رشد سرطانی پتروشیمی در ایران/ منافع بالادستی دلیل توسعه نیافتن صنایع پایین دستی است

به گزارش خبرنگار علمی«خبرگزاری دانشجو»، ثریا شب گذشته پتروشیمی و قیمت خوراکی گاز پتروشیمی را بررسی کرد.   

 

محمد حسن نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی و تلفیق مجلس به عنوان مخالف افزایش قیمت گاز و موید حسینی صدر،‌ رئیس کمیسیون صنایع به عنوان موافق افزایش قیمت گاز مهمانان حضوری و احمد مهدوی، رئیس دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، سرتیپ پور، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، مهمان تلفنی این برنامه بودند.

 

 

محسن مقصودی، مجری برنامه، در ابتدا با کمک مهندس رنجبر، کارشناس ارشد حوزه انرژی و مشاور برنامه ثریا، آمارها و توضیحاتی درباره پتروشیمی ارائه دادند؛ رنجبر پس از توضیحاتی درباره پتروشیمی، اذعان داشت: صنعت پتروشیمی بالادستی مواد پایه را تولید می کنند، پتروشیمی های میان دستی مواد خام را برای مصرف پائین دستی آماده می کنند، صنعت پائین دستی هم محصولات پلاستیکی و... تولید می کنند.

 

صنعت بالادستی به ازای تولید یک میلیون تن محصول 500 نفر ، میان دستی 2200 نفر، پائین دستی200 هزار نفر اشتغال ایجاد می کند؛ برای ایجاد یک شغل در صنایع بالادستی 3 میلیارد و 750 میلیون تومان و در صنایع پائین دستی 53 میلیون تومان سرمایه نیاز است؛ در دنیا از صنعت پائین دستی سه برابر الی 4 برابر صنعت بالا دستی سود به دست می آید؛ در ایران محصولاتی تولید می شود که ارزش افزوده پائینی دارند؛ ما در صنعت پتروشیمی خام فروشی انجام می دهیم.

 

مقصودی بحث را با طرح این سوال آغاز کرد: آخرین خبر از بحث مجلس درباره صنعت پتروشیمی چیست؟

 

حسن نژاد در پاسخ گفت: ما به همان میران که با ارزان فروشی مخالفیم با گران فروشی هم مخالفیم؛ اینکه اشتغال زایی در یک صنعتی پائین است شاخص مناسبی برای تعطیل کردن آن صنعت نیست چرا که اگر صنعت بالا دستی نباشد صنعت پائین دستی شکل نمی گیرد؛ قانون هدفمندی یارانه ها کاملا مشخص شده است، در بلند مدت باید به 65درصد برسیم، گزارش مفصلی در مجلس با حضور وزارت نفت، انجمن صنفی پتروشیمی، نمایندگان کمیسیون تلفیق تنظیم شد تا قیمت به هفت سنت رسید.

 

 

زمانی قیمت گاز طبیعی بالا بود، در سال 2007 هر متر مکعب حدود 24 سنت قیمت بازار جهانی بود، در سال 2012 این قیمت به حدود هشت سنت رسید؛ قطر حدود سه سنت وعربستان حدود 6/2 سنت می فروشد؛ آمریکا 5/13 سنت به فروش می رساند.

 

حسینی در این باره اظهار داشت: مبنای اطلاعات همواره معیار قضاوت ما است؛ منبع که آقای حسن نژاد اطلاعات از آن ارائه می دهند منبعی نیست که همه آن را قبول داشته باشیم؛ بحث بر سر نداشتن صنایع بالا دست نیست، در یک کشور صنایع پائین دست بدون صنایع بالادست امکان پذیر نیست؛ در قانون هدفمندی گفته شده است 65 درصد قیمت گاز صادراتی باشد، قیمت گاز صادراتی ما تا 42 سنت است؛ دولت این را به نفع صنعت تقسیم کرد، تصمیم بر آن شد که در طول 10 سال به 29 سنت برسیم.

