شرایط تحصیل در حوزه

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، طی مطلبی در وبلاگ «نامه‌های‌حوزوی» آمده است: 

همه ساله حوزه‌های علمیه برادران در سه مقطع سیکل، دیپلم و مقاطع دانشگاهی تعدادی از برادران علاقمند را از طریق آزمون کتبی و مصاحبه برای تحصیل در حوزه‌های علمیه پذیرش می‌کند اما برخی از علاقمندان همواره از خود می‌پرسند با چه شرایطی می‌توانند وارد حوزه علمیه شوند؟ امتحان کتبی و مصاحبه چگونه است؟ ورود به حوزه علمیه در چه مقطع تحصیلی مناسب است؟ تحصیل مقدمات در شهرستان بهتر است یا قم؟ تحصیل دوره‌های کوتاه مدت (سفیران هدایت) خوب است یا دوره‌های بلند مدت؟ آیا می‌توان غیر حضوری در حوزه تحصیل کرد؟ سعی شده است بصورت کوتاه به این سوالات پاسخ داده شود.

چه کسانی می‌توانند در حوزه تحصیل کنند؟

الف) شرایط عمومی داوطلبان: برخورداری از صلاحیت‌های اعتقادی، اخلاقی واجتماعی. اعتقاد و التزام به ولایت فقیه و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران. تابعیت جمهوری اسلامی ایران. برخورداری از سلامت جسمی و روحی. موفقیت در آزمون ورودی و مصاحبه. نداشتن منع قانونی از نظر نظام وظیفه.

ب) شرایط اختصاصی دوره بلند مدت: قبولی حداقل سوم راهنمایی با حداکثر سن 18 سال. متولدین سال 1374.

سنوات تحصیلی بالا‌تر از سوم راهنمایی و مدت خدمت سربازی به حداکثر سن اضافه می‌شود.

داوطلبان دارای مدرک کاردانی و بالا‌تر، نباید در زمان ثبت نام، بیش از یک سال از تاریخ فراغت تحصیلی آنان گذشته باشد.

تعهد تحصیل تمام وقت حداقل تا پایان سطح یک.

ج) شرایط اختصاصی سفیران هدایت:

1-داشتن مدرک دیپلم با حداکثر سن 22 سال متولدین 1370.

سنوات تحصیلی بالا‌تر از دیپلم به حداکثر سن اضافه می‌شود.

2-تعهد تحصیل تمام وقت به مدت دوره.

3-تعهد خدمت تبلیغی (به مدت سنوات تحصیل) در مناطق مورد نیاز.

د) امتیازات: حافظان حداقل یک ششم قرآن کریم یا نهج البلاغه، خانواده‌های محترم شهدا، فرزندان جانبازان، آزادگان و داوطلبان مناطق محروم، از امتیاز برخوردارخواهند بود.

ه) حافظان کل قرآن کریم، آزمون کتبی ندارند و قبولی آنان براساس معدل کل آخرین مدرک تحصیلی و مصاحبه می‌باشد.

ز) آزمون: به صورت کتبی در سه مقطع سیکل، دیپلم و دانشگاهی با موضوعات قرآن، احکام، معارف اسلامی، ادبیات و زبان فارسی، عربی، ریاضی، معلومات عمومی، هوش و استعداد برگزار می‌شود.

ر) مصاحبه: در مصاحبه عمدتا هدف و انگیزه ورود به حوزه علمیه مورد پرسش قرار می‌گیرد و برخی از مسائل اسلامی اولیه نیز ممکن است مطرح گردد و البته مسائل سیاسی نیز در حد و حدود کم. در برخی از مواقع نیز سوالاتی در راستای تست هوش نیز مطرح می‌شود. البته در مصاحبه دانشگاهیان ممکن است مباحث فکری مطرح شود تا احیانا برخی از جریان‌های فکری به اصطلاح منحرف وارد حوزه نشوند.

با چه مقطع تحصیلی وارد حوزه شویم؟

ورود با مدرک سیکل: از ویژگی‌های مثبت این مقطع این است که طلبه می‌تواند از عمر خود بهتر استفاده کند و تا سنین بیست و یک سالگی شش سال مقدمات را تمام کند و در سن بیست و پنج سالگی دوره سطح را نیز تمام کرده است و خلاصه اینکه جلو‌تر از سن خود می‌تواند مقاطع تحصیلی را پشت سر گذارد و به مباحث اصلی حوزه وارد شود ویژگی دوم این است که محیط حوزه شرایط خود سازی را برای فرد تسهیل می‌کند از این رو افراد در سنین پایین‌تر زمینه بهتری را برای خود سازی دارند و بدون آنکه خود متوجه باشند سیستم به ان‌ها کمک خواهد کرد مضاف به آنکه اکثر افراد در سنین پایین زمینه خودسازی بهتری دارند.

