد که عملی است خلاف قانون. در بخش خصوصی چیزی به نام زیرمیزی گرفتن وجود ندارد، بلکه دریافت هزینه‌های اضافی به نوعی گران‌فروشی است که چنین اعمال خلافی در جلسه ماده 11 بررسی و گران‌فروشان به تعزیرات حکومتی معرفی می‌شود.
 
«خبرگزاری دانشجو» - آیا قانون سازمان نظام پزشکی در عمل به فراموشی سپرده شده است؟ و اگر چنین است چه لزومی داشت دولت، مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام هفته‌ها و شاید ماه‌ها وقت خود را برای طرح و تصویب آن تلف کند؟
 
پناهی: پاسخ این پرسش شما را باید کسانی بدهند که این قانون را منفعل ساخته‌اند.