گردن‌آویزهای طلایی در رقابت‌های بزرگ ورزشی دستاورد انقلاب برای زنان محجبه ایرانی

گروه ورزشی «خبرگزاری دانشجو»؛ پیدایش ورزش زنان در ایران به دوران طاغوت برمی‌گردد، دودمان پهلوی که در توهم احیای تمدن بزرگ بودند و احیای آن را در تقلید کورکورانه از غرب می دانستند، پروژه بزرگ را جهت غربی کردن زن ایرانی آغاز کردند که یکی از این پروژه ها تبلیغ و خودنمایی زنان بود که در این مورد می توان به مسائلی مانند بازی زن ایرانی در فیلم ها بدون در نظر گرفتن شئونات اخلاقی و مذهبی یا مطربی زنان و در نهایت بحث ورزش زنان اشاره کرد.

در دوران طاغوت، ورزش زنان به رشته هایی همچون ژیمناستیک، بسکتبال و رقص باله که بیشتر عرض اندام بودند، خلاصه می شد.

در آن دوران ورزش زنان صرفاً جنبه نمایشی داشت و در آن سال ها به هیچ عنوان مقام جهانی و آسیایی قابل توجهی برای زنان بدست نیامد.

در واقع در آن زمان ورزش بیشتر به ابزار تجملات شبیه بود تا حرکتی سلامت بخش، به همین خاطر تمام رشد و شکوفایی استعدادها در این 32 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی اتفاق افتاده است.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ورزش بانوان در ایران دچار تحولات بسیاری شد، از جمله از میان رفتن رشته های خلاف عفت همچون والیبال ساحلی، انطباق ورزش زنان با شئونات اسلامی مثل طراحی حجاب برای زنان ورزشکار، تشکیل ساختار و نهادهای نظارتی مستقل برای زنان، جداسازی ورزش زنان از مردان و  تلاش جهت تعلیم زنان مربی برای اجتناب از به خدمت گرفتن مربیان مرد برای ورزش زنان.

حضور ناامیدکننده بانوان ورزشکار در دوران طاغوت/ زنان ورزشکار تنها در 6 میدان بین المللی بودند

قبل از انقلاب 9 مربی و هفت داور زن در کشور وجود داشت و هفت رشته ورزشی در حوزه زنان فعال بود؛ همچنین تنها یک مجموعه ورزشی متعلق به زنان بود، اما پس از پیروزی انقلاب و در زمان کنونی 38 رشته ورزشی فعال در حوزه زنان وجود دارد و بیش از 35 هزار مربی و 16 هزار داور زن در کشور فعالیت می‌کنند و بیش از 30 مجموعه ورزشی مختص زنان است. 
 
قبل از پیروزی انقلاب ورزشکاران زن در شش مسابقه خارجی شرکت داشتند و ورزشکاران زن توانسته بودند در عرصه مسابقات بین‌المللی پنج مقام را دریافت کنند، اما بعد از پیروزی انقلاب زنان ورزشکار در مسابقات متعددی از جمله مسابقات ویژه زنان کشورهای اسلامی و در رشته‌های متعدد حضور ‌می یابند و تا کنون بیش از 160 مقام آسیایی، جهانی، پارالمپیک و کشورهای اسلامی را دریافت کرده‌اند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت های ورزشی بانوان در سراسر کشور گسترش یافت و تعداد انجمن های ورزشی در حوزه های ستادی و استانی نیز افزایش پیدا کرد تا جایی که در سال 1368 مدیریت ورزش بانوان تحت عنوان «معاونت ورزش بانوان» در سازمان تربیت بدنی فعالیت خود را آغاز کرد و این حرکت باعث شد تا تغییراتی در اساسنامه فدراسیون های ورزشی ایجاد شود که از مهمترین این تغییرات می توان به پیش بینی حضور نایب رئیس زن و عضویت وی در هیئت رئیسه اشاره کرد.