 

برای اینکه یک تن آمونیاک تولید شود 950 متر مکعب گاز متان مصرف می شود و حدود 20 دلار برای تولید یک تن آمونیاک نیاز است، هر تن آمونیاک به 5/1 تن اوره تبدیل می شود، هر تن اوره 400 دلار قیمت دارد، 100 دلار برای هر تن هزینه فرض می کنیم، به عبارت دیگر 280 دلار سود خالص هر تن آمونیاک است؛ بنابراین فرد به جای صنایع پائین دستی وارد تولید در صنایع بالا دستی می شود.

 

اعتقادی به مجوز فروش در کشور ندارم؛ چرا همه برای مجوز آمونیاک سر و دست می شکنند؟ چون در این حوزه رانت وجود دارد؛ در لایحه ها همواره کلیاتی وجود دارد، کلیات امروز تصویب شده است؛ امروز قیمتی که پیشنهاد شد 15 سنت بود، دولت با 15 سنت موافق بود ولی با دو سنت تخفیف برای خوراک مایع، به دلیل سود دهی پائین، موافق نبود؛ مغایرت آئین نامه ایی وجود داشت و به همین دلیل متوقف شد اما باید حل شود.

 

 

حسن نژاد در این میان با قرائت قانون اظهار داشت: تبصره بند (ب) قانون هدفمندی یارانه ها ماده 1 مصوب 15/10/88 می گوید: جهت تشویق سرمایه گذار قیمت خوراک واحدهای صنعتی، پالایشی و پتروشیمی برای مدت حداقل 10 سال پس از تصویب این قانون هر متر مکعب حدااکثر 65 درصد قیمت سبد صادراتی در مبدا خلیج فارس تعیین می گردد.

 

پتروشیمی زاگرس دارای شش هزار میلیارد تومان ارزش بازار است، فروشش نزدیک به 1700 میلیارد تومان بوده است و سود آن 1300 میلیارد تومان بود، نسبت سود به ارزش بازار آن حدود 22 درصد است.

 

حسینی در ادامه اذعان داشت: تقریبا یک ماه پیش شرکت شل بر مبنای فاز 15 سنت برای خوراک با قطر قرارداد بسته است؛ در کل دنیا میانگین خوراک 22 سنت است؛ اگر صادر کننده باشیم سالانه 6 هزار میلیارد تومان پول به دست ما می رسد و اگر به دست پتروشیمی ها داده شود 350 میلیارد تومان برای ما سود به همراه خواهد داشت.

 

رنجبر در ادامه در پاسخ به اظهارات حسن نژاد گفت: بحث من اصلا بر فراموش کردن صنعت بالا دستی نبود، بنده دو موضوع اشتغال زایی و ارزش افزوده را مطرح کردم؛ ما صنعت را توسعه می دهیم چرا که اشتغال و یا کمک به تولید داخلی مطرح است؛ گاز صادراتی که قیمت 48 سنت دارد را با تبدیل می توانیم به 48 سنت در داخل بفروشیم یعنی صنعتی را ایجاد کردیم که 48 سنت گاز را تحویل می گیرد و 48 سنت ارزش افزوده را تحویل می دهد.

 

حسن نژاد اذعان داشت: یک تفاوت وجود دارد و آن اینکه اگر گاز را بفروشیم پولش به جیب ملت می رود، اگر پتروشیمی را بفروشیم پولش در جیب افراد خاصی در بخش خصوصی می رود.

 

رنجبر با تاکید بر اینکه قیمت گاز همانند نفت به طور جهانی مطرح نمی شود، گفت: قیمت گاز در آمریکا متناسب با صنایع او تعیین می شود؛ ما نیز باید بر اساس توسعه صنعت پتروشیمی خود قیمت گاز را تعیین کنیم.

