در اساسنامه اتحادیه عرب، هر گونه حمله به کشورهای عضو، حمله به سایر کشورهای عربی محسوب می‌شود/ رعایت حقوق زنان، کودکان در جنگ، یکی از مفاد کنوانسیون ژنو است

گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ 27 روز از آغاز حمله وحشیانه اسرائیل به مردم بی دفاع غزه می گذرد، اما هم چنان با سکوت مرگبار تمام سازمان ها و مجامع بین المللی مواجه هستیم. لذا برای بررسی بیشتر  نقش و وظایف سازمان‌ها و مجامع بین المللی به سراغ مجید عباسی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و استاد حقوق بین الملل رفتیم. آنچه از نظر می‌گذرانید مشروح این گفتگو است.

«خبرگزاری دانشجو»- علی رغم وجود سازمان ها، ارگان ها و مجامع بین المللی متعدد چرا نسل کشی اسراییل در غزه توسط هیچ ارگانی محکوم نشده و هیچ ممانعتی برای این حمله وحشیانه از سوی مجامع بین المللی اتفاق نمی‌افتد؟


عباسی: در خصوص بررسی مسئله غزه از سوی سازمان ملل دو نکته قابل تامل است؛ طبق منشور سازمان ملل متحد هر گونه استفاده از زور و حتی تهدید به استفاده از زور ممنوع است و اگر دولتی مرتکب استفاده از زور علیه سرزمین یا دولت دیگری شود طبق حقوق بین الملل اقدامی بر خلاف قواعد حقوق بین الملل انجام داده است؛ دولت ها بر طبق منشور سازمان ملل موظف هستند که به هیچ عنوان از زور یا نیروی نظامی استفاده نکنند.


اگر هر گونه اختلافی بین کشورها و دولت ها به وجود آمد، از طریق شورای امنیت اختلافات سیاسی و با کمک دیوان بین الملل دادگستری اختلافات حقوقی را حل نمایند؛ با توجه به این که بحث اختلاف بین رژیم اسرائیل با غزه اختلافی سیاسی است، اسرائیل موظف بود موضوع را در اختیار شورای امنیت قرار دهد تا شورای امنیت مرجع رسیدگی به موضوع باشد قبل از این که اقدام به استفاده از زور نماید.


اگر کشوری اقدام به استفاده از زور و نیروی نظامی نماید، طبق اصل 6 و 7  وظیفه شورای امنیت است که تشکیل جلسه دهد و راه حل های مسالمت آمیز حل و فصل اختلاف را بررسی و پیگیری کند که متاسفانه این امر هنوز توسط شورای امنیت محقق نشده است البته شورای امنیت تشکیل جلسه داده است ولیکن این تشکیل جلسه به قطعنامه یا حتی بیانیه منجر نشده است تا رژیم اسرائیل که آغاز کننده و بکارگیرنده نیروی نظامی علیه غزه است، را موظف کند استفاده از نیروی نظامی را متوقف نماید.


 بنابراین سازمان ملل متحد نتوانسته است به وظیفه خود عمل نماید البته امری طبیعی است؛ با توجه به این که قدرت های غربی به خصوص آمریکا، فرانسه و انگلیس در شورای امنیت حضور دارند، اگر قرار باشد قطعنامه یا بیانیه علیه اسرائیل صادر شود، ممکن است با لابی یا تلاش های این کشورها به نتیجه نرسد؛ در نتیجه سازمان ملل در این بحث نتوانسته موفق باشد.


یکسری سازمان ها فرامنطقه ای و فراملی وجود دارد که کشورهای اسلامی عضو آن هستند؛ سازمان همکاری های اسلامی، اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج فارس و... از جمله این سازمان ها است؛ متاسفانه در این مدت از این سازمان ها نیز هیچ اقدام خاصی جز یکسری صحبت های پراکنده صورت نگرفته است.


جمهوری اسلامی ایران ظاهرا تلاش دارد جلسه ای را با حضور تعدادی از کشورهای عضو همکاری های اسلامی تشکیل دهد البته تا کنون تشکیل نشده است که تصمیمی در این باره گرفته شود؛ بهتر این بود که دبیر کل سازمان یا دبیر خانه سازمان این اقدام را انجام دهند.


قاعدتا کشورهای عربی باید در این زمینه واکنش نشان دهند؛ طبق اساسنامه اتحادیه عرب، که با الهام از سازمان ناتو این بند در آن گنجانده شده است، هر گونه حمله به کشورهای عربی عضو اتحادیه عرب به مثابه حمله به سایر کشورهای عربی است؛ البته توجه داشته باشید که اتحادیه عرب قدیمی تر از سازمان ناتو است.