 ایران پس از انقلاب در خاورمیانه تنها کشوری است که بیشترین اولویت را به ورزش زنان می دهد

اگر نیم نگاهی به تاریخچه ورزش در ایران بیندازیم، می توان بگوییم در میان کشورهای مشرق زمین، بی گمان ایران تنها کشوری است که در نظام تعلیم و تربیت خود بیشترین اولویت را به ورزش و تربیت بدنی داد و انقلابی واقعی در ورزش زنان به وجود آورد. 
 
با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل ساختار مستقل برای ورزش بانوان  و با حضور پررنگ‌تر زنان در صحنه‌های ورزشی بسیاری از طراحان لباس به شوق آمدند تا معضل لباس بانوان ورزشکار مسلمان را حل کنند. البته احساس نیاز به لباس ورزشی با رنگ و بویی از پوشش اسلامی تنها مختص ایران نبود و نیست. خوشبختانه امروز بسیاری از ورزشکاران زن جهان با الگو برداری از زنان ایرانی با پوشش کامل اسلامی در میدان های ورزشی حضور می یابند.

آغاز حضور پررنگ زنان در المپیک با پیروزی انقلاب اسلامی

با گذشت بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور زنان در رشته های ورزشی بیش از گذشته شده است و در دهه 80 و آغاز دهه 90، این حضور پررنگ، به کسب مدال های آسیایی و جهانی منجر شده است.
 
اولین حضور زنان ورزشکار ایرانی در یک تورنمت، حضور تنها بانوی تیرانداز کشورمان در بازی های آسیایی 1990 پکن بود که البته هیچ مدالی توسط تنها بانوی کشورمان در این مسابقات کسب نشد، اما باید این حضور را نقطه عطفی در ورزش قهرمانی بانوان دانست؛ چرا که از آن سال به بعد رقابت های آسیایی همواره شاهد حضور زنان ایرانی بوده است.
 
با ادامه حضور بانوان کشورمان در بازی های آسیایی و پس از دو دوره ناکامی در کسب مدال بالاخره طلسم بی مدالی بانوان شکسته شد و نسیم حسن پور با کسب مدال نقره در تیراندازی از فاصله 10 متر تیمی و پروانه تاجی با کسب مدال برنز در تکواندو بازی های آسیایی 2002 پوسان کره جنوبی دریچه ای جدید به روی ورزش بانوان گشودند و در نهایت در بازی های آسیایی 2010 گوانگجو بانوان کشورمان با حضوری پر رنگ تر نسبت به ادوار گذشته بیش از هشت مدال رنگارنگ را برای کاروان ورزشی ایران بدست آوردند.
 
بانوان کشورمان علاوه بر حضوری موفق در بازی های آسیایی، حضور در المپیک را نشانه رفتند و بالاخره در سال 2000 با استفاده از واید کارت، نخستین حضور خود در المپیک را بدون کسب مدال تجربه کردند و پس از دو دوره حضور در المپیک با واید کارت، بالاخره در المپیک 2008 چین نجمه آبتین در تیراندازی با کمان، هما حسینی در قایقرانی و سارا خوش جمال فکری در تکواندو با حضور در مسابقات انتخابی المپیک نخستین سهمیه بانوان در المپیک را به نام خود ثبت کردند تا در نهایت توانستند در المپیک 2012 با کسب هشت سهمیه در رشته های پینگ پنگ، تکواندو، قایقرانی و تیراندازی بزرگترین افتخار خود را رقم بزنند.

 
حضور زنان در بخش پارالمپیک و پارابازی های آسیایی را نیز نباید از یاد برد؛ کسب نخستین مدال طلای بانوان کشورمان در تاریخ پارالمپیک توسط زهرا نعمتی و در پارالمپیک لندن را باید نقطه عطف حضور زنان در میدان های ورزشی دانست.     

تیراندازی؛ خوش اقبال ترین ورزش در میان بانوان

خوش اقبال ترین رشته ورزشی در بین بانوان ورزشکار تیراندازی بوده که از سال ها پیش پای ثابت اعزام های برون مرزی بوده است. تیراندازی نه تنها نیاز به طراحی لباس ندارد، بلکه توصیه های اسلامی هم در پس آن دیده می شود. این طور بود که در میان کاروان های مردانه ایران در المپیک یا بازی های اسلامی همواره یک تیرانداز زن هم حضور داشت.