 

در ادامه ارتباط تلفنی با سرتیپ پور، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس برقرار شد؛ وی در این گفت وگو گفت: قیمت هایی که ما داریم بیشتر از نُه سنت نیست، چگونه می توان با این تکنولوژی قدیمی با قیمت 13 سنت یا بالاتر خوراک گاز به پتروشیمی ها بدهیم؛ برای ایجاد انگیزه در سرمایه گذاران باید تسهیلات به سرمایه گذاران اختصاص داده شود یا ارزان دادن مواد اولیه لازم است.

 

اگر به خریدار خارجی ارزان بفروشیم و به خریدار داخلی گران، فاقد منطق توزیع است، اگر به خریدار خارجی گران بفروشیم او دیگر خریدار نخواهد بود؛ کسانی که از قیمت 22 درصد خوراک پتروشیمی حمایت می کنند آیا به مسئله فعالیت توجه دارند؟ ملاک تعیین قیمت برای خوراک پتروشیمی ها نوع تکنولوژی وخط تولید است؛ 50 درصد بازار سرمایه ما از پتروشیمی و معادن است.

 

حسن نژاد در ادامه با ذکر این مسئله که 90 درصد پتروشیمی ها متعلق به کسانی است که بازنشستگان فرهنگی، کشوری و 45 میلیون سهامداران عدالت بگیر هستند، اظهار داشت: گمان نکنیم ما این صنعت را به دست دو دلال سپردیم؛ همان طور که با دو سنت مخالفم با 10-15 سنت هم مخالفم، حرف بنده این است که همواره ما از یک طرف بام افتادیم، تا دیروز مفت می دادیم و امروز زمانی که در کشورهای همسایه به قیمت 2-3 سنت خریداری می شود ما 13 سنت بفروشیم؟

 

رنجبر با رد گفته حسن نژاد مبنی بر قیمت 15 سنت برای سبد صادراتی، اذعان داشت: یک متر مکعب گاز به این شکل که ما داریم و به پتروشیمی ها تحویل می دهیم در داخل خلیج فارس وجود ندارد؛ هر کشوری تصمیم می گیرد که به چگونه سود را تعیین کند تا صنعت بالادستی خود را توسعه دهد تا ایجاد اشتغال وهم ارزش افزوده ایجاد کند؛ ما اکنون ارزش افزوده ایی برای اوره و متانول نداریم در صورتی که پائین دست زنجیره ایی وجود دارد که می توان آن را تکمیل کرد.

 

باید صنعت بالا دستی و میان دستی ما به گونه ایی عمل کند که سرمایه گذار به آن سمت حرکت کند، حرف ما این نیست که سرمایه گذار در صنعت ما حضور نداشته باشد بلکه تاکید ما بر توسعه صنعت میان دستی و پائین دستی است؛ چرا پردیس1، پردیس 2 و پردیس 3 راه اندازی شد؟ چرا وارد صنعت پائین دستی نشد در حالی که می دانیم یک صنعت باید سود بیشتری تولید کند؟

 

چون قطعا سود آنها بالاتر است؛ ما با اصلاح قیمت گاز سود پتروشیمی تقریبا پنج برابر سود پالایشگاهی است که در بورس به خوبی معامله می شود؛ بحث من این است قیمت را طوری تعیین کنیم که صنعت پائین دستی ما توسعه پیدا کند؛ با این سود و قیمت هایی که اکنون وجود دارد هنوز هم سود را برای بالا دستی گذاشتیم. 

 

 

حسینی در ادامه بحث با این سوال که در کجای دنیا گاز را با دو سنت می فروشند، گفت: هر آدم منصفی می داند در ایران رشد پتروشیمی سرطانی است؛ بخش هایی رشد می کند در حالی که صنایع پائین دست رشدی ندارند و از سویی بیکاری بیداد می کند؛ اگر سرمایه ایی که برای صنایع بالا دست صرف می شود را برای صنایع پائین دست خرج کنیم 500 هزار نفر را مشغول می کند در حالی که صنایع بالا دست تنها برای 50 هزار نفر شغل ایجاد می کند؛ درد ما بیکاری است؛ اگر زنجیره تکمیل شود شغل ایجاد می شود.

