ایران در سکوی اول تولید مقالات علوم رایانه قرار گرفت/ صعود ۲۸ پله‌ای ایران طی ۱۷ سال

گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ برخی مطالعات میزان رشد و توسعه فناوری در کشور و رتبه ایران در سطح منطقه یا جهان را با تاکید بر شاخص‌های علمی و به طور خاص تعداد مقالات بررسی می‌کنند و بعضی دیگر نیز به دلیل ارجاعات پایین به مقالات کشورمان مدعی کم کیفیتی مقالات ایرانی و لزوم تلاش برای افزایش کیفیت تحقیق و پژوهش در کشور است.

در این گزارش وضعیت ایران در زمینه شاخص‌های علمی حوزه علوم رایانه مشتمل بر رشته‌های هوش مصنوعی، ریاضیات و نظریه رایانشی، طراحی با کمک رایانه و گرافیک، ارتباطات و شبکه‌های رایانه‌ای، برنامه‌های کاربردی علوم رایانه، علوم رایانه (متفرقه)، تشخیص الگو و دید رایانه‌ای، معماری و سخت افزار تعامل انسان رایانه، سیستم‌های اطلاعاتی و پردازش سیگنال بررسی و به طور خاص رتبه ایران از نظر شاخص «مقالات» با کشورهای منطقه مقایسه با توجه به وضع موجود پیشنهاداتی ارائه شده است.

وضعیت ایران از نظر مقالات حوزه علوم رایانه

جدول زیر، رتبه ایران را از نظر مقالات و شاخص‌های ارزیابی آنها در حوزه علوم رایانه در بین کشورهای خاورمیانه نشان می‌دهد.

بر همین اساس تعداد مقالات علوم رایانه تا پایان سال ۲۰۱۳ (در فاصله سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۳) براساس پایگاه اسکوپوس ۲۸ هزار و ۵۸۸ مقاله بوده است (در جدول زیر شاخص اچ پارامتری برای نشان دادن میزان تاثیرگذاری یا کیفیت مقالات چاپ شده است).

یکی از معیارهای ارزیابی به مقالات تعداد ارجاعات است به طور کلی افزایش تعداد ارجاعات براساس آمارها مطلوب بوده تعداد «ارجاع به خود» به تعداد کل ارجاعات در ۴ کشور ایران، ترکیه، رژیم اشغالگر قدس و مصر به ترتیب ۲۴.۴۱، ۱۷.۵۸، ۱۲.۹۶ و ۱۲.۵۲ درصد بوده است که نشان می‌دهد ایران بیشترین درصد ارجاع به خود را داشته است. همچنین این اعداد نشان می‌دهند که ۷۵.۵۹ درصد مقالات علوم رایانه ایران از خارج از کشور مورد ارجاع قرار گرفته‌اند.

همچنین براساس داده‌های جدول مشخص می‌شود که میانگین تعداد ارجاع به مقالات ایران در حوزه علوم رایانه‌ای در فاصله ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۳حدود ۶.۱۲ درصد و در رقابت با رژیم اشغالگر قدس (۱۳.۵۴درصد) است و کشور قطر با حدود ۲۶.۸۷ درصد میانگین ارجاع به مقالات در این حوزه از فناوری در صدر کشورهای منطقه قرار دارد.

این شاخص علاوه بر کیفیت مقالات نشان می‌دهد مقالات کدام کشور از قدمت بیشتری برخوردارند زیرا به طور طبیعی مقالات جدیدتر نسبت به مقالات قدیمی تر کمتر مورد ارجاع قرار می‌گیرند.

به استناد پایگاه اسکوپوس طی این ۱۷ سال ایران از نظر تعداد مقالات چاپ شده رشد چشمگیری داشته است به طوری که از سال 2010 در صدر کشورهای منطقه قرار گرفته و توانسته است رتبه جهانی خود را از ۴۵ در سال ۱۹۹۶ به ۱۷ در سال ۲۰۱۳ برساند.

جایگاه ۱۷ از نظر تعداد مقالات منتشر شده در حوزه علوم رایانه اگرچه ارزشمند است اما برای ارزیابی وضعیت علمی ایران کافی نیست و باید آن را در کنار دیگر شاخص های بررسی کیفیت مقالات داوری کرد.

با وجودی که ایران از نظر تعداد مقالات از سال ۲۰۱۰ تاکنون کشور اول خاورمیانه بوده است اما میانگین ارجاع به مقالات در مقایسه با رژیم اشغالگر قدس و کشور ترکیه در وضعیت مطلوبی نیست که یکی از دلایل این موضوع می‌تواند آن باشد که بیشتر مقالات ایران در سال‌های اخیر به چاپ رسیده است و به طور طبیعی هنوز به مقدار لازم مورد ارجاع قرار نگرفته‌اند.

برهمین اساس اگرچه مقالات ایرانی به دلیل کثرت چاپ در سال‌های اخیر کمتر مورد ارجاع قرار گرفته‌اند اما تعداد بالای این مقالات می‌تواند نشانگر افزایش توان محققین کشور در انجام تحقیقات و نگارش متون علمی و مستندسازی نتایج تحقیقات برای ارائه به مجلات نمایه شده در پایگاه های مختلف از جمله اسکوپوس باشد.

وضعیت ایران در حوزه علوم رایانه نشان می‌دهد که ایران طی ۱۷ سال اخیر از نظر تعداد مقالات رشد چشمگیری داشته است و بر همین اساس لازم است سیاست گذاری لازم برای تجاری سازی نتایج تحقیقات در کشور مورد توجه قرار گیرد و وضعیت مطلوب تعداد مقالات کشور فرصتی برای افزایش روحیه کارآفرینی، نوآوری و فراهم آوردن بسترهای لازم به منظور تجاری سازی نتایج تحقیقات شود.