گروه دانشگاه خبرگزاری دانشگاه-سها صالح، «فنآورد»، از اسم مسابقه هم معلوم است که باید منتظر مواجه شدن با گروهی از مهندسان جوانان باشیم. سالن شهید جباری دانشگاه صنعتی شریف هم باعث شده بود که انتظارات بیشتر هم بشود. تمام سالن پارتشینبندی شده بود و بچهها سخت مشغول کار بودند. هر بخش سالن به یک رشته تعلق داشت.
داستان فنآورد
امسال سومین دوره مسابقات فنآورد برگزار شد و بیش از 410 نفر به مرحله نهایی آن رسیده بودند. قمری مدیر جوان این مسابقات درباره تاریخچه برگزاری این مسابقه میگوید: «مسابقات دانشجویی مختلفی در دنیا برگزار میشود. در ایران هم مسابقات مختلفی داریم اما متأسفانه چون ما این مسابقات را در ایران کپی و پیست کردیم خیلی به درد ما نمیخورند. مسابقات ما بیشتر تبدیل شدهاند به محلی برای معرفی نخبگان کشور به خارجیها. هدف ما این بود که مسابقات طراحی کنیم که خروجی آن به درد کشور خودمان بخورد و مشکل ایرانی را حل کنند.»
قمری که خود از فارغالتحصیلان علوم کامپیوتر دانشگاه شریف است ادامه میدهد: «سال 93 اولین دوره مسابقات را در رشته IT برگزار کردیم. با تعدادی از شرکتها صحبت کردیم و از آنها خواستیم تا مشکلاتشان را به ما بگویند. آنها هم توضیح میدانند که فلان مشکل را دارند یا مدتی است دنبال شخصی با تخصص ویژهای هستند اما پیدا نمیکنند.»
آنطور که مهندس میگفت دوره اول مسابقات به نتایج خوبی میرسد. حتی کار به جایی میرسد که از مراکز و دانشگاههای مرتبط با علوم انسانی هم با آنها تماس میگیرند تا رشتههای مورد نظر آنها هم به فنآورد اضافه شود.
قمری خیلی سرش شلوغ است. هرزچندگاهی مجبور میشود با تلفن همراه صحبت کند. حواسش هم به گوشه و کنار سالن هست که همه چیز خوب برگزار شود. قمری وارد اعداد و ارقام میشود و میگوید: «سال 94 در 6 رشته و 17 گرایش با 3500 نفر شرکت کننده برگزار کردیم. در این سال 6 موضوع واقعی در فنآورد حل شد و به نتیجه رسید. امسال هم تعداد رشتهها به 7 مورد رسیده است. در مرحله اول 10 هزار 500 نفر شرکت کردند و الآن هم 500 نفر به مرحله نهایی رسیدهاند.»
قمری میگوید احتمالاً سال آینده مهندسی پزشکی، طراحی مهندسی و صنایع هم به فنآورد اضافه شوند. او درباره فنآوردهای استانی هم گفت: « فنآورد مدل استانی هم دارد. اولین مسابقه را امسال در همدان برگزار کردیم. نزدیک به 3ماه ما با بیشتر مسئولان این استان صحبت کردیم و نهایتاً مسابقه را در 3 رشته کامپیوتر، فرآوری عسل و بستهبندی سفال برگزار کردیم. جمعبندی کار استانی مثبت بود، بعد از همدان حداقل 6 استان به ما پیشنهاد دادند ولی برای ادامه این کار باید حمایت شویم.»
همه کامپیوتریها سرکار رفتند
رشته کامپیوتر شلوغترین غرفه مسابقه است. از مصباحی، داور این رشته درباره جزئیات مسابقه در این گرایش پرسیدیدم. او میگوید: «ما امسال در 5 گرایش مسابقات کامپیوتر را برگزار کردیم. ما از چند جهت به نرم افراز نگاه میکنیم. یکی نرم افزارهای پایهای هستند که کاربران زیاد آنها را نمیبینند. مثلاً نرم افزارهایی که در بانکها کار میکنند. بخش دیگر مربوط به وب است. مثل فروشگاههای اینترنتی. اینها 2 جنبه دارد. یکی خروجی و ظاهر این سایتها، یکی هم کدنویسی و فنی است.»
مصباحی ادامه میدهد: «ما در رشتههای کامپیوتر فارغ التحصیل زیاد داریم با این وجود هنوز شرکتها دنبال نیروی انسانی ماهر میگردند. لذا ما پس از جلسات متعدد نیازهای روز را استخراج کردیم و مسئلههای مسابقه را طراحی کردیم. از بین آنهایی که در مرحله اینترنتی شرکت کرده بودند چند ده نفری به مرحله نهایی آمدهاند. در پایان هم برندهها مشخص میشوند، جایزهشان را میگیرند. ما هم رزومه آنها را به شرکتها میدهیم.»
او با اشتیاق زیادی از نوجوانان دبیرستانی میگوید که در مسابقات سال گذشته و امسال توانستهاند به مرحله نهایی برسند. مصباحی درباره جذب نفرات برتر در شرکتهای معتبر ملی هم میگوید: «تا جایی که اطلاع دارم، هیچکدام از بچههایی که دنبال جذب بودند، بیکار نماندهاند و شرکتهای حامی فنآورد آنها را جذب کردند.»
