خیز بانوان ورزشکار برای کسب مدال‌های المپیک/ جهان برای زنان ایرانی کوچک است

گروه ورزشی «خبرگزاری دانشجو»؛ پیدایش ورزش زنان در ایران به دوران طاغوت برمی‌گردد. در آن زمان ، ورزش بانوان تنها در حد شعار خلاصه می شد و با توجه به سیاست های پهلوی حضور ورزشکاران بانو به ابزاری برای تبلیغ تبدیل شده بود. دودمان پهلوی که احیای تمدن بزرگ را در سر می پروراندند تقلید کورکورانه از غرب  را در پیش گرفتند و در همین راستا  پروژه های تبلیغ و خودنمایی زنان را در دستور کار خود قرار دادند که ورزش نیز از این افت مستثنی نبود.

 
در آن دوران ورزش زنان صرفاً جنبه نمایشی داشت و در همین راستا ورزش زنان به رشته هایی همچون ژیمناستیک، بسکتبال و رقص باله که بیشتر عرض اندام بودند، خلاصه می شد و به هیچ عنوان مقام جهانی و آسیایی قابل توجهی برای زنان بدست نیامد.

به علاوه با توجه به اینکه  در آن زمان ورزش بیشتر به ابزار تجملات شبیه بود و خودنمایی زنان در اولیوت اصلی ان قرار داشت جامعه تمایلی به حضور زنان و دختران در میادین ورزشی نشان نداد و  زنان و دختران استقبال چندانی به ورزش قهرمانی نشان ندادند اما با پیروزی انقلاب اسلامی، دیدگاه جدیدی در باره حقوق اجتماعی وسیاسی زنان در جامعه ایران مطرح شد. دیدگاهی که در عین رعایت موازین اسلامی، امکان مشارکت زنان را در اجتماع، به شکل گسترده ایی امکان پذیر ساخت.

 
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ورزش بانوان در ایران دچار تحولات بسیاری شد، از جمله از میان رفتن رشته های خلاف عفت همچون والیبال ساحلی، انطباق ورزش زنان با شئونات اسلامی مثل طراحی حجاب برای زنان ورزشکار، تشکیل ساختار و نهادهای نظارتی مستقل برای زنان، جداسازی ورزش زنان از مردان و  تلاش جهت تعلیم زنان مربی برای اجتناب از به خدمت گرفتن مربیان مرد برای ورزش زنان.
 
 
حضور ناامیدکننده بانوان ورزشکار در دوران طاغوت/ زنان ورزشکار تنها در ۶ میدان بین المللی بودند
 
 
قبل از انقلاب ۹ مربی و هفت داور زن در کشور وجود داشت و هفت رشته ورزشی در حوزه زنان فعال بود؛ همچنین تنها یک مجموعه ورزشی متعلق به زنان بود، اما پس از پیروزی انقلاب و در زمان کنونی ۳۸ رشته ورزشی فعال در حوزه زنان وجود دارد و بیش از ۳۵ هزار مربی و ۱۶ هزار داور زن در کشور فعالیت می‌کنند و بیش از ۳۰ مجموعه ورزشی مختص زنان است.
 
قبل از پیروزی انقلاب ورزشکاران زن در شش مسابقه خارجی شرکت داشتند و ورزشکاران زن توانسته بودند در عرصه مسابقات بین‌المللی پنج مقام را دریافت کنند، اما بعد از پیروزی انقلاب زنان ورزشکار در مسابقات متعددی از جمله مسابقات ویژه زنان کشورهای اسلامی و در رشته‌های متعدد حضور ‌می یابند و تا کنون بیش از ۱۸۰ مقام آسیایی، جهانی، پارالمپیک و کشورهای اسلامی را دریافت کرده‌اند.

 
حضور در پست مدیریتی برای ورزش زنان/ نقش موثر بانوان در فدراسیون های ورزشی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت های ورزشی بانوان در سراسر کشور گسترش یافت و تعداد انجمن های ورزشی در حوزه های ستادی و استانی نیز افزایش پیدا کرد تا جایی که در سال ۱۳۶۸ مدیریت ورزش بانوان تحت عنوان «معاونت ورزش بانوان» در سازمان تربیت بدنی فعالیت خود را آغاز کرد.

