گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو» - حامد صارم؛ خداوند متعال به هرکسی که سه نعمت دهد او را از سه نعمت دیگر محروم نخواهد کرد. به هر کس نعمت و توفیق دعا کردن را بدهد او را از نعمت استجابت محروم نخواهد کرد و به هر شخصی که نعمت توکل را اعطا کند، قطعاً خداوند او را کفایت خواهد کرد و هر کسی را توفیق شکرگزاری برای نعمت خدا، ارزانی نماید به دنبال شکرگزاری نعمت‌هایش را زیاده خواهد کرد.
امام صادق علیه السلام بعد از این فرمایش، آیات قرآن را شاهد آورد و فرمود: «آیا کتاب خدا را تلاوت نکرده ای «من یتوکل علی الهخ فهو حسبه» و «لئن شکرتم لازیدنکم» و خداوند می‌فرماید: «ادعونی استجب لکم»(1)
دعا از مهم‌ترین عبادت‌ها است
دعای ایمان آورندگان به خداوند هیچ گاه عبث و بیهوده نخواهد بود؛ چرا که خداوند در پی دعا کردن وعده استجابت آن را داده است. اهمیت دعا صرفابه خاطر استجابت آن نیست، بلکه دعا یکی از مهم‌ترین عبادت‌های خداوند است. در قرآن کریم خداوند امر می‌کند که بندگانش او را بخوانند و می‌فرماید «ادعونی استجب لکم» من را بخوانید تا شما را استجابت کنم و در ادامه کسانی را که از دعا کردن و در خواست از خداوند خود داری می‌کنند مورد توبیخ قرار داده است و درباره ایشان فرموده است: «کسانی که از عبادت کردن من تکبر می کنند ایشان را به زودی عذاب می کنم در حالی که خوار و ذلیل هستند» (غافر 60)
امام باقر علیه السلام فرمودند: منظور از عبادت در این آیه دعا است و دعا افضل عبادت‌ها است. از این رو دعا کردن مورد امر الهی واقع شده است، کسانی که از روی تکبر دعا را ترک می‌کنند مورد غضب خداوند قرار خواهند گرفت و داخل در عذاب الهی خواهند شد و همیشه دعای دعا کنندگان همراه بااستجابت خواهد بود.
ماه رمضان ماه استجابت دعا
ماه مبارک رمضان ماه ضیافت و مهمانی خداوند است. مهمانی خداوند به معنای گشوده شدن درهای رحمت الهی است و هر کسی که بتواند از این رحمت گسترده الهی استفاده کند مهمان خداوند متعال بوده است. یکی از جهات ضیافت این ماه بزرگ دعاهای فراوان این ماه شریف است. خداوند در این ضیافت موانع استجابت دعا را بر طرف می‌کند. و در هر شب از شب‌های این ماه مبارک هزاران نفر از بندگان گناه کار خویش را از قید آتش جهنم نجات می‌دهد و از آلودگی‌های غفلت پاکشان می‌کند و از لجنزارهای متعفن گناه نجاتشان می‌دهد آنگاه که روزه دارد با تحمل گرسنگی و تشنگی امر خداوند را اطاعت می‌کند. رحمت خداوند شامل حال او شده و از گناهان رها و پاک و پاکیزه می‌شود و یکی از شرایط استجابت دعا پاکیزه شدن از گناهان می‌باشد.
در این ماه درهای آسمان باز است
ماه مبارک رمضان ماه دعا است. در این ماه تا جایی که امکان دارد باید عبادت کرد و بالاترین عبادت‌ها نیز دعا کردن و از خداوند خواستن است. امیر المومنین صلوات الله علیه می‌فرماید: «هنگامی که ماه رمضان شد رسول خدا ایستاد و خداوند را حمد و ثنا کرد و فرمود: «ای گروه مردم! خداوند دشمن شما را از جنیان و انسیان کفایت کرده است گفته است: «ادعونی استجب لکم» و به شما وعده اجابت داده است و خداوند برای هر شیطانی هفتاد ملک را وکیل کرده است و شیاطین رها نمی‌شوند تا ماه مبارک رمضان تمام شود آگاه باشید هوشیار باشید که درهای آسمان باز است از اولین شب ماه مبارک رمضان آگاه باشید که دعا در این ماه مورد قبول خداوند است». (2)
شب قدر؛ برترین شب‌ها شب دعا و در خواست
برترین روزها و شب‌های ماه مبارک رمضان شب‌های قدر است. شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال می‌شود و ملائکه و روح که بزرگ تر از ملائکه است بر زمین نازل می‌شوند و به خدمت حجت خداوند حضرت مهدی علیه السلام مشرف می‌شوند.
