استقبال خطرناک با تسهیلات ۲۵ میلیونی خودرو

به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو» هر چند بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو با شکل‌گیری «کمپین نخریدن خودروی نو» در شبکه‌های اجتماعی به ریشه یابی این اتفاق نادر در صنعت خودرو پرداختند، اما آنچه اکثر کارشناسان با گستردگی این کمپین در مورد شکل‌گیری آن متفق القول شدند، دامن زدن مخالفان دولت به تحریم خرید خودرو بود.

در این بین برخی با اشاره به نقش خودروسازان چینی، مخالفان نظام و وارد‌کنندگان در کمپین نخریدن خودرو نو آن را پروژه‌ای خواندند که مسیری جز به بحران کشاندن صنعت خودرو نداشت. اظهارنظر‌های متفاوت در مورد علل شکل‌گیری کمپین و گستردگی آن از ابتدای سال جاری هر چند مشکلات نقدینگی در شرکت‌های خودروساز را بیشتر کرد، اما یک واقعیت را نیز پیش روی دست‌اندرکاران صنعت خودرو قرار داد و آن نیز رفتار متفاوتی مشتریان نسبت به قیمت و کیفیت خودروهای عرضه شده از سوی تولید‌کنندگان بود. در هر حال همزمان با شکل‌گیری کمپین مذکور، دولت نیز از بسته ضد رکودی خود که در آن صنعت خودرو نقش برجسته‌ای دارد، رونمایی کرد.تسهیلات 25 میلیونی طرحی بود که دولت در ظاهر برای خالی شدن انبار و پارکینگ‌های مملو از خودرو تولیدکنندگان و افزایش تقاضا در بازار در نظر گرفت. هر چند با رونمایی از تسهیلات یاد شده کمپین دیگری با عنوان «عدم استفاده از تسهیلات 25 میلیونی» شکل گرفت، اما به روشنی می‌توان گفت که مسوولان دولتی نیز نمی‌توانستند نگرانی خود را از عدم‌استقبال از بسته ضد رکود و به‌دنبال آن فروش اقساطی خودرو پنهان کنند. به این ترتیب دوشنبه طلایی خودروسازان در حالی با اولین روز خرید خودرو با استفاده از تسهیلات مذکور رقم خورد که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان با توجه به استقبال مشتریان از تسهیلات 25 میلیونی حالا می‌توان درک بهتری از ریشه کمپین نخریدن خودروی نو ارائه کرد. به اعتقاد این کارشناسان در حالی بسیاری از متقاضیان از فروش تسهیلاتی خودرو استقبال کردند که به‌نظر می‌رسد پیش‌بینی‌ها در مورد علل شکل‌گیری کمپین نخریدن خودروی نو نادرست بوده است. بنابراین کمپین یاد شده چندان نقشی در تحریم بازار خودرو نداشت؛ بلکه با توجه به استقبال مشتریان از تسهیلات 25‌میلیونی، به‌نظر می‌رسد مشکلات نقدینگی مانع از حضور آنها در بازار خودرو شده است. برخی مشتریان، که بر اثر تورم شدید سال‌های گذشته و رشد پایین و منفی اقتصادی، قدرت خرید خود را از دست داده‌اند، شاید نخستین متقاضیانی بودند که با این وام نسبت به خرید خودرو اقدام کردند. در این گزارش سعی داریم با بررسی اینکه چه کسانی تقاضای موجود در بازار را رقم زدند، سرنوشت کمپین نخریدن خودرو در بازار کنونی را نیز ارزیابی کنیم.

متقاضیان تسهیلات چه کسانی هستند؟

تسهیلات 25 میلیون تومانی خودرو حجم تقاضای موجود در بازار برای خرید را افزایش داده است. تقاضایی که با برخی اظهارنظرها در ماه‌های اخیر درخصوص اینکه مردم به‌دلیل عدم‌تناسب کیفیت و قیمت خودرو نمی‌خرند، منافات دارد. این موضوع را برخی مخالفت‌هایی برای برهم زدن وضعیت بازار خودرو دانستند و همین موضوع موجب افزایش شایعات در بازار و به‌دنبال آن عمیق‌‌تر شدن رکود شد. با این وجود، بسیاری از کارشناسان معتقدند که تسهیلات 25 میلیون تومانی‌ خودرو در بازار به‌گونه‌ای تاثیرگذاشته است که تمامی این شایعات را کنار زده است. به عقیده کارشناسان عمده‌ترین مشکل در قهر مشتریان با بازار خودرو نبود توان مالی کافی برای خرید بوده است. مشکلی که به‌واسطه مشکلات اقتصادی چند سال گذشته ایجاد و موجب افزایش برخی شاخص‌های تاثیرگذار در زندگی مردم شده است؛ بنابراین با ارائه تسهیلات 25 میلیون تومانی که معادل 80 درصد قیمت بسیاری از خودروهای تولید داخل است، توان مردم افزایش یافته و آنها برای خرید هجوم آورده‌اند. در واقع به‌نظر می‌رسد، تسهیلات 25 میلیون تومانی خودرو موجب تحریک تقاضا در بازار شده است.