در ادامه نیز در دهه هفتاد فدراسیون ورزش های اسلامی زنان زیر نظر کمیته ملی المپیک تشکیل و مسابقاتی با این عنوان به منظور زنان در مسابقات بین المللی برگزار شد. به این ترتیب بعد تازه ای در ورزش بانوان با عنوان ورزش قهرمانی ایجاد شد و زنان وارد این میدان بین المللی شدند.

با ادامه روند استقبالی زنان از ورزش حرفه ای لازم بود تا فدراسیون های جهانی مجوز حضور بانوان مسلمان با حجاب اسلامی را صادر کنند تا حضور بانوان در میادین بین المللی محدود به مسابقات کشورهای اسلامی نباشد و آنها بتوانند راه بازی های آسیایی و المپیک را در پیش گیرند لذا این حرکت باعث شد تا تغییراتی در اساسنامه فدراسیون های ورزشی ایجاد شود که از مهمترین این تغییرات می توان به پیش بینی حضور نایب رئیس زن و عضویت وی در هیئت رئیسه اشاره کرد.

با ایجاد پست نایب رئیس بانوان در فدراسیون های ورزشی فدراسیون های ورزشی که به عنوان یک مرکز مرتبط به فدراسیون جهانی با استقلال کامل موضوع حضور بانوان در مسابقات آسیایی و جهانی و حتی المپیک را در رشته مربوطه خود پیگیری کردند و به این ترتیب دنیای تازه ای به نام بازی های آسیایی و المپیک به روی ورزش بانوان باز شد و پس از پیروزی انقلاب ورزشکاران زن ایرانی موفق شدند با حجاب کامل اسلامی و در عین حفظ شئونات خود در مسابقات بین المللی شرکت کنند.
 
امروز تمام فدراسیون های ورزشی در کشور ما دارای یک نایب رئیس بانوان هستند که این افراد با استفاده از جایگاه پتانسیل ها و توانمندی های موجود در فدراسیون خود در جهات حضور قدرتمند بانوان در میادین ورزشی گام برداشته و هریک به صورت مستقل امور مربوط به فدراسیون خود را پیگیری می کنند.

حتی امروز روسای فدراسیون های ورزشی حتی امور مربوط به ورزش بانوان را بیش از ورزش مردان مورد توجه قرار داده اند و در بخش بانوان عنوان های قابل توجهی کسب کرده و گسترش حضور بانوان را در اولیوت برنامه های خود قرار داده اند.
 
با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل ساختار مستقل برای ورزش بانوان  و با حضور پررنگ‌تر زنان در صحنه‌های ورزشی و با توجه به تلاش نواب رئیس بانوان برای فراهم کردن بهترین شرایط برای حضور بانوان در رقابت های بین المللی بسیاری از طراحان لباس به شوق آمدند تا معضل لباس بانوان ورزشکار مسلمان را حل کنند. البته احساس نیاز به لباس ورزشی با رنگ و بویی از پوشش اسلامی تنها مختص ایران نبود و نیست. خوشبختانه امروز بسیاری از ورزشکاران زن جهان با الگو برداری از زنان ایرانی با پوشش کامل اسلامی در میدان های ورزشی حضور می یابند.

 
 
آغاز حضور پررنگ زنان در المپیک با پیروزی انقلاب اسلامی
 
 
با گذشت بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور زنان در رشته های ورزشی بیش از گذشته شده است و در دهه ۸۰ و آغاز دهه ۹۰، این حضور پررنگ، به کسب مدال های آسیایی و جهانی منجر شده است.

اولین حضور زنان ورزشکار ایرانی در یک تورنمت، حضور تنها بانوی تیرانداز کشورمان در بازی های آسیایی ۱۹۹۰ پکن بود که البته هیچ مدالی توسط تنها بانوی کشورمان در این مسابقات کسب نشد، اما باید این حضور را نقطه عطفی در ورزش قهرمانی بانوان دانست؛ چرا که از آن سال به بعد رقابت های آسیایی همواره شاهد حضور زنان ایرانی بوده است.
 