 

کجای قانون ذکر شده است که ما باید سوخت را 70 تومان بدهیم؟ این قانون را به شورای نگهبان ارجاع می دهیم بر این مبنا که هر کسی برای تشویق سرمایه گذاری قیمت خوراک مایع و گاز واحدهای صنعتی، پالایشی و پتروشیمی برای مدت حداقل 10 سال پس از تصویب این قانون هر متر مکعب حداکثر 65 درصد قیمت سبد صادراتی در مبدا خلیج فارس تعیین می گیرد؛ در این قانون ذکر نشده در طی ده سال به این مسئله می رسد؛ همین الان ما با پاکستان در مبدا خلیج فارس 42 سنت قرارداد منعقد کردیم.  

 

شدت انرژی در ایران هفت برابر ژاپن است؛ به عبارتی اگر ژاپن یک لیوان انرژی برای تولید کالایی مصرف می کند ما هفت لیوان مصرف می کنیم.

 

در ادامه در گفت و گوی تلفنی احمد مهدوی، رئیس دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، با تاکید بر اینکه بیشترین تلاش را برای گسترش صنعت پتروشیمی داشته است، گفت: بعد از هدفمندی یارانه ها خوراک گاز پتروشیمی از 15 و پنج ریال به 75 تومان رسید؛ وقتی نرخ ارز تغییر پیدا کرد قیمت خوراک به دو سنت رسید؛ افراط و تفریط همیشه خطاست؛ با ارزان فروشی مخالفیم و با این که یک باره قیمت را چنان بالا ببریم که مزیت ایران را در صنعت پتروشیمی از بین ببریم هم مخالفم.

 

 

ما در زمان تحریم ها یک کیلو از مواد پائین دستی را وارد نکردیم؛ 55 درصد تولید ما در داخل کشور مصرف می شود و باقی صادر می شود؛ قطر ماهی دو میلیارد دلار بیشتر از ما گاز می کشد؛ گازی که برای صادرات می رود برای سوخت است نه پتروشیمی، در واقع ترکیه پتروشیمی بالادستی ندارد و همه صنایع میان دستی است؛ در سند چشم انداز ذکر شد در تولید پتروشیمی باید نفر اول در منطقه باشیم.  

 

حسن نژاد در پایان گفت: به دلیل رشد نکردن پائین دستی نمی توان بالا دستی را از چرخه خارج کرد؛ مشکل صنایع پائین دستی اکنون نبودن نقدینگی است.

 

رنجبر در صحبت پایانی خود اذعان داشت: آقای حسن نژاد سر رشته ایی در صنعت پتروشیمی ندارند و در نتیجه صنعت پتروشیمی را جدای از قیمت گاز می بینند؛ سیاست گذاران در این حوزه بر این امر تاکید دارند که دلیل توسعه نیافتن صنایع پائین دستی، سود بالا برای بالا دستی است ولی این حرف به این معنا نیست که سود بالا دستی را صفر کنیم.

 

حسینی در پایان گفت: کار ما در صنعت پتروشیمی همانند این است که درختی بکاریم، از میوه این درخت در جایی تعریف نکنیم و پس از آن مجبور شویم میوه ها را از زیادی جلوی احشام بریزیم؛ صادرات ما ارزان تر از گاز بود، زمانی که گاز را صادر کردیم همانند تبدیل طلا به مس بود؛ بسیاری از صنایع ما در خودرو سازی و ... به دلیل تحریم ها در حال تعطیلی است، پس چرا باید گازی که صادر می کنیم را دو سنت بفروشیم؟

 

ثریا برنامه ای انتقادی است که هر شب چهارشنبه با تحلیل موضوعات روز کشور با حضور کارشناسان و مسئولان ساعت 23:15 از شبکه اول سیما پخش می شود.