تکواندو؛ یک پای ثابت اعزام زنان به رقابت های بین المللی

اما در این میان، تکواندو زودتر از بقیه شروع به تجربه اندوزی کرد تا جایی که حالا به عنوان پرافتخارترین رشته دختران ایران بعد از انقلاب شناخته می شود. دختران تکواندوکار که سال 81 و در مسابقات اوپن کره جنوبی اولین میدان بین المللی خود را تجربه کردند، در شرایطی که کسی روی مدال آوری دختران ایران حساب نمی کرد، در بازی های آسیایی پوسان اولین مدال شان را هم بدست آوردند و در این سال ها همواره یک پای ثابت در اعزام ها به بازی های آسیایی و المپیک هستند.

تنیس روی میز؛ ورزشی که تا حضور در المپیک نیز پیش رفت

تنیس روی میز اولین بار در سال 81 به مسابقات برون مرزی اعزام شد. در آن مسابقات که تحت عنوان رقابت های قهرمانی خاورمیانه در کشور قزاقستان برگزار شد، تیم زیر 17 سال ایران در مجموع تیمی عنوان سومی را بدست آورد و یک عنوان دوم انفرادی هم کسب کرد. پینگ پونگ بازان دختر ایرانی سال گذشته موفق شدند در جریان مسابقات جهانی از بین تیم های دسته چهارم خود را یک دسته بالاتر بکشند و نامشان هم در رنکینگ جهانی ثبت کنند. در ادامه درخشش بانوان، در این رشته نخستین سهمیه زنان در المپیک نیز توسط ندا شهسواری بدست آمد.

رشته های پایه؛ شانس کم ژیمناستیک و شنا برای حضور در میدان‌های بین‌المللی و درخشش دوومیدانی با مدال‌های خوشرنگ بانوان
 
شنا، ژیمناستیک و دوومیدانی را رشته های پایه می نامند، اما بجز دوومیدانی که چند صباحی است شاهد حضور دختران ایران در آن هستیم، دو رشته دیگر نقشی در این میان ندارند. ناگفته پیداست که شنا، شیرجه، سینکرونایز و همین طور ژیمناستیک با شرایط ویژه ای که دارند هیچ گاه شانسی برای حضور در میدا هاین بین المللی را ندارند و تمام تلاش شان به حضور در بازی های کشورهای اسلامی که هر چهار سال یک بار در ایران برگزار می شود، محدود شده است.

دوومیدانی در میان رشته های پایه در این روز ها حرف زیادی برای گفتن دارد، به طوری که حضور لیلا رجبی در المپیک لندن و کسب نشان های مختلف در بازی های کشورهای اسلامی آینده روشنی را برای بانوان در این رشته ترسیم کرده است.

ورزش‌های رزمی؛ ووشو و نشستن مدال طلای جهانی بر گردن بانوان 
    

از ابتدای شروع بحث اعزام تیم های ورزشی دختران به مسابقات برون مرزی این طور به نظر می رسید که ورزش های رزمی از اقبال بلندتری برخوردارند و با لباس های پوشیده ای که دارند مشکل دختران ایرانی با یک مقنعه حل می شود، اما مسئله به این سادگی نبود و به غیر از تکواندو که از ابتدا توانست موافقت مسئولان تکواندو آسیا و جهان را برای حضور دختران تکواندوکار با حجاب اسلامی کسب کند، باقی رشته ها چندان خوش شانس نبودند؛ تا جایی که ووشو با رایزنی های مختلف و سعی و تلاش فراوان توانست این مانع را از پیش رو بردارد و کاراته هم همچنان ناکام مانده و مجبور است به رقابت های غیررسمی بین المللی دل خوش کند.