با ادامه حضور بانوان کشورمان در بازی های آسیایی و پس از دو دوره ناکامی در کسب مدال بالاخره طلسم بی مدالی بانوان شکسته شد و نسیم حسن پور با کسب مدال نقره در تیراندازی از فاصله ۱۰ متر تیمی و پروانه تاجی با کسب مدال برنز در تکواندو بازی های آسیایی ۲۰۰۲ پوسان کره جنوبی دریچه ای جدید به روی ورزش بانوان گشودند و در نهایت در بازی های آسیایی ۲۰۱۰ گوانگجو بانوان کشورمان با حضوری پر رنگ تر نسبت به ادوار گذشته بیش از هشت مدال رنگارنگ را برای کاروان ورزشی ایران بدست آوردند.
 
بانوان کشورمان علاوه بر حضوری موفق در بازی های آسیایی، حضور در المپیک را نشانه رفتند و بالاخره در سال ۲۰۰۰ با استفاده از واید کارت، نخستین حضور خود در المپیک را بدون کسب مدال تجربه کردند و پس از دو دوره حضور در المپیک با واید کارت، بالاخره در المپیک ۲۰۰۸ چین نجمه آبتین در تیراندازی با کمان، هما حسینی در قایقرانی و سارا خوش جمال فکری در تکواندو با حضور در مسابقات انتخابی المپیک نخستین سهمیه بانوان در المپیک را به نام خود ثبت کردند تا در نهایت توانستند در المپیک ۲۰۱۲ با کسب هشت سهمیه در رشته های پینگ پنگ، تکواندو، قایقرانی و تیراندازی بزرگترین افتخار خود را رقم بزنند.اما این پایان کار بانوان نبود بلکه آغازی بود بر درخشش بانوان در میادین جهانی درخشش بانوان در بازی های آسیایی ۲۰۱۴ اینچئون را باید اوج این موفقیت ها دانست.

کاروان ایران در این بازی‌ها با ۵۸ ورزشکار زن شرکت کرد که توانست ۲ طلا، ۷ نقره و ۷ برنز کسب کند.  

نجمه خدمتی در رشته تیراندازی  و حمیده عباسعلی در کاراته موفق شدند ۲ مدال طلا برای کاروان ایران کسب کنند و لیلا رجبی، نرجس امام‌قلی‌نژاد، تیم تفنگ بادی ۱۰ متر بادی، فاطمه روحانی، اکرم خدابنده، الهه منصوریان و تیم ملی کبدی بانوان نیز صاحب گردن آویز نقره شدند.

آرزو حکیمی، سونیا گماری، فاطمه چالاکی، نسرین دوستی، سولماز عباسی، روئینگ ۴ نفره، سوسن حاجی‌پور نیز برنز گرفتند تا این مدال ها در مجموع بهترین حضو ر بانوان در باز های آسیایی را رقم بزنند.
 
حضور زنان در بخش پارالمپیک و پاراآسیایی را نیز نباید از یاد برد؛ کسب نخستین مدال طلای بانوان کشورمان در تاریخ پارالمپیک توسط زهرا نعمتی در پارالمپیک لندن را باید نقطه عطف حضور زنان در میدان های ورزشی دانست.
بانوان معلول ایران در بازی های پاراآسیایی اینچئون نیز خوش درخشیدند و مهناز امینی در مواد پرتاب نیزه و وزنه، ساره جوانمردی در تپانچه ۵۰ متر خفیف و بادی ۱۰ متر  ، زهرا نعمتی در رشته میکس کامپوند (زنان و مردان ) مدال‌آوران طلایی ایران لقب گرفتند.
 
مدال‌های نقره بخش انفرادی هم به فاطمه منتظری در پرتاب وزنه ، اعظم خدایاری در پرتاب دیسک ، معصومه خدابخشی در تفنگ بادی ایستاده، هاجر تکتاز در پرتاب دیسک و وزنه ، هاشمیه متقیان در پرتاب نیزه و دیسک، فائزه کرمانی در پرتاب وزنه ، لیلا ملکی پرتاب وزنه  رسید.
 