متاسفانه این بند از اساسنامه اتحادیه عرب، با این که کشور فلسطین عضو ناظر اتحادیه عرب است، را نه تنها اجرایی نکردند، بلکه موضع گیری سیاسی نیز در این رابطه بسیار ضعیف و پراکنده بوده است؛ بنابراین در این مدت نسبتا طولانی از جنگ سازمان ملل و سازمان های منطقه‌ای و فراملی در حل این مشکل موفق نبودند.


از جنبه حقوق بین المللی به عبارتی از جنبه کنوانسیون ژنو نیز می توان به موضوع نگاه کرد؛ کنوانسیون ژنو ناظر بر حقوق بین الملل بشر دوستانه است؛ به عبارت دیگر اگر جنگی اتفاق افتد این کنوانسیون قواعد مربوط به زمان جنگ را تنظیم می‌کند؛ شامل 4 کنوانسیون می شود که مربوط به سال های 1864، 1906، 1929 و 1949 می باشد؛ معروف ترین کنوانسیون نیز کنوانسیون چهارم ژنو است که بعد از پایان جنگ جهانی دوم تصویب شد.

قدرت های بزرگ حقوق بین الملل را طبق منافع خود تعریف می کنند/ یکی از نکات بسیار مهم در کنوانسیون ژنو، رعایت حقوق زنان، کودکان، بیماران و زخمی ها در زمان جنگ است

مفاد این کنوانسیون ها به طور کلی ناظر بر تنظیم قواعد و قوانین زمان جنگ است؛ یکی از نکات بسیار مهم در این کنوانسیون ها، رعایت حقوق غیر نظامیان به ویژه زنان، کودکان، بیماران و زخمی ها در زمان جنگ است؛ مشاهده می شود زمانی که اسرائیل به غزه حمله کرده است، بدون این که از قبل تدابیری اندیشیده شود کودکان، زنان و بیمارستان ها هدف قرار می گیرند.


تعداد زیادی از شهدای غزه، کودکان و زنان هستند و متاسفانه این امر مورد توجه جامعه بین الملل قرار نگرفته است؛ نکته دیگر قابل توجه در کنوانسیون ژنو این است که برای کشورها ممنوعیت بمباران وجود دارد اگر احتمال دهند مکان هدف گیری شده به غیر نظامیان و زخمی ها و... آسیب می زند؛ در صورتی که به راحتی مراکز سازمان ملل، خبرنگاران، زنان، کودکان و... در غزه مورد هدف قرار می گیرد.


شورای حقوق بشر، شورای امنیت و... در خصوص این موضوع صحبت نمی کنند؛ دیوان بین الملل کیفری نیز می تواند در این مسئله ورود پیدا کند و پیگیرد قانونی کسانی که مرتکب جنایات می شوند را داشته باشد؛ متاسفانه از سوی این نهاد بین المللی نیز اقدامی صورت نگرفته  است.


سازمان های بین المللی تا کنون موفق نبودند؛ کنوانسیون ژنو در مسئله غزه رعایت نشده است؛ شرایط نشان دهنده این است که قدرت های بزرگ هر جایی که منافع اقتضاء کند، مطابق با منافع خود، حقوق بین الملل و سازمان های بین المللی را پیش می برند و تعریف می کنند.


«خبرگزاری دانشجو»- پس می‌توان گفت تمام سازمان هایی که می توانند اقدامی در مسئله غزه انجام دهند، در سکوت فرو رفتند؟


عباسی: بله، متاسفانه. اکنون در رسانه ها تفاوت بین ملت ها و دولت ها را مشاهده می کنید؛ در جایی که ملت ها با دیدن فجایع و بحران غزه در اعتراض، تظاهرات، راهپیمائی و... علیه دولت های خود هستند ولیکن دولت های آن ها، با توجه به وابستگی هایی که به برخی از قدرت ها دارند و یکسری حساب و کتاب هایی در زمینه منافع خود دارند، سکوت کردند.


در حالیکه بسیاری از این دولت ها نسبت به فجایعی که در غزه رخ می دهد، نظر مخالف به اسرائیل دارند کما این که هر وجدان آزاد بشری چنین دیدگاهی خواهد داشت، ولیکن دولت ها به خصوص دولت های عربی، که توقع از آن ها بسیار زیاد بوده است، نتوانستند موضع گیری خوبی در این زمینه داشته باشند؛ باید توجه داشت ملت ها همواره پیشروتر از دولت ها بودند.