براین اساس این سوال پیش می‌آید که چه کسانی از تسهیلات 25 میلیونی استقبال کردند؟ کارشناسان معتقدند که عمده‌ترین دسته‌ای که تقاضای موجود در بازار را رقم زدند کسانی هستند که توان خرید لازم برای خرید خودروها را نداشتند. در این میان آنها به دسته‌ای از مشتریان اشاره می‌کنند که برای بار اول صاحب خودرو می‌شوند. دسته دوم خریداران خودرو از نظر کارشناسان کسانی هستندکه صاحب شغل نبوده و به‌دلیل شرایط آسان تسهیلات خودروی ارزان قیمتی را برای اشتغال خریداری می‌کنند. دسته سومی هم که کارشناسان به حضور آنها در جمع خریداران خودرو با تسهیلات 25 میلیون تومانی اشاره دارند دارندگان خودروهای قدیمی و فرسوده است. بنابراین این چند دسته دست به دست هم دادند تا رونق به بازار خودرو بازگردد و تا این لحظه چندین هزار خودرو فروخته شود. در این زمینه، یکی از مدیران ارشد صنعت خودرو به دو دسته اول اشاره کرده و می‌گوید: بیشترین کسانی که در حال حاضر برای خرید از طریق این تسهیلات مراجعه می‌کنند جوانانی هستند که توان مالی لازم برای خرید نداشته‌اند و جزو دسته ضعیف جامعه (به لحاظ مالی) محسوب می‌شوند.

وی می‌افزاید: اما دسته دوم کسانی هستند که شغل ندارند؛ بنابراین با خرید خودرو سعی در درآمدزایی دارند. خرید صورت گرفته از سوی این دو دسته نشان‌دهنده آن است که بخشی از افراد جامعه قصد خرید داشتند، اما قدرت خرید لازم را دارا نبودند و این تسهیلات شرایط را برای آنها ایجاد کرده است. اما فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تاکید می‌کند: برخی مشتریان از توانایی مالی کافی برای خرید نقدی و حتی اقساطی عادی لیزینگ‌ها برخوردار نبودند؛ بنابراین با ارائه این تسهیلات به خرید روی آوردند. این مشتریان، که بر اثر تورم شدید سال‌های گذشته و رشد پایین و منفی اقتصادی، قدرت خرید خود را از دست داده‌اند، می‌توانند با این وام نسبت به خرید خودرو اقدام کنند. وی می‌گوید: دسته دوم اما کسانی هستند که قصد و هدفشان از خرید خودرو استفاده تجاری است. واقعیت این است که خودروی سواری سبک نقش مهمی در اقتصاد حمل و نقل شهری در ایران بازی می‌کند؛ بنابراین اولین انتخاب شغلی بسیاری از افراد قشر ضعیف اقتصادی در ایران خرید خودرو به منظور مسافرکشی چه به‌صورت شخصی و چه به‌صورت فعالیت در آژانس‌ها است.

زاوه اما از دسته سومی نام می‌برد که آنها نیز توانایی کافی برای خرید خودرو را ندارند و ادامه می‌دهد: بسیاری از دارندگان خودروهای فرسوده عمدتا توانایی مالی مناسبی برای تامین خودرو بعد از اسقاط را ندارند. از آنجا که این تسهیلات شرایط خوبی را برای جایگزینی خودرو ایجاد می‌کند؛ بنابراین آنها نیز جذب بازار خرید از طریق این تسهیلات شده‌اند. عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان نیز اما در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: یکی از مهم‌ترین عواملی که در چند ماه گذشته منجر به عدم‌خرید خودرو شده بود، بحث کاهش قدرت خرید مشتریان بود که دولت با ارائه تسهیلات 25 میلیون تومانی بهترین هدف‌گیری را برای افزایش تقاضا انجام داد. محمدرضا نجفی‌منش تاکید دارد: در این میان نباید فراموش کرد که مشتریان همچنان بحث کیفیت را دنبال می‌کنند که خوشبختانه خودروسازان این موضوع را در برنامه‌های خود مدنظر دارند.

مشتریان منتظر خودرو

با وجود آنکه مشتریان به‌دلیل افزایش توان خرید، به بازار روی آورده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد که ترکیب متقاضیان خرید خودرو تا اندازه‌ای نسبت به گذشته تغییر کرده است. هر چند همه کارشناسان متفق‌القول معتقدند عمده‌ترین موضوع در افت تقاضا، کاهش قدرت خرید مشتریان بوده است؛ اما در این میان برخی معتقدند که ترکیب تقاضای موجود در بازار تغییر کرده و بخشی از خریداران خودرو که مطالباتی داشته‌اند همچنان بر رای و نظر خود پافشاری دارند و دست به خرید نزده‌اند. به عقیده این دسته‌، تسهیلات مورد نظر تنها برای بخشی از جامعه است که حتی توان پرداخت 50 درصد پیش پرداخت خرید خودروی اقساطی داخلی را نداشته‌اند؛ بنابراین آن دسته‌ای که به‌دلیل بحث توافق هسته‌ای و ارتباط آن با کاهش قیمت کالاها دست از خرید کشیده‌اند همچنان به بازار مراجعه نکرده‌اند و منتظر هستند. دسته دیگر نیز که در انتظار ورود خودروهای خارجی و جدید از سوی خودروسازان به تبع توافق هسته‌ای هستند نیز همچنان در انتظارند تا ببینند در ماه‌های آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.

