کد خبر:۲۷۶۸۳۸
یادداشت/ روزنامه وطن امروز

برگ‌های رفته و نگرانی گام نهایی

ادعاهای محکم رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه مبنی بر تثبیت حق غنی‌سازی ایران در این توافقنامه برای چیست؟ ایالات متحده در همین گام نخست نیز حاضر به پذیرش بدیهی‌ترین حق هسته‌ای ایران نیست.

سید‌عابدین نورالدینی امروز دوشنبه 04/09/92 طی یادداشتی در روزنامه وطن امروز نوشت: هدف از مذاکرات ژنو چه بود؟ توافق روز گذشته ایران و 1+5 بر بستر این سوال باید ارزیابی شود. و در واقع، واقع‌بینانه‌ترین ارزیابی نیز همین است. در کنار احترام به ضرورت‌های روانی مذاکرات در جامعه اما اغماض از ذکر وقایع این توافق ولو در اندازه‌ای محدود و قالبی کوچک، جایز نیست.

 

لغو همه تحریم‌ها در کنار تثبیت حقوق هسته‌ای مردم، هدف اظهارشده دولت درباره مذاکرات هسته‌ای بوده است. آیا گام نخست طرح جامع ایران و 1+5 چشم‌انداز روشنی از این هدف را نشان می‌دهد؟ به عبارتی، مسیری که روز گذشته ایران نخستین گام را در آن نهاد، در نهایت به رفع همه تحریم‌ها و تثبیت حقوق هسته‌ای ایران منجر خواهد شد؟ با بررسی اجمالی 2 نکته می‌توان تا حدودی به این سوال جواب داد.

 

1- توازن تعهدات: براساس آنچه در متن توافقنامه ژنو آمده، تعهدات و وظایف طرفین در گام نخست متوازن نبوده است. داد و ستد هسته‌ای صورت گرفته باید براساس یک فرمول روشن و متضمن تعهد به برخورداری یکسان طرفین از امتیازات باشد. به عبارتی، مفهوم برد - برد باید به صورت عینی و در تمام گام‌ها ملموس باشد. این توازن در توافقنامه ژنو دیده نمی‌شود. توقف غنی‌سازی 20 درصد و از بین بردن این سرمایه چه از طریق تبدیل به میله‌های سوختی و چه با رقیق کردن آن به اورانیوم 5 درصد؛ به معنای از دست دادن یکی از برگ‌های برنده ایران در چانه‌زنی با طرف مقابل بود. ایران همچنین متعهد به توقف توسعه تاسیسات آب سنگین اراک و نطنز و فردو شده است. یکی از معانی این توقف، عدم چرخش سانتریفیوژهای نسل جدید ایران در تاسیسات مربوطه است. سانتریفیوژهایی که در صورت کاربردی شدن، قطعا غنی‌سازی ایران را از هجوم ویروس‌هایی نظیر استاکس‌نت در امان نگه‌می‌داشت. نظارت‌های سرزده و نیز برخی پاراگراف‌های مشکوک که شائبه تعهد ایران به حل و فصل مطالعات ادعایی و مخدوش شدن امنیت مراکز نظامی ایران را مطرح می‌کند؛ نیز از دیگر وظایفی است که در این توافقنامه برای ایران تعریف شده است. موضوع بازرسی‌های سرزده روزانه نیز می‌تواند محل مناقشه شود اما طرف مقابل در مقابل این اقدامات چه امتیازاتی برای ایران قائل شده است؟ آیا اقدامات طرف مقابل فراتر از امکان محدود برای یک تجارت 8 میلیارد دلاری در یک بازه زمانی 6 ماهه است؟ قطعا این امکان هیچ آسیبی به ساختار و شاکله تحریم وارد نمی‌کند و همانطور که در بیانیه 1+5 درباه این توافقنامه تصریح شده، زیرساخت تحریم‌ها همچنان به جای خود باقی است و تضمینی است برای انجام تعهدات احتمالی ایران در آینده مذاکرات. حال این سوال مطرح می‌شود که در صورت تداوم مذاکرات، ایران برای گام نهایی با چه ابزار و برگ‌هایی به چانه زنی می‌پردازد؟ گام اول، به مثابه یک پیش‌شرط برای اجرایی شدن گام نهایی است. و از سوی دیگر گام نهایی مشروط به اجرای همه تعهدات ایران چه در گام نخست و چه در محدوده کلیت طرح جامع است. تیم مذاکره‌کننده با کدام یک از اهرم‌های هسته‌ای خود می‌تواند از حقوق هسته‌ای کشور حراست کند؟

