هفت دلیل برای قطع روابط ایران و عربستان

به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاري دانشجو، به نقل از الوقت، قطع روابط دیپلماتیک ریاض با تهران پس از مسائل مربوط به اعدام شیخ نمر در عربستان و حمله به سفارت این کشور در تهران، موضوعی است که نیاز به تحلیل بیشتر دارد.

هرچند که دولت ایران اقدام خودسرانه در حمله به سفارت عربستان را محکوم نمود اما آتش تنش میان ریاض و تهران که از پیش وجود داشت، افروخته تر گردید و این بار عربستان موفق شد با انداختن توپ در میدان ایران و ربط دادن اختلافات ایران با این کشور به کل کشورهای عربی، اتحادی را علیه ایران به وجود آورد.

از این رو شاهد هستیم که کشورهای دیگری مانند بحرین، سودان، مصر، اردن و ... به تبعیت از عربستان یک به یک به تحریم روابط دیپلماتیک با تهران روی آورده اند. شاید خود عربستان نیز هرگز گمان نمی کرد که اقدام به اعدام شیخ نمر، چنین احساساتی را در میان ایرانیان برانگیزد که بهانه ای بزرگ را برای مقصر جلوه دادن ایران به دست اعراب بدهد.

اما به هر جهت شرایط برای بهره برداری اعراب از اوضاع مهیا گردید که تمام سعی شان را در منزوی نمودن ایران به کار بگیرند. دلایل عربستان برای این اقدامات را می توان این گونه برشمرد:

اول: از لحاظ ایدئولوژیک، سنی وهابی با شیعه کمترین وجه اشتراک را دارند و بنا بر نظری کشتن شیعیان در اصول وهابیت جهاد تلقی می شود. جهان بینی متفاوت از هرجهت دو کشور را روبه روی هم قرار می دهد که به غیر از برهه ای در زمان اجرای سیاست دو ستونی نیکسون در منطقه، روابط دوستانه کمتری میان این دو کشور به چشم می خورد.

دوم: از زمان اجرای سیاست دو ستونی نیکسون و نیز تحت حمایت قرار گرفتن عربستان از سوی امریکا، این کشور همواره خود را دارای قدرت منطقه ای دانسته و در برابر هر نیروی متوازن مخالف با خویش عکس العمل نشان می دهد. در اختیار داشتن مکان های مقدس مسلمین هم از لحاظ مادی و هم معنوی این اندیشه را در میان آل سعود تقویت نموده است.

سوم: ایران به عنوان بزرگترین کشور شیعه همواره از شیعیان در مناطق مختلف جهان حمایت نموده است. صرف نظر از جمعیت شیعه عربستان، جنگ های فرقه ای در دیگر کشورهای عربی باعث شده که عربستان ایران را متهم درجه اول در تحریک شیعیان بداند. با توجه به موقعیت استراتژیک شیعیان عربستان و نیز در دست داشتن نفت در این کشور، این موضوع حساسیت ویژه ای برای آنان دارد.

چهارم: تحولات در عراق و سوریه به نحوی پیش می رود که منافع ایران بیش از هر کشوری تامین گردد. قدرت گرفتن شیعیان عراق، قدرتمند شدن کردها که از لحاظ قومیتی به ایران نزدیکترند، وارد شدن روسیه به جنگ سوریه در راستای منافع ایران و موفقیت های ارتش سوریه و عراق در آزادسازی قسمت هایی از خاک خود، همه مواردی هستند که هراس عربستان را در انگیخته اند.

 پنجم: رها شدن ایران از دام تحریم های گسترده جهانی و بهبود نسبی روابطش با غرب این هراس را در دل عرب ها انداخت که ایران بتواند جایگاه آن ها را به خطر انداخته و به راحتی سیاست های منطقه ای خویش را پیش ببرد.

ششم: مشکلات داخلی در عربستان و حمله نظامی به یمن  و احتمال تقویت جنبش های تروریستی در منطقه از سوی عربستان وجهه منطقه ای و جهانی این کشور را دچار خدشه نمود. حادث شدن دو واقعه تجاوز به نوجوانان ایرانی و حادثه سنگین منا که بزرگترین قربانی آن ایرانی ها بودند موجب گردید که ایران بتواند بیش از پیش وجهه عمومی این کشور را تضعیف کند. اقدام کنونی می تواند یک اقدام تقابل جویانه نیز تلقی گردد.

هفتمین و شاید مهمترین دلیل این است که عربستان در جبهه های مختلفی در منطقه درگیر است که در تمامی آن ها نقش معنوی ایران به خوبی به چشم می خورد. جنگ نظامی با انصارالله یمن، مداخله نظامی در بحرین که جمعیت قابل ملاحظه شیعه دارد و بحران سوریه و عراق که دولت های شیعه این کشورها مورد حمایت ایران می باشند از این جمله اند. از این رو عربستان از آزادی نیروی تشیع در کل منطقه هراس داشته و به فکر پیشگیری از این اتفاق می باشد.

به زعم ریاض، قطع روابط دیپلماتیک و ایجاد اتحاد میان اعراب سنی به راحتی می تواند اهداف عربستان را پوشش دهد. از سویی یک تهدید بیرونی ساخته شده که در اینجا ایران است به خوبی می تواند اعراب را به دور برادر بزرگترشان جمع کرده و وجهه عربستان را در منطقه بهبود دهد و از سوی دیگر ایران را در انزوا قرار دهد. تحت این شرایط ایران باید به صورت آگاهانه با موضوع برخورد کرده و سعی در تعدیل شرایط نموده و هرگونه اقدام تلافی جویانه و تنش ساز را به مکان هایی منتقل نماید که تبعات آن از ایران به دور باشد.

 تشدید اختلافات مذهبی که عربستان به دنبال آن است شرایط منطقه ای را با بحران بیشتر مواجه خواهد ساخت. بنابراین اولویت ایران در شرایط کنونی ابتدا باید اهداف منطقه ای و پس از آن رسیدگی به مسائل حاشیه ای باشد. بر این اساس حفظ آرامش و سعی در به حاشیه راندن موضوع در راستای کنترل آن می تواند مفید قلمداد گردد.