Osint ؛ یک مسابقه جذاب و جدید
Osint نام رشته جدید و جذابی است که امسال به مسابقات فنآورد اضافه شده است. پورحیدر، داور این بخش درباره آن میگوید: « Osint هوشمندی است که بر مبنای دادههایی که در دسترس همه هست ایجاد شده. محور اصلی کارش هم در وب است. در واقع یک کاراگاهی در حوزه وب است که به وسیله تکنیکها و خلاقیتها از نشانهها به یک تحلیل میرسد. یا از مجموعه محتوای موجود، اطلاعات جدیدی کشف کرد. این مأموریتی است که برای این رشته مشخص شده است. محور کار تسلط روی منابع اطلاعاتی است. بعضی از منابع اطلاعاتی توسط موتورهای جستجو بررسی نمیشوند لذا شما باید بدانید که این اطلاعات در کجا ذخیر شده است. مثلا اگر شما بدانید یک سری اسناد خاص در ویکی لیکس منتشر شده است؛ شما میتوانید بهتر عمل کنید.»
وی ادامه میدهد: «ما در این مسابقه سعی کردیم از ابعاد مختلف کارآمد بودن این روشها را دنبال کنیم. مثلاً اینکه شما بتوانی تاجرهایی با یک تخصصهای خاص را به وسیله سرچ در اینترنت پیدا کنید. یا مثلا اینکه مردم کشور خاصی درباره ایران و سیاستهای ایران چطور فکر میکنند؟ همه اینها با استفاده از اطلاعات روی وب بدست میآید.»
پورحیدر درباره مراحل مختلف این رشته میگوید: «ما در مرحله اول 6 سوال پرسیدیم. یکی از سوالات این بود که مردم روسیه چه نگاهی به ایران دارند. آنها باید با استفاده از سرچ میفهمیدند که مردم روسیه در چه شبکههای اجتماعی فعال هستند و نهایتاً با ورود به آنها نظر مردم روسیه را میفهمیدند. در سوال دیگری از آنها خواسته بودیم با بررسی فیلمی که بی بی سی منتشر کرده بود و مدعی شده بود که تمام ملاحظات امنیتی در آن منتشر شده بود بگویند این منطقه کجاست؟ آنها باید با استفاده از فکتهایی که در تصویر وجود داشت و سرچ در ویکی مپیا میفهمیدند که این منطقه کجاست.»
او در توضیح سوالات مرحله پایانی ادامه داد: « در مرحله دوم از شرکت کنندگان خواستیم تا هشتگهایی که در سال گذشته بین مردم ایران داغ شده است را پیدا کنند.»
پورحیدر معتقد است با بهرهگیری از این ابزار تحلیل میتوان آینده را پیشبینی و برای آن برنامهریزی کرد.
حل مسئلههای واقعی
بیشتر بچهها شدیداً مشغول مسابقه بودند و فرصت برای مصاحبه کردن نداشتند. پویان تبریزی یکی از شرکتکنندگان بود که میخواست زودتر سالن را ترک کند. او از ارومیه آمده بود تا در مسابقه برنامهنویسی اندروید شرکت کند. پویان میگفت: «سوال مرحله اول طراحی یک تقویم فارسی برای اندروید بود. مرحله دوم هم طراحی یک سامانه پیام رسان است. تا الآن نیمی از راه را رفتهایم ولی فکر میکنم فرصت برای تمام کردنش دارد.»
از او پرسیدم «درسهای دانشگاه بیشتر به او کمک کرده تا بتواند به مرحله نهایی مسابقات بیاید یا خودش مطالعات خاضی دارد؟» پویان گفت: «دانشگاه در رشته ما خیلی با صنعت ارتباط ندارد. افرادی که در اینجا شرکت میکنند بیشتر دنبال مهارت هستند. درسهای دانشگاه مطمئناً کمک میکند ما من بیشتر چیزهایی که را که بلدم از منابع زبان اصلی یاد کرفتم.»
خانم جوانی هم از رشته گرافیک فرصت داشت تا کمی درباره رشتهاش توضیح دهد. او در توضیح گرایش هویت بصری میگفت: «هویت بصری همان بحث برندینگ است. چیزی است که بین یک شرکت و مخاطبانش ارتباط برقرار میکند. بخشی هم مربوط ارتباط شرکت با کارکنان خودش است. برای مثال وقتی من یک دستمال سنتی گرردن من است، بخشی از هویت من را مشخص میکند. برای یک شرکت هم همین است. مثلاً اگر شرکتی در مکاتباتش از فرمهای تیز استفاده میکند یعنی ما خیلی خشک و رسمی هستیم ولی اگر خمیده باشد نشان از محیط صمیمی داریم.»
مسابقه فنآورد بیش از آنچه که فکر میکردم جذاب و جالب توجه بود. یک حرکت مبتکرانه که پاسخی عملی به نیاز ارتباط صنعت و دانشگاه داده است. نمونهای که میتواند الگوی خوبی برای حل بسیاری از مشکلات روزمره بخشهای دولتی و خصوصی ما باشد.