همچنین تیم‌های والیبال نشسته بانوان ایران و گلبال بانوان ایران توانستند در بخش تیمی روی سکوی دوم بایستند و دو مدال نقره دیگر برای کاروان ایران به ارمغان آوردند.
 
سولماز بازرگانی در پرتاب دیسک،عالیه محمودی در تپانچه بادی ۱۰ متر ،فائزه کرمانی در پرتاب نیزه ، فاطمه منتظری در پرتاب دیسک ، ، لیلا ملکی در پرتاب نیزه ، مریم سلطانی در پرتاب وزنه ، مرضیه صدقی در پرتاب وزنه و نیزه برنز گرفتند و تیم بسکتبال با ویلچر بانوان هم برنز گرفتند.

 
 تیراندازی؛ خوش اقبال و با آینده برای درخشش بانوان
 
خوش اقبال ترین رشته ورزشی در بین بانوان ورزشکار تیراندازی بوده که از سال ها پیش پای ثابت اعزام های برون مرزی بوده است. تیراندازی نه تنها نیاز به طراحی لباس ندارد، بلکه توصیه های اسلامی هم در پس آن دیده می شود. این طور بود که در میان کاروان های مردانه ایران در المپیک یا بازی های اسلامی همواره یک تیرانداز زن هم حضور داشت.
 
بانوان در رشته تیراندازی گوی سبقت را از مردان ربوده اند و مدال های بانوان از نظر تعدد و رنگ مدال قابل مقایسه با مردان نیست.
 
تیراندازی بانوان علاوه بر اینکه مدال طلای بازی های آسیایی و مدال های جهانی را در کارنامه دارد، تا یک قدمی کسب مدال در المپیک نیز پیش رفته است و می توان روی این رشته و درخشش بانوان در المپیک ریو حساب ویژه ای باز کرد.

 
تکواندو؛ یک پای ثابت مدال آوری/ خیر به سوی مدال المپیک
 
اما در این میان، تکواندو زودتر از بقیه شروع به تجربه اندوزی کرد تا جایی که حالا به عنوان پرافتخارترین رشته دختران ایران بعد از انقلاب شناخته می شود. دختران تکواندوکار که سال ۸۱ و در مسابقات اوپن کره جنوبی اولین میدان بین المللی خود را تجربه کردند، در شرایطی که کسی روی مدال آوری دختران ایران حساب نمی کرد، در بازی های آسیایی پوسان اولین مدال شان را هم بدست آوردند و در این سال ها همواره یک پای ثابت در اعزام ها به بازی های آسیایی و المپیک هستند.
 
 

 
تنیس روی میز؛ ورزشی که تا حضور در المپیک نیز پیش رفت
 
 
تنیس روی میز اولین بار در سال ۸۱ به مسابقات برون مرزی اعزام شد. در آن مسابقات که تحت عنوان رقابت های قهرمانی خاورمیانه در کشور قزاقستان برگزار شد، تیم زیر ۱۷ سال ایران در مجموع تیمی عنوان سومی را بدست آورد و یک عنوان دوم انفرادی هم کسب کرد. پینگ پونگ بازان دختر ایرانی سال گذشته موفق شدند در جریان مسابقات جهانی از بین تیم های دسته چهارم خود را یک دسته بالاتر بکشند و نامشان هم در رنکینگ جهانی ثبت کنند. در ادامه درخشش بانوان، در این رشته نخستین سهمیه زنان در المپیک نیز توسط ندا شهسواری بدست آمد.
 
