شاهسوند در گفت‌وگو با «خبرگزاری دانشجو»:
دکتر اسماعیل شاهسوند، فوق تخصص روانپزشکی ژنومیک در گفت و گو با خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو»، اهمیت خواب، ساعت های مناسب خواب، رابطه خواب با یادگیری وعوامل بی خوابی و توصیه های خود را به خصوص به دانشجویان برای داشتن خوابی آرام شرح داد. مشروح این گفت وگو در ادامه می آید:
«خبرگزاری دانشجو»- خواب چیست؟
شاهسوند: از جمله عناصر بسیار موثر در سلامت انسان می توان به خواب اشاره کرد. مجموعه ای از ساعت های بیداری در کنار مدت زمانی که در خواب هستیم، دوران عمر هر انسانی را می سازد. امروزه بهداشت خواب از مهمترین ویژگی های مفهوم سلامتی به شمار می رود، اگر یکی از کارکردهای دوران خواب را، بازسازی ذخایر از دست رفته در ساعت های بیداری بدانیم، به اهمیت آن بیش از پیش پی خواهیم برد. بدیهی است با توجه به اهمیت خواب، یک برنامه ریزی منظم برای ساعت های خواب و بیداری در طول شبانه روز از ضرورت ها است.
شاید نتوان خواب را بر اساس ویژگی های ظاهری و یا بالینی تعریف دقیقی کرد. برای نمونه نمی توان خواب را مترادف ناهشیاری، بی توجهی به محیط، و ... بدانیم. بنابراین، خواب بر اساس ویژگی های الکتروفیزیولوژی آن تعریف می شود، از آنجایی که امواج مغز در بیداری و نیز مراحل گوناگون خواب ویژگی های خاصی دارند، می توان خواب و مراحل آن را بر این اساس تعریف کرد.
«خبرگزاری دانشجو»- اختلالات بی خوابی چیست و انواع آن را بفرمایید.
شاهسوند: به طور معمول، در افراد بهنجار، میزان خواب بین 6 تا 9 ساعت است، ویژگی دیگر خواب بهنجار، احساس آرامش و رفع خستگی پس از آن است. هرگونه تغییر معنی داری در میزان و یا کیفیت خواب را می توان بی خوابی نامید. برای نمونه کاهش بیش از دو ساعت از میزان خواب را شاید بتوان جلوه بارزی از بی خوابی دانست. از سوی دیگر، ممکن است میزان خواب کم نشده، ولی فرد احساس راحتی و آرامش پس از آن نداشته باشد.
می توان بی خوابی را از جنبه های مختلفی و به دو دسته اولیه و ثانویه دسته بندی کرد. در بی خوابی اولیه، اختلال دیگری پیش از بروز بی خوابی قابل تشخیص نیست. در حالی که در بی خوابی ثانویه، اختلال دیگری پیش از بروز بی خوابی وجود دارد. از سوی دیگر، بی خوابی می تواند در آغاز (دیر به خواب رفتن)، در میانه (از خواب پریدن ها)، و یا پایان خواب (زود بیدار شدن) باشد.
«خبرگزاری دانشجو»- علت های بی خوابی چیست؟
شاهسوند: در نوع بی خوابی اولیه، شاید امروزه نتوان سبب شناسی دقیقی را بیان کرد. ولی بی خوابی ثانویه دارای سبب شناسی بسیار گسترده ای است. به طور نمونه، می توان انواع اختلال های روانپزشکی مانند: اضطراب، افسردگی، بیش فعالی و نیز بیمای های مغزی غددی، قلبی – عروقی، ریوی، گوش و حلق و بینی و ... را نام برد.
«خبرگزاری دانشجو»- اختلالات بی خوابی در چه سنی و جنسی بیشترین شیوع را دارد؟
شاهسوند: شاید نتوان به سن و یا جنس ویژه ای در مورد اختلال های خواب اشاره کرد. همان گونه که در بخش علت های بی خوابی بیان شد، گستره فراوانی از اختلال ها و بیماری ها را می توان در زمره سبب شناسی بی خوابی ها بر شمرد. بر اساس نوع این اختلال ها می توان به سن و یا جنس ویژه ای اشاره کرد.
«خبرگزاری دانشجو»- نوع تغذیه ای تا چه میزان در اختلالات خواب تاثیر گذار است و توصیه های شما در این مورد چیست؟
شاهسوند: همان گونه که در بخش انواع بی خوابی ها اشاره شد، سبب شناسی بی خوابی اولیه به طور فراوان شناخته شده نیست. بنابراین شاید توصیه خاصی نیز در مورد تغذیه نتوان گفت. از سوی دیگر، در صورتی که بی خوابی از نوع بی خوابی نوع ثانویه باشد، با صراحت نتوان به رژیم غذایی خاصی اشاره کرد، بلکه هرگونه توصیه ای باید بر اساس اختلال اولیه باشد.
«خبرگزاری دانشجو»- با توجه به اینکه دانشجویان خوابگاهی در یک مکان عمومی مطالعه و استراحت می کنند، توصیه ویژه شما به این قشر برای داشتن خوابی منظم و آرام چیست؟
شاهسوند: خواب، کارکرد های مشخصی دارد. برای نمونه، می توان به رفع خستگی روزانه و بازسازی ذخایر مغزی اشاره کرد. به دنبال یک شب خواب مفید، وضعیت خلقی، تمرکز، حافظه و یادگیری بسیار کارآمد خواهند بود. بنابراین، خواب باید یک فعالیت برنامه ریزی شده باشد. به بیان دیگر، بنا نیست هر زمانی که نمی توانیم بیدار بمانیم به خواب پناه ببریم.
ساعت های مناسب خواب
ساعت های شبانه روز را به عنوان ساعت خارجی و هسته های فوق کیاسمایی هیپوتالاموس را به عنوان ساعت درونی می دانیم. در بهترین شرایط، لازم است که این دو ساعت بیرونی و درونی با یکدیگر هماهنگی داشته باشند. در این صورت به نظر می رسد که مناسب ترین دوره خواب دوره ای است که با تاریکی هوا همزمانی داشته باشد. شاید در ابتدا تنظیم این نوع خواب دشوار باشد ولی با استمرار می توان عادت های نادرست خواب و نیز بیداری را اصلاح کرد.
شاید بتوان بهترین ساعت های خواب را در قبل از ظهر و ابتدای شب دانست. ساختار خواب در این دو مقطع از شبانه روز به گونه ای است که با بیشترین آرامش همراه می باشد. استمرار در برنامه خواب نیز از ویژگی های بسیار مهم است. توصیه می شود که در ایام تعطیلات، برنامه خواب و بیداری دچار آشفتگی نشود. چرا که برگرداندن این برنامه به وضعیت درست آن نیاز به تلاش فراوانی دارد.
از جمله کارکردهای خواب (به خصوص بخش ویژه ای از خواب) با ایجاد انسجام در یادگیری همراه است. بنابراین مطالعه پیش از خواب با تقویت یادگیری همراه خواهد بود.
«خبرگزاری دانشجو»- و سخن پایانی؟!
شاهسوند: تاکید ویژه ای به برنامه ریزی برای ساعت های خواب دارم. بدیهی است با برنامه ریزی مناسب امید است به درجه بالاتری از سلامت برسیم.
ارسال نظرات