در همین رابطه، ساسان قربانی، سخنگوی شورای سیاست‌گذاری خودرو در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: دو دسته در ماه‌های اخیر از خرید دست کشیدند؛ بخشی از مشتریان که به‌دلیل توافق هسته‌ای انتظار کاهش قیمت را داشتند و دسته‌ای دیگر که به‌دلیل انتشار خبر حضور خودروسازان خارجی در ایران منتظر ورود محصولات تازه هستند. وی اضافه می‌کند: این دو دسته در طرح خرید اخیر وارد بازار نشده‌اند و منتظر هستند، اما آنها نیز با گذشت زمان و پی بردن به واقعیت‌های اقتصادی کشور وارد چرخه خرید خواهند شد. قربانی می‌گوید: اگر تقاضای موجود در بازار به‌دلیل تسهیلات 25 میلیون تومانی در ماه‌های آینده ادامه دار باشد، در دی و بهمن ماه شاهد افزایش تقاضا و کاهش عرضه خواهیم بود؛ زیرا دو دسته‌ای که نام بردم نیز به حجم تقاضای موجود در بازار اضافه خواهند شد. وی در این میان از یک مشکل بزرگ یاد کرده و می‌گوید: به‌دلیل مشکلات اقتصادی که برای خودروسازان در ماه‌های اخیر به وجود آمده نه قطعه سازان توان لازم برای تولید محصول مانند اوایل سال جاری را دارند و نه خودروسازان جوابگوی حجم تقاضای پیش‌بینی شده در آینده را دارند.

کنار رفتن کمپین

اما در حالی که اختصاص تسهیلات 25 میلیون تومانی برای خرید خودرو موجب افزایش تقاضای خودرو شده و بار دیگر فروش خودروسازان را به ریل اصلی خود بازگردانده است، روزهای سخت نخریدن خودرو به دلایل مختلف از جمله کمپین نخریدن خودروهای صفر داخلی در حال فراموش شدن است. هر چند در این میان مطالبات کیفی مردم درخصوص خودروهای داخلی همچنان زنده است، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که تسهیلات 25 میلیون تومانی شبح ترسناک «کمپین نخریدن خودروی صفر» را کنار زده است.

هر چند در این میان تاکید مشتریان بر مطالبات پیشین خود مبنی ‌بر ارتقای سطح کیفی و کمی محصولات خودروسازان پابرجاست، اما به‌نظر می‌رسد «کمپین نخریدن خودروی صفر» با بیان حرف دل مردم سعی در جریان‌سازی براساس منافع بخشی را داشت. بر این اساس کارشناسان پیش‌بینی حضور مخالفان دولت در این کمپین را بار دیگر تایید کردند، اما به اعتقاد آنها اختصاص تسهیلات 25 میلیون تومانی به صنعت خودرو یک ویژگی بسیار مهم داشته و آن نشان دادن پوشالی بودن کمپین نخریدن خودروی صفر است. بر این اساس کارشناسان ارائه تسهیلات خرید خودرو به مشتریان را یکی از حرکت‌های روبه جلوی دولت دانستند که موجب کنار زدن کمپین نخریدن خودروی صفر شد.

محمدرضا نجفی منش نیز در این باره می‌گوید: تسهیلات خرید خودرو نشان داد که رکود بازار خودرو هیچ ارتباطی به راه‌اندازی کمپین نداشت. وی معتقد است که افزایش تقاضا در بازار نشان داد کسانی که پشت قضیه کمپین بودند، می‌خواستند به صنعت خودرو ضربه بزنند، اما تسهیلات 25 میلیون تومانی واقعیت موجود در بازار را نشان داد. وی با اشاره به اینکه بحث کمپین ارتباطی به خواسته مشتریان درخصوص کیفیت ندارد، می‌افزاید: ارتقای کیفیت در خودروهای جدید در دستورکار خودروسازان است. یکی از مدیران ارشد خودروسازی نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: افزایش تقاضا با تسهیلات 25 میلیون تومانی در بازار خودرو نشان داد که ماجرای «کمپین نخریدن خودرو صفر» پوچ و بی‌معنا است. وی معتقد است که مشتریان خودرو نشان دادند براساس نیاز و قدرت خریدشان در بازار رفتار می‌کنند.

منبع: دنیای اقتصاد