 

 
 
رشته های پایه؛ شانس کم ژیمناستیک و شنا برای حضور در میدان‌های بین‌المللی و درخشش دوومیدانی با مدال‌های خوشرنگ بانوان
 
شنا، ژیمناستیک و دوومیدانی را رشته های پایه می نامند، اما بجز دوومیدانی که چند صباحی است شاهد حضور دختران ایران در آن هستیم، دو رشته دیگر نقشی در این میان ندارند. ناگفته پیداست که شنا، شیرجه، سینکرونایز و همین طور ژیمناستیک با شرایط ویژه ای که دارند هیچ گاه شانسی برای حضور در میدا هاین بین المللی را ندارند و تمام تلاش شان به حضور در بازی های کشورهای اسلامی که هر چهار سال یک بار در ایران برگزار می شود، محدود شده است.
 
دوومیدانی در میان رشته های پایه در این روز ها حرف زیادی برای گفتن دارد، به طوری که حضور لیلا رجبی در المپیک لندن و کسب نشان های مختلف در بازی های کشورهای اسلامی آینده و همچنین کسب مدال نقره بازی های آسیایی اینچئون روشنی را برای بانوان در این رشته ترسیم کرده است.
همچنین در این رشته می توان به درخشش مریم طوسی در بازی های اسلامی و کسب ۲ نشان طلای وی در این رقابت ها اشاره کرد.
 
 

 
ورزش‌های رزمی؛ ووشو و مدال هایی که بانوان درو کردند/ کاراته هم جهانی ظاهر شد
    
 
از ابتدای شروع بحث اعزام تیم های ورزشی دختران به مسابقات برون مرزی این طور به نظر می رسید که ورزش های رزمی از اقبال بلندتری برخوردارند و با لباس های پوشیده ای که دارند مشکل دختران ایرانی با یک مقنعه حل می شود، اما مسئله به این سادگی نبود و به غیر از تکواندو که از ابتدا توانست موافقت مسئولان تکواندو آسیا و جهان را برای حضور دختران تکواندوکار با حجاب اسلامی کسب کند، باقی رشته ها چندان خوش شانس نبودند؛ تا جایی که ووشو با رایزنی های مختلف و سعی و تلاش فراوان توانست این مانع را از پیش رو بردارد.
 
کاراته هم پس از رایزنی های فدراسیون و تلاش نایب رئیس بانوان خود موفق شد تا مجوز حضور خود در میادین بین المللی را بگیرد که از قضا حضور بانوان در مسابقات جهانی نیز با درخشش همراه بود.
 
 
 
در این بین ووشو هم خوش اقبال بوده؛ چرا که با تلاش های سال های گذشته آنها هم اجازه آن را دارند که با پوشش و حجاب اسلامی در میدان های رسمی حاضر شوند. اولین تجربه آنها در جریان مسابقات قهرمانی آسیا در میانمار بدست آمد و در طول این مدت آنها حتی بازی های آسیایی دوحه را هم تجربه کردند، اما اوج درخشش ووشوکاران که اتفاقاً در سان شو موفق تر از تالو ظاهر شده اند، مسابقات جهانی چین است که منجر به کسب چهار مدال برای دختران ایرانی شد.
درادامه نیز بانوان ووشوکار ایران در میادین بین المللی درخشیدند و در دوره اخیر بازی های آسیایی نیز مدال های رنگارنگی را به ارمغان آوردند.
 
کاراته هم پس از رایزنی های فدراسیون و تلاش نایب رئیس بانوان خود موفق شد تا مجوز حضور خود در میادین بین المللی را بگیرد که از قضا حضور بانوان در مسابقات جهانی نیز با درخشش همراه بود.

دختران ایرانی در بازی های آسیایی اینچئون موفق ظاهر شدند و حمیده‌ عباسعلی طلایی شد و فاطمه چالاکی و نسرین دوستی نیز دیگر نمایندگان بانوان بودند که دو مدال برنز کسب کردند.

این پایان درخشش بانوان کاراته کای ایران نبود و حمیده عباسعلی کاراته کای وزن به اضافه ۶۸ کیلوگرم ایران در مسابقات قهرمانی جهان موفق شد یک مدال نقره هم کسب کند تا کارته جهان بیش از گذشته منتظر درخشش دختران ایرانی باشد.
 

