10 دستاورد بومی شبکه ملی اطلاعات/ دستیابی ایران به رتبه دوم منطقه‌ای سرانه پهنای باند

گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ در اواخر سال 1384 بحث شبکه ملی اینترنت در کشور مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه در آن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد. در اسفند سال 1384، بر اساس تصمیم هیات دولت مقرر شد شبکه ملی طی 3 سال به بهره برداری برسد و طراحی‌های کلی شبکه نیز انجام شود.

 

در سال 1385 قرار شد پروژه اینترنت ملی در مرکز تحقیقات مخابرات ایران انجام شود و در سال 1386 نیز همین موضوع تکرار شد و این بار برنامه‌های عملیاتی راه اندازی و بهره برداری اینترنت ملی در سال‌های 86 تا 88 در هیات وزیران تصویب شد.

 

با توجه به الزامات سند چشم انداز 20 ساله در سال 1389 موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی‌تر مطرح شد به طوری که کلیات موضوع در ماده 46 برنامه پنجم توسعه مطرح شد.

 

 

شبکه‌‌ ملی متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی، مراکز داده توسعه یافته داخلی دولتی و غیردولتی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری است که در سراسر کشور گسترده شده است. این شبکه ظرفیت لازم برای نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی در کشور به منظور توسعه‌ خدمات الکترونیکی و دسترسی به اینترنت از طریق بستر ارتباطی باند پهن‌ سراسری برای کاربران خانگی، کسب‌ و کارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند.

 

شبکه ملی اطلاعات در واقع تجمیع کننده‌ شبکه‌های اختصاصی، محلی و ملی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود. بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارایه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند.

 

 

در چشم‌انداز برنامه پنجم توسعه کشور ایجاد شبکه‌ای به عنوان اصلی‌ترین زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی کشور که در برگیرنده اهداف راهبردی در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشد, مد نظر قرار گرفت.

 

در برنامه پنجم توسعه فراگیری خدمات الکترونیک شامل خدمات عمومی مانند دولت الکترونیک و افزایش بهره وری، کاهش وابستگی به شبکه اینترنت و توانایی اعمال مدیریت حداکثری بر دسترسی به آن، گسترش محتوای ایرانی اسلامی  و بالا بردن سواد دیجیتال،  افزایش کسب و کار دیجتال و توسعه سهم ICTدر اقتصاد و استفاده از آن به عنوان موتور محرک توسعه، افزایش امنیت و قابلیت اطمینان فضای دیجیتال از جمله اهداف ایجاد شبکه ملی اطلاعات عنوان شد.

 

با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات زیرساخت مناسب توسط دولت برای انجام و ظایف حاکمیتی و شکستن انحصار همزمان با کاهش تصدی‌گری دولت در عرصه های غیر ضروری فناوری اطلاعات ایجاد می‌شود.

 

همچنین بهره برداری حداکثری از توان بخش خصوصی از طریق ایجاد فضای رقابتی عادلانه، فراهم‌ کردن بستر ارتباطی امن و پیشرفته برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور، ایجاد بسترهای لازم جهت اطلاع رسانی و خدمت رسانی بهینه الکترونیکی به مردم، بستر لازم برای نگهداری و انتقال اطلاعات و خدمات ملی در داخل کشور، ایجاد زمینه‌ای لازم برای تبدیل ایران به عنوان هاب و ترانزیت ترافیک منطقه و صرفه جویی و کاهش هزینه‌های ارتباط با اینترنت از دیگر برنامه‌هایی است که با اجرای شبکه ملی اطلاعات تامین خواهد شد.

 

 

یکی از اهداف طرح شبکه ملی اطلاعات فراهم آوردن امکانی است که در صورت قطعی احتمالی ارتباط ایران با شبکه جهانی اینترنت چه از سمت نهادهای ذی‌ربط داخلی، چه بر اثر حوادث غیر مترقبه بر بسترهای ارتباطی با شبکه جهانی و چه بر اثر تحریم‌های خارجی، دسترسی به شبکه داخلی اطلاعاتی کشور یا همان شبکه ملی اطلاعات به صورت کامل برقرار باشد. امکانی که تا به حال وجود نداشته و در مسائلی نظیر قطعی فیبر نوری جاسک - فجیره دسترسی به سایت‌های داخلی و حتی دولتی با اختلال مواجه می‌شده‌اند.