 

2- بن‌بست در حق غنی‌سازی: وزیر خارجه آمریکا دقایقی پس از امضای توافقنامه، لازم دید صراحتا اعلام کند این توافقنامه حق غنی‌سازی ایران را به رسمیت نشناخته است. یک تجربه 10 ساله مذاکره با غرب در موضوع هسته‌ای نشان می‌دهد آمریکایی‌ها و به طور کلی طرف غربی، در توافقنامه از درج عباراتی که متضمن و تثبیت‌کننده حق غنی‌سازی اورانیوم برای ایران باشد؛ امتناع کرده ‌است. حتی آقای هاشمی رفسنجانی نیز به این واقعیت اذعان کرده است. پس ادعاهای محکم رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه مبنی بر تثبیت حق غنی‌سازی ایران در این توافقنامه برای چیست؟! این رفتار در نهایت می‌خواهد به کجا منتهی شود؟ ایالات متحده در همین گام نخست نیز حاضر به پذیرش بدیهی‌ترین حق هسته‌ای ایران نیست و مشخص است که بنا به کدام دلایل حاضر نیست این حق را از این پس برای هیچ کشور دیگری به رسمیت بشناسد. این نشانه‌ای است که آنها تمایلی به پذیرش حق غنی‌سازی ایران در گام نهایی نیز ندارند. بنابراین در نهایت در گام نهایی قرار است چه چیزی به‌رسمیت شناخته شود. با توجه به این رفتار آمریکایی‌ها، آیا می‌توان گزاره لغو همه تحریم‌ها را در کنار گزاره تثبیت حق غنی‌سازی ایران به عنوان 2 عنصر یک فرمول هسته‌ای فهم کرد؟ روز گذشته 1+5 در بیانیه‌ای به تشریح توافقنامه خود با ایران پرداخت. یکی از ده‌ها نکته مستتر در این بیانیه به اندازه کافی گویای برخی واقعیت‌های پنهان حاکم در مذاکرات هسته‌ای است.

 

در این بیانیه در ضرورت امضای توافقنامه با ایران دراین مرحله از مذاکرات آمده است: «بدون این رویکرد مرحله‌ای، ائتلاف تحریم‌های بین‌المللی تضعیف خواهد شد، زیرا ایران این استدلال را برای جهان مطرح خواهد کرد که درباره رسیدن به یک راه‌حل دیپلماتیک جدی بود و ما نبودیم. در آن صورت نمی‌توانستیم شرکای‌مان را در زمینه عمل مهم اعمال تحریم‌های‌مان با خود همراه کنیم. ما با این گام اولیه برنامه هسته‌ای ایران را متوقف می‌کنیم و به عقب می‌رانیم و یک گزینه مشخص را در اختیار ایران قرار می‌دهیم؛ به تعهداتش عمل کند و با حسن‌نیت برای رسیدن به یک توافق نهایی مذاکره کند یا کل جامعه بین‌المللی با انزوا و فشار بیشتر واکنش نشان خواهد داد».

 

گفتنی‌های زیادی درباره توافقنامه ژنو هست. توافقنامه‌ای که در آلماتی و با هزینه‌ها و امتیازات کمتری نیز می‌توانست امضا شود اما به دلیل عدم تضمین‌های محکم طرف مقابل، مورد پذیرش واقع نشد.

ارسال نظر
captcha
*شرایط و مقررات*
خبرگزاری دانشجو نظراتی را که حاوی توهین است منتشر نمی کند.
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگیلیش) خودداری نمايید.
توصیه می شود به جای ارسال نظرات مشابه با نظرات منتشر شده، از مثبت یا منفی استفاده فرمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابهی دارند، انتشار نمی یابد.
پربازدیدترین آخرین اخبار