لاریجانی در افتتاحیه کنگره علوم انسانی اسلامی:
به گزارش خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو» در دومین کنگره علوم انسانی- اسلامی که صبح امروز در سالن همایش های صدا و سیما برگزار شد، علی لاریجانی رئیس قوه مقننه با اشاره به اینکه مسئله تحول در علوم انسانی موضوع شعاری و زمانی نیست و باید به صورت مداوم به آن پرداخته شود، اعلام داشت: در زمینه اهمیت علوم انسانی بحث های زیادی شده است و در این سال ها رهبری معظم انقلاب به این موضوع توجه تام داشته اند.
وی افزود: این علوم به جهت مورد مطالعه قرار دادن انسان که دارای اراده و اختیار است، از مشکل ترین علوم هستند و لذا نظریه پردازی در این حوزه نیز دشوارتر است.
لاریجانی ضمن تأیید اظهارات حجت الاسلام غلامی، رئیس سیاست گذاری کنگره اعلام داشت: اینکه تعارضاتی در این زمینه ببینیم طبیعی است چرا که با علومی مواجهیم که ذاتاً سخت تر است و همت بلندی می طلبد.
رئیس قوه مقننه تشریح کرد: در ذات علوم انسانی به علت مورد بررسی بودن انسان، ارزش ها مداخله دارند و این ارزش ها موجب می شوند بین فیلسوفی که انسان را فطرتاً الهی می بیند و فیلسوفی که انسان را موجودی درنده و قدرت طلب تعریف می کند، تفاوت های بنیادینی وجود داشته باشد.
لاریجانی با ستودن تأمل در جهان بینی قرآنی و اسلامی گفت: در طول تاریخ مسئله علوم انسانی همیشه حساسیت داشته است این موضوع منحصر به ما نیست و از افلاطون و ارسطو تا باروخ اسپینوزا و کانت را شامل می شود.
وی به اهمیت آرای باروخ اسپینوزا و کانت در خصوص آزادی و دموکراسی اشاره کرد و خاطرنشان کرد: از همین نقطه است که تفاوت مفهوم استقلال برای انسان در مبانی اسلامی با مفهوم استقلال در آرای کانت بارز می شود.
لاریجانی به اندیشمندان معاصر چون مارتین هایدگر اشاره کرد و گفت: هایدگر با نقد مدرنیته به صورت عام معتقد است تکنولوژی امری خنثی نیست بلکه خود حامل فرهنگ و ارزش است.
ریاست قوه مقننه با تاکید بر این موضوع که دغدغه در حوزه علوم انسانی تنها منحصر به فرد به ما نبوده است، ادامه داد: این نکته بسیار مهم است که مواجهه با علوم مختلف چه سمت و سویی داشته باشد برخی معتقدند چون علوم غربی آمیخته با فرهنگ غربی و مدرنیته است به طور کامل باید آن را کنار گذاشت اما کسانی که به نقادی در زمینه مدرنیته پرداخته اند نگاهشان به تکنولوژی و علوم غربی بر مبنای تئوری پرهیز نبوده است بلکه بر مبنای تئوری توجه بوده است.
لاریجانی اخذ دانش و علوم را از سنت های مسلم اسلامی خواند و افزود: وقتی در دین وارد شده است که علم را از منافقین هم کسب کنید مقصود این است که مسلمان ها باید به ترقی علمی در هر کجا و هر زمان حساس باشند، جذب علم و تکنولوژی در اسلام همیشه بوده است و حسن هم بوده است اما توجه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
لاریجانی ابن سینا را نمونه عالی جذب آرای متفکرین و ساخت نظریات تازه خواند و گفت: ابن سینا آثار یونانیان را مورد مطالعه قرار داده اما آثاری خلق کرده است که با آثار یونانی متفاوت و در ارزیابی با آنها کامل تر است.
ریاست قوه مقننه به مبانی دیگری در سنت اسلامی اشاره کرد و گفت: مبانی دیگر در سنت اسلامی این است که ما باید علوم نافع را جذب کنیم و از علوم لاینفع پرهیز کنیم.
وی در خصوص کلمه اسلامی اعلام داشت به طور طبیعی وقتی ما از پسوند اسلامی استفاده می کنیم، نوعی کمال مطرح می شود در فلسفه که ما بیشترین ممارست را در آن داشته ایم قدمای ما از به کار بردن پسوند اسلامی پرهیز داشتند و نام های دیگری چون مشایی و غیره بر آن می نهادند.
شهید مطهری نیز از این تقسیم بندی پرهیز داشتند و به نظر می آید باید به جای پسوند سازی محتوا را قوی کنیم.
وی در توضیح بیشتر افزود: جمع کردن تمامی حقایق در یک نظام آکسیوماتیک غیرممکن است و این ادعا که یک نظام فلسفی اسلامی بتواند تمامی حقایق را تبیین کند، صحیح به نظر نمی آید.
نظام فلسفی اسلامی می تواند مدعی باشد بیشترین حقایق را تبیین می کند اما این نظام هرگز نمی تواند تمامی این حقایق را تبیین کند و سایر علوم انسانی هم این نکته صادق است.
لاریجانی این تصور را که به کار بردن پسوند اسلامی برای علوم انسانی چون اقتصاد و علوم اجتماعی به معنای این است که این اتمام کار است و این همان است که اسلام گفته است را اشتباه خواند و ادامه داد: برای تحول در علوم انسانی باید به دو بحث فطریات و عدالت از منظر اسلامی توجه داشت.
رئیس قوه مقننه با اشاره به کافی نبودن توجه به فطریات تاکنون گفت: عدالت همیشه از دغدغه های فیلسوفان اسلامی بوده است و در حوزه تفکر اسلامی عدالت اعم از حوزه اقتصاد است و حوزه تکریم و تشریح را نیز شامل می شود و تلقی عدالت از منظر اسلامی با تلقی عدالت در نگاه غربی متفاوت است و این دو حوزه می تواند تأثیرات گسترده ای در علوم انسانی بگذارد.
ریاست قوه مقننه دو روش نظام سازی برای علوم انسانی و مطالعات تطبیقی را راهگشا دانست و گفت: نظام سازی برای علوم انسانی نیازمند تأملات فکری عمیق است و با کارهای سطحی نمی توان نظام سازی کرد کسانی چون شهید مطهری توانستند در این زمینه موفق عمل کنند.
وی افزود: ما باید بحث های تطبیقی را گسترش دهیم البته در این سال ها بحث های تطبیقی خوبی صورت گرفته است اما یکی از مشکلات جدی ما این است که زبان ما و روش ما طبق اصول متعارف دنیا نیست و در جهان جا نمایی نمی شود و در مکانیسم های متعارف جهانی ارائه نمی گردد تا از این طریق هم به جهان معرفی شود و هم در مسیر نقد و بررسی کامل شود.
لاریجانی اهمیت مطالعات تطبیقی را در این دوره زمانی مهمتر از نظام سازی خواند و گفت: ما بعد از فربه شدن در مطالعات تطبیقی است که می توانیم نظام سازی کنیم.
وی در پایان ضمن تحسین فعالان و اندیشمندان علوم انسانی کار آنان را مهم و دشوار خواند و گفت: هرچند مبانی اسلامی ما برای تشکیل نظام های آکسیوماتیک غنی و الهام بخش هستند این عرصه نیازمند کار و تلاش فراوان است و با چند همایش این مشکل حل نمی شود.
ارسال نظرات