 

بر اساس برنامه‌هایی که در برنامه پنجم توسعه در نظر گرفته شده است، شبکه ملی اطلاعات پس از ایجاد باید بتواند نیازهای کشور در حوزه‌های کسب و کار الکترونیکی، سلامت الکترونیک و آموزش الکترونیک، بومی­سازی فناوری­های سخت­افزاری و نرم­افزاری با تکیه بر نرم­افزارهای متن­باز و توسعه معماری باز،  بالا بردن جایگاه ایران در رتبه بندی توسعه ارتباطات را برطرف کند.

 

همچنین شبکه ملی اطلاعات باید بتواند اجرای موتور جستجو گر ملی، ایمیل ملی، تلویزیون اینترنتی، آموزش از راه دور را فراهم کند و به ارتقای شاخص‌های امنیتی، پایین آوردن ریسک, ضربه پذیری و مقابله با تحریم‌های احتمالی کمک کند.

 

 

یکی از اقدامات مهمی که شبکه ملی اطلاعات به همراه خواهد داشت، دسترسی کاربران ایرانی به پهنای باند 20 مگا بیت بر ثانیه و اتصال 60 درصد از خانوارها و کلیه کسب و کارها به شبکه ملی اطلاعات و اینترنت تا پایان برنامه پنجم خواهد بود که بر همین اساس، 80 درصد پرداخت‌ها به صورت الکترونیکی شده و کلیه دستگاه‌ها به شبکه ملی اطلاعات متصل خواهد شد.

 

 

بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته ایران با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات قادر خواهد شد، رتبه دوم منطقه‌ای سرانه پهنای باند و سایر شاخص‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات و سهم 2 درصد صنعت ICTدر تولید ناخالص داخلی را به دست آورد.

 

برهمین اساس با افزایش باند پهن با توجه به اینکه  افزایش 10 درصدی در ضریب نفوذ فناوری اطلاعات باعث افزایش تولید ناخالص ملی  به میزان 1.4 درصد در کشورهای پیشرفته و 1.2 درصد در کشورهای توسعه یافته می‌شود، جهش قابل توجهی در رشد تولید ناخالص ملی کشور تا پایان برنامه پنجم را به همراه خواهد داشت.

 

 

شبکه ملی اطلاعات با کمک بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌ها مانند، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، کمیسیون تنظیم مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، شرکت ارتباطات زیرساخت، سازمان فناوری اطلاعات ایران، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی،  وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی،  وزارت آموزش و پرورش، مجلس شورای اسلامی، صدا و سیما ،سازمان تبلیغات اسلامی، شهرداری، شوراهای عالی،  اپراتورهای تلفن ثابت، اپراتورهای تلفن راه‌اندازی خواهد شد.

 

 

طرح راه‌اندازه شبکه ملی اطلاعات، بسیار طرح بزرگ و پیچیده‌ای است که در صورت راه‌اندازی می‌تواند نقش بسزایی در افزایش میزان امنیت اطلاعات کاربران و افزایش سرعت اینترنت ایفا کند. راه‌ اندازه شبکه ملی اطلاعات اتفاق جدید و بدعت گذاری در ایران نیست و پیش از ما کشورهای زیادی این طرح را اجرایی کرده‌اند.

 

شبکه باند وسیع در استرالیا (NBN) و طرح پهنای باند ملی ایالات متحده امریکا در مقیاس‌هایی وسیع و شبکه Kwangmyong در کره شمالی و internet II در آمریکا جز نمونه‌های اینترنت ملی در کشورهای دیگر هستند.

 

شبکه ملی کره شمالی به موازات شبکه اینترنت و به صورت مستقل از آن و با هدف محدودیت ارتباطات خارجی کاربران و تأمین نیازهای ارتباطی داخلی راه اندازی شده و در استرالیا و ایالات متحده نیز در جهت تقویت دسترسی کاربران به منابع اطلاعاتی شبکه جهانی اینترنت با سرعت بیشتر و کیفیت بالاتر شبکه‌های ملی کلید خورده‌اند.

