عاقبت عبرت‌آموز اعتماد به آمریکا(1)

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، محمد مصدق از کسانی بود که چوب اعتماد به آمریکا را خورد.

* محمد مصدق، نخست وزیر ملی‌گرای ایران

در ایران در خصوص مصدق نظرات مختلفی وجود دارد. برخی او را بسیار مورد تمجید قرار می‌دهند و برخی به‌شدت از وی انتقاد می‌کنند اما جز کسانی که هنوز دل در گرو سلطنت پهلوی دارند، تقریباً همه با این موضوع موافق‌اند که دولت مصدق دولت قانونی ایران بود و توسط آمریکایی‌ها طی کودتای 28 مرداد 1332 سرنگون شد.

سیاست خارجی دولت مصدق تحت عنوان سیاست موازنه منفی شناخته می‌شود. وی معتقد بود که به هیچ قدرت خارجی نباید امتیاز داد. منتها مشکل او این بود که از نظام بین‌المللی و تغییرات آن شناخت کافی نداشت.

وی برای آنکه از شر تحریم‌های بی‌امان بریتانیا خلاص شود به آمریکایی‌ها اعتماد کرد و انتظار داشت که دولت آیزنهاور برای او کاری بکند. دولت آمریکا بدوا از این امر خوشحال هم شد چون بدش نمی‌آمد که جانشین بریتانیا در صنایع نفت ایران شود اما به‌زودی دریافت که ایرانی‌ها نفت خود را ملی نکرده‌اند که در اختیار آمریکا قرار دهند.

در چنین شرایطی بهانه همیشگی دوران جنگ سرد به کار واشنگتن آمد: «ایران در خطر سقوط به دامان کمونیسم قرار دارد.»

در این شرایط، مصدق نه‌تنها در حال دور شدن از بدنه جنبش اجتماعی 30 تیر و بالاخص نیروهای مذهبی جامعه بود، بلکه وفاداری خود را به نظام شاهنشاهی هم حفظ کرد و حاضر نبود سلطنت مشروطه را نادیده بگیرد.

مصدق سرانجام پس از آنکه موفق شد طرح کودتای انگلیسی 25 مرداد 1332 را خنثی کند، مزد اعتماد خود به دولت آمریکا را تنها سه روز بعد دریافت کرد و با کودتای آمریکایی زاهدی قدرت را ترک گفت تا شاه برای همیشه بنده آمریکایی‌ها شود و او تنها بتواند بگوید: «همه به من خیانت کردند.»

از آخرین دیدار سفیر آمریکا در ایران با مصدق چنین نقل کرده‌اند که وی حاضر نشد نخست‌وزیر ایران را نخست‌وزیر خطاب کند.

کار مصدق با محاکمه و تبعید به احمدآباد به پایان رسید و وی سرانجام در همان‌جا درگذشت.
 

منبع: مشرق