اما نکته‌های منفی: درک برخی از دروس حوزه علمیه برای سنین پایین کمی مشکل است از این رو ممکن است فرد قدرت لازم را برای فهم این دروس نداشته باشد و با توجه به امتحانات حوزه بعد از یکی دوسال مجبور به ترک یا اخراج از حوزه شود و این مساله می‌تواند در زندگی آن فرد تاثیر منفی بسزایی داشته باشد از این رو بنظر می‌رسد ورود به حوزه علمیه با سیکل در صورتی مناسب است که طلبه از سوی افراد آگاه پشتیبانی شود. مساله دیگر اینکه برخی از طلبه‌هایی که با سیکل وارد حوزه شده‌اند بعد‌ها ممکن است به این نتیجه برسند که ورودشان به حوزه بر اساس احساسات بوده است و بازگشت به گذشته همراه با هزینه‌های اجتماعی و... خواهد بود.

ورود با دیپلم: بنظر ورود به حوزه با مدرک دیپلم مناسب باشد چرا که افراد در این سنین قدرت انتخاب آگاهانه دارند و بعد‌ها نیز بعید است از ورود به حوزه پشیمان شوند و اینکه افراد در این سنین توان و قدرت فهم دروس حوزه را دارند، درس‌های حوزه در سالهای اول بسیار مهم است چرا که همین دورس بعد‌ها پایه فهم قرآن و روایات خواهد شد. جهت دیگر اینکه در سنین مناسبی ده ساله اول حوزه تمام شود و فرد می‌تواند ادامه تحصیل دهد.

ورود با مدرک دانشگاهی: ویژگی مثبت این مقطع این است که افراد علاقمند و دغدغه‌مند این نوع انتخاب را دارند از این رو رشد بهتری می‌توانند داشته باشند و از دروس حوزه استفاده دقیق تری کنند اما مشکل این است که سن افراد افزایش یافته است چه بسا خانواده و اطرافیان ممکن است انتظارات مالی از فرد داشته باشند و معمولا زمان ازدواج فرد فرا رسیده است و حوزه حمایت مالی مناسبی از طلاب ندارد و با توجه به تحصیل تمام وقت در سالهای اولیه حوزه، فرد نمی‌تواند همزمان کاری جهت تامین معاش انجام دهد.

مساله دیگر این است که سالهای طولانی تحصیلات در حوزه می‌تواند فرد را خسته کند چرا که یک فرد با مدرک لیسانس حداقل باید تا چهل سالگی در حوزه ادامه دهد تا دروس سرو سامان نسبی بگیرند. لازم بذکر است که معادل سازی دروس و کارهایی از این قبیل در حوزه پذیرفته نیست و یک فرد دانشگاهی‌‌ همان دروسی را یک فرد سیکل می‌خواند باید بخواند البته ممکن است بتواند کمی با سرعت بیشتری بخواهند. در سالهای اخیر دانشجویان علاقمند به حوزه به نحو چشمگیری افزایش داشته است.

تحصیل مقدمات در قم یا شهرستان؟ اکثر داوطلبین به تحصیل در حوزه علاقمندند از ابتدای تحصیل در حوزه علمیه قم مشغول شوند چرا که تصور می‌کنند از نظر اخلاقی و علمی مدارس قم زمینه بهتری برای رشد دارند اما باید توجه داشت که در انتخاب مدارس برای تحصیل باید برخی از نکات را در نظر گرفت: اول اینکه برای طلبه‌هایی که با سیکل وارد حوزه شده‌اند بهتر است در مدرسه علمیه شهر خود مقدمات را تحصیل کنند چرا که از نظر سن و سال در وضعیتی هستند که نیاز به پشتیبانی عاطفی و معنوی خانواده دارند از این رو دوری از خانواده در این سنین می‌تواند بعد‌ها مشکلات روحی جدی برای این دسته از طلاب ایجاد کند، آن‌ها می‌توانند بعد از اتمام مقدمات، ادامه تحصیلات را در قم ادامه دهند.

