اصلاحات ساختاری سازمان فضایی در دو راهی «صعود» و «سقوط»

به گزارش خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو»، پس از پرتاب ماهواره ملی فجر که حاصل تلاش دانشمندان فضایی کشورمان در گروه صنایع فضایی صاایران و سازمان صنایع هوافضای کشورمان بوده است، بار دیگر توانمندی دانشمندان فضایی کشورمان در راستای ورود به فناوری‌های نوین و بهره برداری از آن به تصویر کشیده شد اما اخیرا باتوجه به تصمیمات اخیر دولت در خصوص تغییر ساختاری سازمان فضایی ابهاماتی در زمینه سرعت پیشرفت‌های  فضایی ایجاد شده است.

محمدحسین ذوالفقار، کارشناس هوا و فضا طی یادداشتی در خصوص سازمان فضایی کشور به بررسی این موضوع پرداخته است.

در این یادداشت می‌خوانیم: ابتکار جالبی که ریاست محترم جمهور در پرتاب ماهواره ملی فجر داشتند این بود که رمز پرتاب ماهواره را به نام پیامبر عظیم والشان اسلام مزین فرمودند و این مسئله در شرایطی مطرح شد که کشورهای غربی با جوسازی‌هایی که اخیرا در راستای تخریب چهره نورانی پیامبر نور و مهربانی انجام داده بودند و سعی بر معرفی اسلام به عنوان دین جهل و عقب افتادگی داشتند، توانمندی پیروان دین رحمت و پیشرفت را در جهان به نظاره نشستند که این اقدام جای بسی تقدیر و تشکر دارد.

با این حال در راستای چابک سازی سازمان فضایی تصمیماتی گرفته شده است که بر مبنای آن سازمان فضایی کشور زیرنظر وزارت ارتباطات قرار می‌گیرد و پژوهشکده فضانوردی زیرنظر پژوهشگاه فضایی ایران از آن منفک شده و در وزارت علوم ادغام می‌شود.

همچنین در راستای این سیاستگذاری و جدا سازی فعالیت‌های تصمیم ساز و نظارتی از اجراییات مرکز ملی فضایی زیرنظر معاونت محترم علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل می‌گیرد که این تصمیم یک ناهمگونی خاص را در ساختار فضایی کشور به همراه خواهد داشت و انسجام لازم را در راستای تحقق اهداف فضایی کشور کمی با ابهام مواجه می‌کند که در ادامه به بررسی نکات مهمی در این خصوص می‌پردازیم:

1. با جدا شدن پژوهشکده فضانوردی از پژوهشگاه فضایی ایران، این پژوهشکده سامانه‌های پشتیبانی خود را در حوزه فناوری‌های پایه از دست خواهد داد؛ چراکه پژوهشکده‌های مکانیک که وظایف طراحی و تولید لباس فضا نوردان و همچنین طراحی سامانه‌های مکانیکی مورد نیاز زیر سیستم‌های سایر محصولات فضایی را برعهده داشتند و اخیرا هم دستاوردهای ارزشمند آنها در مراسم روز ملی فن آوری فضایی به نمایش درآمد، در ساختار سازمان فضایی و وزارت ارتباطات ادغام شده و پژوهشکده فضانوردی زیرنظر وزارت علوم قرار گرفت.

همچنین پژوهشکده مواد وانرژی که در خصوص طرح‌های سازه‌ای محصولات فضایی دستاوردهایی را ارائه کرده است و این محصولات فقط قابلیت بهره برداری در ماهواره‌ها را خواهند داشت.

در ادامه پژوهشکده رانشگرهای فضایی که محصولات آن زیر ساخت مشترکی را با سامانه‌های فضانوردی دارد دستاورد‌های آن فقط در قالب ماهواره‌های فضایی صرف خواهد شد که در این صورت می‌بایست برای پژوهشکده فضانوردی یک زیر ساخت جداگانه ایجاد کرد و یا این که از طریق مرکز ملی فضایی که زیرنظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار گرفته است این ارتباطات برقرار شود که این مهم کمی دشوار خواهد بود؛ چرا که وظیفه این مرکز سیاست گزاری و نظارت بر اجرا بوده و ماهیت بین بخشی دارد پس  ورود به جزئیات طراحی و ساخت محصولات فضایی و طراحی شبکه ارتباطی بین زیرسامانه های مختلف نیازمند یک سیستم اجرایی متمرکز همچون پژوهشگاه فضایی است.

2. هدف از ارائه پیشنهاد تشکیل پژوهشکده‌های مواد وانرژی، حمل ونقل فضایی و رانشگرهای فضایی این بود که چون محصولات این پژوهشکده ها قابلیت بین رشته‌ای دارند یعنی پل ارتباطی میان صنایع فضایی و سایر صنایع بوده و زمینه سر ریز فناوری از تکنولوژی فضایی را به سایر تکنولوژی‌ها را دارا هستند، پس باید با نگرش کاملا مستقل شکل گیرند تا بتوانند هم نیازهای طرح‌های فضایی را بر مبنای ماموریت تعریف شده ارضا کنند و هم نیازسایر فناوری‌ها همچون صنایع نفت وگاز، قطارهای پرسرعت و ماشین سازی را برطرف کنند و به این ترتیب چون دانشمندان فضایی کشورمان یک فناوری را در چندین محصول متعدد ارزیابی می‌کنند قابلیت به کارگیری و ایده پردازی برمبنای نوآوری در طرح های فضایی را پیدا می‌کنن و نوعی در آمد زایی کلان برای سازمان فراهم می‌شود که در نهایت از ایجاد یک ساختار موازی در سایر صنایع وصرف هزینه‌های کلان جلوگیری می‌شود.

3. پس از جدا سازی وتفکیک سازمان فضایی به فرض اگرهم ساختار فعلی دستاوردهای کلانی را نیز داشته باشد، اگردولت بعدی زیرساخت معاونت فضایی زیرنظر ریاست جمهوری را  ایجاد کند تمام دستاوردها به نام آن دولت مطرح خواهد شد چراکه همیشه انسجام وتوسعه زیرساخت‌ها در حوزه فناوری‌های مطرح همچون دانش فضایی اهمیت توجه دولت‌ها و نحوه تعامل با آن را در میان مردم ومسئولین همیشه به صورت متمرکز جلوه می‌دهد.

فلذا باتوجه به نکات اشاره شده از ریاست محترم جمهور تقاضا داریم تشکیل معاونت مقتدر فضایی را در دستور کار قرار دهند و زمینه رشد و بالندگی کشور در این حوزه دانشی را فراهم آورند.