از این رو شب‌ها و روزهای قدر مهم‌ترین لحظه‌ها و بهترین ساعات برای عبادت خداوند می‌باشند. در روایات و کتب ادعیه اعمال مختلفی برای شب قدر ذکر شده است. بیش‌ترین اعمالی که در این شب‌ها به آن سفارش شده است دعا کردن است. گویی که تنها شبی است که خداوند به زمین نظر رحمت می‌کند و تنها ساعتی است که دعا در آن مستجاب می‌شود از این جهت اهل بیت به شیعیانشان تعلیم داده‌اند که این شب را به دعا کردن بپردازند حتی نمازهای مستحبی که در این شب‌ها توصیه به اقامه آن‌ها شده است حاوی بسیاری از دعاهای مختلف است.
معاویه بن عمار از امام صادق علیه السلام سئوال می‌کند: «دو نفر نماز را شروع می کنند در یک زمان واحد یکی از ایشان در نمازش قرآن تلاوت می کند و تلاوت قرآن در نمازش بیشتر است از دعا کردن و شخصی دیگر در نماز دعا می کند و دعا کردنش بیشتر است از تلاوت قرآنش می باشد. سپس هر دو در یک ساعت نماز را تمام می کنند کدام یک از آن دو افضل هستند؟ «امام فرمودند: «در هر دو فضلیت هست و کار هر دو نیکو است»
معاویه بن عمار می‌گوید می‌دانم هر دو فضیلت دارند و نیکو هستند، اما کدامیک از ایشان افضل هستند؟ امام فرمود: «دعا افضل است، آیا گفتار پروردگار خود را نشیده‌اید ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ مرا بخوانید تا شما را استجابت کنم به درستیکه کسانی که از عبادت من استکبار می‌ورزند به زودی داخل جهنم می شون درحالی که خوار و ذلیل هستند به خدا سوگند آن عبادت (3) دعا است. به خدا سوگند دعا افضل است آیا دعا کردن عبادت نیست؟ به خدا سوگند آن عبادت است به خدا سوگند آن عبادت است. آیا دعا محکم‌ترین نیست؟ به خدا سوگند دعا محکم تر است به خدا سوگند دعا محکم‌تر است به خدا سوگند دعا محکم تر. (4)
شب قدر شب اعطا و بخشش خداوند
امام صادق علیه السلام با تاکید بسیار (سوگند و تکرار) می‌فرماید که دعا عبادت است و دعا در نماز افضل از عبادت است و دعا عبادتی است که ترک کننده آن را خداوند وعید عذاب داده است. از این رو یکی از اعمالی که خداوند دوست دارد که بندگان در شب‌های قدر انجام دهند دعا کردن است و شب قدر، شب عبادت است.
شب قدر شب دعا است و شب قدر شبی است که دعا در آن برای مومنین مستجاب است. اما در شب قدر چه دعایی باید کرد؟ از آنجا که دعا مستجاب می‌شود و درهای رحمت الهی باز است و کسی که در شب قدر اعطا می‌کند در شب قدر خداوندی اعطا می‌کند که امیرالمومنین او را این گونه ثنا گفته است: «امساک و جمود بر ثروتش اضافه نمىکند، و عطا و بخشش تهیدستش نمىنماید، هر بخشندهاى جز او ثروتش کم مىشود و هر منع کنندهاى جز او شایسته مذمّت است. اوست بخشنده انواع نعمتها، و فراوانى بهرهها و نصیبها. جمیع آفریدهها روزى خور اویند، رزق همه را ضمانت کرده» (5)
به راستی از خداوندی که هر چقدر ببخشد تهیدست نمی‌شود و هر مقدار که از بخشش و عطا کردن امساک کند چیزی بر ثروتش افزوده نمی‌شود خدایی است که قادر است هر آنچه را که عبد بخواهد او را اعطا کند و شب قدر نیز شب باریدن رحمت خدا بر مومنین است حال که این فرصت در اختیار بندگان قرار گرفته است بالاترین دعا و بهترین خواسته‌ها را باید در دعای خویش مطرح کند.
دعا تعلیم چگونه زندگی کردن است
بهترین دعاها را اهل بیت علیهم السلام در ادعیه شب‌های قدر به ما آموزش داده‌اند. از یک جهت آموزش می‌دهند که چه چیزی را از خدا بخواهیم؛ و از سوی دیگر مسیر زندگی را برای کسانی که این ادعیه را می‌خوانند مشخص می‌کند.