 
 
اوج درخشش زنان در پارالمپیک لندن و مدال طلایی که بر گردن زهرا نعمتی آویخته شد
 
عناوین ورزشکاران زن ایران در دوره های مختلف المپیک پیش از انقلاب و پس از پیروزی آن به شرح زیر است:
مدال آوری بانوان و درخشش آنها به مسابقات بین المللی و آسیایی محدود نمی شود بلکه آنها حضور قابل توجهی نیز در المپیک داشتند و در کنار مردان در امر کسب سهمیه موفق ظاهر شدند.
 
المپیک ۱۹۶۴ توکیو اولین المپیکی بود که زنان ایرانی در آن حاضر بودند. در این رقابت ها در رشته دوومیدانی نازلی بیات ماکو در پرش ارتفاع، ژولیت گفرکف در پرتاب دیسک و سیمین صفامهر در دو ۱۰۰ متر و پرش طول نماینده کشورمان بودند و در رشته ژیمناستیک هم جمیله سروری حضور داشت.
 
 
المپیک ۱۹۷۶ مونترال؛ ژیلا الماسی، گیتی محبان و مهوش صفایی شمشیربازان راه یافته به این رقابت ها بودند؛ این در حالی است که در بخش تیمی شمشیربازی هم گیتی محبان، ژیلا الماسی، مهوش صفایی و مریم آچاک با حریفان خود مبارزه کردند.
 
 
لیدا فریمان در المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا اولین تیرانداز المپیکی ایران بود که در رشته تفنگ ۱۰ متر بادی حضور داشت و توانست رنکینگ ۴۷ را بدست بیاورد.
 
در المپیک ۲۰۰۰ سیدنی هم منیژه کاظمی در رشته تپانچه ۱۰ متر بادی تیر حضور داشت.
 
در المپیک ۲۰۰۴ آتن نسیم حسن پور در ۱۰متر تپانچه بادی نماینده ایران بود.
 
المپیک ۲۰۰۸ پکن؛ نجمه آبتین در تیروکمان، هما حسینی در قایقرانی که پرچمدار کاروان ایران در این رقابت ها هم بود و سارا خوش جمال فکری در وزن منفی ۴۹ تکواندو، نماینده ورزش بانوان ایران بودند. البته در ووشو  که رشته نمایشی در این دوره بود، زهرا کریمی طلای وزن ۶۰- ساندا را بدست آورد و فرزانه دهقان برنز وزن ۵۲- ساندا را از آن خود کرد.
 
 در المپیک ۲۰۱۲، بانوان ورزشکار ایران بدون وایلد کارت و با کسب سهمیه مستقیم به المپیک لندن رسیدند که زهرا دهقان در تیروکمان، لیلا رجبی در دوومیدانی، آرزو حکیمی و سولماز عباسی در قایقرانی، مه لقا جام بزرگ و الهه احمدی در تیراندازی، ندا شهسواری در پینگ پنگ و سوسن حاجی‌پور در تکواندو نماینده بانوان ایران در این مسابقات بودند.
 
 در پارالمپیک لندن، زهرا نعمتی در رشته تیراندازی با کمان برای اولین بار مدال طلا را برای زنان به ارمغان آورد، ساره جوانمردی در تفنگ بادی ۱۰ متر صاحب گردن آویز برنز شد و مدال برنز تیمی در رشته تیراندازی با کمان پارالمپیک نیز به بانوان ایران رسید.
 

 
 
 
پرچمداری زنان در المپیک و نشان دادن اقتدار زن مسلمان ایرانی به جهانیان
 
در المپیک زمستانی ونکوور پرچم تیم چهارنفره اعزامی از ایران در مراسم افتتاحیه به مرجان کلهر سپرده شد. در المپیک تابستانی پکن هم هما حسینی از رشته قایقرانی پرچمدار کاروان ۱۷۰ نفره بود و قبل از این دو نیز لیدا فریمان از رشته تیراندازی در المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا پرچمدار کاروان ایران بود.

همچنین کیمیا علیزاده نیز پرچمدار کاروان ایران در دومین دوره بازی های المپیک نوجوانان در نانجینگ چین بود.