نکته دیگر اینکه کسانی که در شهرستان‌ها تحصیل می‌کنند انگیزه بالایی برای انتقال به قم دارند از این رو مقدمات را با علاقه می‌خوانند و زمانی که بقم منتقل می‌شوند انگیزه مضاعفی برای ادامه تحصیل دارند اما طلابی که از ابتدای تحصیل در قم هستند ممکن است برای ادامه کار انگیزه به این اندازه نداشته باشند. باید توجه داشت که در درسهای حوزوی اگر چه نقش استاد مهم است اما در مجموع مدارس فاصله چندانی باهم ندارند و بیشتر وابسته به تلاش خود طلبه است، از این رو می‌توان طلبه‌های فراوانی یافت که مقدمات را در شهرستان‌ها تحصیل کرده‌اند و در ادامه موفقیت‌های خوبی کسب کرده‌اند و بودند طلابی که از ابتدا در قم تحصیل کرده و در ادامه موفقیتی کسب نکرده‌اند، نکته دیگر اینکه طلابی که در شهرستان‌ها تحصیل می‌کنند از نظر فکری در محیط بازتری هستند و فکر خود را خود سامان می‌دهند اما طلاب قم در بمباران اطلاعاتی و فکری هستند و ممکن است ذهنشان کانالیزه شود.

در مجموع می‌توان گفت کسانی که با مدرک دانشگاهی وارد حوزه می‌شوند بهتر است در قم تحصیل کنند تا هم با سرعت بیشتری دروس را دنبال کنند و هم اساتید قوی برای اقناع آن‌ها وجود داشته باشد. افراد سیکل بهتر است در شهرستان شروع کنند و دیپلمه‌ها نیز بسته به شرایط می‌توانند قم یا شهرستان را برای تحصیل انتخاب کنند.

مدارس سفیران یا بلند مدت؟ مدارس علمیه سفیران مدارسی است که برای تربیت مبلغ تاسیس شده است و بعد از پنج سال طلبه‌ها می‌توانند و باید به مناطق مختلف رفته و به تبلیغ بپردازند و ادامه تحصیلات خود را بصورت غیر حضوری ادامه دهند، سیستم بلند مدت‌‌ همان حوزه اصلی است که اکثر مدارس علمیه این رویه را دارد.

باید اشاره کرد مدارس سفیران برای افرادی خوب است که علاقه‌های کار فرهنگی و تبلیغی دارند و دوست دارند زود‌تر وارد فعالیت شوند از این رو برخی از دروس کاربردی را یاد می‌گیرند و وارد جامعه می‌شوند اما باید توجه داشت که تجربه چند ساله این مدارس نشان داده است که بسیاری از طلاب از ورود به این مدارس ناراضی هستند. اولا بعد از مدتی احساس می‌کنند که از نظر علمی قدرت خوبی ندارند و این درحالی است که ادامه تحصیل آن‌ها با مشکلاتی روبه رو است و باید مسیری را که از قبل تعیین شده است طی کنند.

سیستم آن‌ها را به تبلیغ ترغیب می‌کند و این در حالی است که بسیاری از آن‌ها در سنین بیست تا سی قرار دارند و بهترین موقع تحصیل آنهاست برخی از طلبه‌ها در میانه تحصیل متوجه انتخاب اشتباه خود می‌شوند اما چاره‌ای ندارند چرا که اگر بخواهند وارد سیستم دراز مدت شوند باید از اول شروع کنند. اما طلابی که از طریق سیتم آموزشی دراز مدت وارد حوزه شوند در آینده تحصیلی خود با انتخاب‌های متعددی روبرو هستند آن‌ها می‌توانند فقه و اصول را ادامه دهند می‌توانند در کنار فقه و اصول در مراکز متعدد تخصصی رشته مورد علاقه خود را دنبال کنند، همچنین می‌توانند در کنار دروس حوزوی یکی از رشته‌های دانشگاهی را نیز ادامه دهند و این‌ها همه در سفیران هدایت قابل دسترس نیست و انتخاب نادرست می‌تواند تاثیر فراوانی در زندگی طلبه داشته باشد. ضمن آنکه علاقمندان کار تبیلغ در سیستم دراز مدت می‌توانند به اهداف سفیران هم برسند.

تحصیل غیرحضوری در حوزه علمیه؟

تحصیل رسمی در حوزه علمیه بصورت حضوری انجام می‌گیرد و طلبه رسمی کسی است که بصورت رسمی و از طریق آزمون وارد حوزه علمیه شده باشد و بصورت تمام وقت در حوزه مشغول تحصیل باشد و مدارک تحصیلی و امکانات دیگر فقط برای این دسته از طلاب تعلق می‌گیرد البته طلاب بعد از دوره مقدمات می‌توانند غیر حضوری ادامه دهند اما ورودی‌های جدید دوره مقدمات را باید حضوری بخوانند. علاقمندانی که شرایط ورود را ندارند می‌توانند با هماهنگی مدیر یکی از مدارس در کلاس‌های آن مدرسه شرکت کنند یا با نوار دروس را دنبال کنند.