نمی‌شود چیزی را از خداوند متعال خواست که برای دعا کننده هیچ ارزشی نداشته باشد. نمی‌شود دعا کرد که «اللهم الرزقنا توفیق الطاعه و عرفان الحرمه»؛ خدایا توفیق اطاعت و بندگی را عنایت کن و شناخت حرام‌ها را روزی ما بگردان؛ اما در زندگی روزمره خویش توجهی به انجام واجبات و دوری از محرمات نداشته باشد، از این رو ادعیه‌ای که در شب قدر وارد شده است، این پیام را برای مومنین دارد که زندگی شما باید بر این اساس تنظیم شود.
دعایی که در دهه آخر و شب‌های قدر تکرار می‌شود
شب بیست و یکم تا شب بیست و نهم در ادعیه مختلف چند دعا تکرار شده است. در دهه آخر ماه مبارک و در شب قدر که شب استجابت دعا است و شبی است که مقدرات یک سال در این شب رقم می‌خورد این چند دعا تکرار شده است. تکرار این ادعیه به معنای اهمیت بالای این ادعیه می‌باشد در شب قدر که مقدرات یک سال رقم می‌خورد و توبه و انابه و ادعیه ما در تقدیراتی که خداوند می‌خواهد رقم بزند. موثر است تأکید شده است که این مطالب را از خداوند بخواهیم:
«ان تجعل اسمی فی السعداء و روحی مع الشهدا و احسانیی فی العلیین و اسائتی مغفوره و ان تهب لی یقینا تباشر به قلبی و و ایمانا یذهب الشک عنی و ترضینی بما قسمت لی .....»؛ اسم من را از سعادت مندان، روح من را همراه شهدا و احسان من را در علیین و گناهان من را مغفور قرار بده به من قلبی عنایت کن که یقین همراه و مباشر آن باشد و ایمانی که شک را از من بر طرف بنماید و رضایت به رزقی که برای من قسمت کرده‌ای.
تمام گناهان و خطاهایی که در زندگی انسان‌ها باعث نقمت‌ها و عذاب‌ها می‌شود علتش ضعف یقین است اگر یقین در قلب انسان قرار گیرد؛ آنگاه انسان به سمت غضب خداوند نخواهد رفت اگر شک از قلب انسان دور شود شیطان راه نفوذی در قلب نخواهد داشت و اگر رضایت به روزی که خداوند تقسیم کرده است باشد حرص و طمع و دست درازی کردن به حقوق دیگران وجود نخواهد داشت.
ادعیه شب قدر آن چنان است که ریشه همه خطاها و لغزش‌ها را از میان برمی دارد، اما دعا کردنی که در آن رغبت نباشد فایده ای نخواهد داشت اگر چه در شب قدر باشد چرا که کسی دعا می‌کند که گناهان من را ببخش که بار گناه او را آزرده باشد و کسی از خدا می‌خواهد که روح من را همراه با شهدا قرار بده که تعلق به دنیا نداشته باشد یا مسیر زندگی‌اش در جهت نیل به مقام شهادت باشد.
شب قدر هم شب تقدیر است و هم شب رحمت و استجابت دعا اما شب قدر شب تعلیم نیز می‌باشد شبی که باید یاد بگیریم که جهت زندگی و هدف زندگی ما چه باشد. با دقت در ادعیه و اعمال شب قدر می‌توان پی به هدف خلقت و حکمتی که برای آن خلق شده‌ایم ببریم و ادعیه های شب قدر مسیر درست زندگی را برای ما روشن می‌کنند.
پی نوشت ها:
1- الکافی ج 2 ص 65 باب التفویض إلى الله و التوکل علیه ..... ص: 63
2- منلایحضرهالفقیه ج 2 ص 98 باب فضل شهر رمضان و ثواب صیامه ..... ص: 94
3- منظور اینکه عبادتی که در آیه شریفه آمده است «یستکبرون عن عبادتی» دعا کردن است
4- تهذیبالأحکام ج 2 ص 104 8- باب کیفیة الصلاة و صفت‌ها
فَقَالَ الدُّعَاءُ أَفْضَلُ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ هِیَ وَ اللَّهِ الْعِبَادَةُ هِیَ وَ اللَّهِ أَفْضَلُ هِیَ وَ اللَّهِ أَفْضَلُ أَ لَیْسَتْ هِیَ الْعِبَادَةَ هِیَ وَ اللَّهِ الْعِبَادَةُ هِیَ وَ اللَّهِ الْعِبَادَةُ أَ لَیْسَتْ هِیَ أَشَدَّهُنَّ هِیَ وَ اللَّهِ أَشَدُّهُنَّ هِیَ وَ اللَّهِ أَشَدُّهُنَّ
5- نهج البلاغه، خطبه اشباح
تعداد نظرات: ۱
ماريه
۱۸:۵۱ - ۱۳۹۲/۰۵/۰۷
پاسخ
خيلي آرامش بخش بود مرسي
ارسال نظرات