 

 

برخی معتقدند که با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، ارتباط اینترنتی قطع می‌شود اما این‌طور نیست و در این ساختار دسترسی کاربران به کلیه سایت‌های داخل کشور با سرعت بالاتر و قیمت ارزان‌تر برقرار شده و دسترسی به اینترنت به‌صورت فعلی باقی می‌ماند.

 

پس از راه‌اندازی کامل شبکه ملی اطلاعات کاربران برای استفاده از این شبکه در صورتی که از خدمات شرکت‌های اینترنتی استفاده می‌کنند نیازی به مراجعه به این شرکت‍‌ها را ندارید و اتصال آنها به‌ صورت خودکار به شبکه ملی اطلاعات برقرار خواهد شد و به ‌طور همزمان از اینترنت نیز بهره مند می‌شوند.

 

برای استفاده از شبکه ملی اطلاعات هزینه جداگانه‌ای برای اشتراک اتصال به شبکه ملی اطلاعات پرداخت نخواهد شد اما بابت دریافت و دسترسی به خدمات از سوی ارایه‌ دهنده سرویس هزینه پیش‌بینی دریافت خواهد شد و از تمام امکانات موجود اتصال به اینترنت مانند  ADSL،  WiMax، GPRS  و  3Gمی‌توان برای اتصال به شبکه ملی اطلاعات استفاده کرد. همچنین برای بهره‌مندی از برخی خدمات چندرسانه‌ایی مانند IPTV و  IPMedia نیاز به استفاده از تجهیزات اضافی است که ارایه دهندگان این خدمات برای مشترکان خود تامین خواهند کرد.

 

از آنجایی که شبکه ملی اطلاعات زیرساخت ملی دسترسی به کلیه خدمات و اطلاعات تحت شبکه است بنابراین برای دسترسی به اینترنت جهانی نیز کاربران از این زیرساخت استفاده خواهند کرد. به عبارت دیگر بستر دسترسی به شبکه ملی اطلاعات در داخل کشور با اینترنت یکسان است و به صورت دلخواه انتخابی برای استفاده یا عدم استفاده از این شبکه وجود ندارد.

 

با توجه به اینکه منبع اکثر ویروس‌ها خارج از کشور است پیش بینی می‌شود پس از راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات بخش قابل ملاحظه‌ای از آلودگی‌های سیستمی و حملات کاهش یابد.

با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات والدین می‌توانند در صورت نیاز صرفا استفاده از این شبکه را در اختیار فرزندان خود قرار داده و دسترسی به اینترنت را مسدود کنند.

 

به دلیل اینکه شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ملی ارتباطی و اطلاعاتی و برای دسترسی با سرعت بالا به سایت‌های داخل کشور است از این‌رو در صورت بروز مشکل در دروازه‌های بین‌الملل و اینترنت و  در صورت قطع اینترنت به دلیل قطع فیبر نوری دسترسی به سایت‌هایی که در کشور میزبانی می‌شوند، دچار مشکل نخواهد شد.

 

هموطنان ایرانی در خارج از کشور ساکن بوده و یا به سفر خارجی می‌روند، پس از راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات کماکان اتصال به سایت‌های داخلی برای آنها برقرار است. در شبکه ملی اطلاعات فیلترینگ یا پایش معنی ندارد و این موضوع صرفا در دسترسی به اینترنت جهانی مصداق دارد.

 

در شبکه ملی اطلاعات، امکان شناسایی صاحبان سایت‌های مختلف و میزبان‌ها فراهم است بنابراین قطعا آنها نیز مسئولیت و تعهد نسبت به انتشار اخبار، خدمات، اطلاعات و محتوای خود بر عهده دارند و درصورت بروز تخلف برخورد با متخلفان از سوی مراجع ذیربط و طبق قانون به عمل می‌آید.

 

همزمان با توسعه خدمات و محتواها و تامین زیرساخت‌های مورد نیاز در شبکه ملی اطلاعات، تا پایان سال 94 یعنی پایان برنامه پنجم توسعه، 60 درصد خانوارها باید با  اتصال پرسرعت به شبکه ملی اطلاعات متصل شوند.