در این بین ووشو هم خوش اقبال بوده؛ چرا که با تلاش های سال های گذشته آنها هم اجازه آن را دارند که با پوشش و حجاب اسلامی در میدان های رسمی حاضر شوند. اولین تجربه آنها سه سال پیش و در جریان مسابقات قهرمانی آسیا در میانمار بدست آمد و در طول این مدت آنها حتی بازی های آسیایی دوحه را هم تجربه کردند، اما اوج درخشش ووشوکاران که اتفاقاً در سان شو موفق تر از تالو ظاهر شده اند، مسابقات جهانی چین است که منجر به کسب چهار مدال برای دختران ایرانی شد.

اوج درخشش زنان در پارالمپیک لندن و مدال طلایی که بر گردن زهرا نعمتی آویخته شد

عناوین ورزشکاران زن ایران در دوره های مختلف المپیک پیش از انقلال و پس از پیروزی آن به شرح زیر است:

المپیک 1964 توکیو اولین المپیکی بود که زنان ایرانی در آن حاضر بودند. در این رقابت ها در رشته دوومیدانی نازلی بیات ماکو در پرش ارتفاع، ژولیت گفرکف در پرتاب دیسک و سیمین صفامهر در دو 100 متر و پرش طول نماینده کشورمان بودند و در رشته ژیمناستیک هم جمیله سروری حضور داشت.

المپیک 1976 مونترال؛ ژیلا الماسی، گیتی محبان و مهوش صفایی شمشیربازان راه یافته به این رقابت ها بودند؛ این در حالی است که در بخش تیمی شمشیربازی هم گیتی محبان، ژیلا الماسی، مهوش صفایی و مریم آچاک با حریفان خود مبارزه کردند.

لیدا فریمان در المپیک 1996 آتلانتا اولین تیرانداز المپیکی ایران بود که در رشته تفنگ 10 متر بادی حضور داشت و توانست رنکینگ 47 را بدست بیاورد.

در المپیک 2000 سیدنی هم منیژه کاظمی در رشته تپانچه 10 متر بادی تیر حضور داشت.

در المپیک 2004 آتن نسیم حسن پور در 10متر تپانچه بادی نماینده ایران بود.

المپیک 2008 پکن؛ نجمه آبتین در تیروکمان، هما حسینی در قایقرانی که پرچمدار کاروان ایران در این رقابت ها هم بود و سارا خوش جمال فکری در وزن منفی 49 تکواندو، نماینده ورزش بانوان ایران بودند. البته در ووشو  که رشته نمایشی در این دوره بود، زهرا کریمی طلای وزن 60- ساندا را بدست آورد و فرزانه دهقان برنز وزن 52- ساندا را از آن خود کرد.

در المپیک 2012، بانوان ورزشکار ایران بدون وایلد کارت و با کسب سهمیه مستقیم به المپیک لندن رسیدند که زهرا دهقان در تیروکمان، لیلا رجبی در دوومیدانی، آرزو حکیمی و سولماز عباسی در قایقرانی، مه لقا جام بزرگ و الهه احمدی در تیراندازی، ندا شهسواری در پینگ پنگ و سوسن حاجی‌پور در تکواندو نماینده بانوان ایران در این مسابقات بودند.

در پارالمپیک لندن، زهرا نعمتی در رشته تیراندازی با کمان برای اولین بار مدال طلا را برای زنان به ارمغان آورد، ساره جوانمردی در تفنگ بادی 10 متر صاحب گردن آویز برنز شد و مدال برنز تیمی در رشته تیراندازی با کمان پارالمپیک نیز به بانوان ایران رسید.

پرچمداری زنان در المپیک و نشان دادن اقتدار زن مسلمان ایرانی به جهانیان
 
در المپیک زمستانی ونکوور پرچم تیم چهارنفره اعزامی از ایران در مراسم افتتاحیه به مرجان کلهر سپرده شد. در المپیک تابستانی پکن هم هما حسینی از رشته قایقرانی پرچمدار کاروان 170 نفره بود و قبل از این دو نیز لیدا فریمان از رشته تیراندازی در المپیک 1996 آتلانتا پرچمدار کاروان ایران بود.