گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو از اهواز، حمید بهرامی- نشست آسیب شناسی و بررسی فرصت های پیش روی اقوام با نگاه به چالش اخیر در استان خوزستان برگزار شد.
در این نشست با بهمن شهریاری، رئیس سازمان بسیج دانشجویی استان خوزستان، راضی جلالی، مسئول بسیج اساتید و استاد تمام دانشگاه شهید چمران و منصور امین، مسئول بسیج اساتید و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی اهواز به گفت‌وگو پرداختیم.
خبرگزاری دانشجو: همیشه در مواجهه با پدیده ها مسائل از دید فرصت و تهدید مورد بررسی قرار می گیرند. در مورد قومیت ها هم اگر بخواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم، فرصت ها و تهدیدات پیش رو را چطور ارزیابی می کنید؟
جلالی: وقتی بین قومیت های داخلی کشور و سایر کشور مقایسه می کنیم، کمتر کشوری مانند ایران را با این تنوع قومیت و گستره ای از زبان، ادیان، مذاهب و سایرگرایش های اجتماعی می بینیم.
در گذشته بعضی از سیاستمداران همچون رضاشاه با نگاه تهدیدآمیز به اقوام نگاه و تلاش کردند با قومیت ها برخورد کنند.
در تاریخ می بینیم فردی را به نام افشار برای این کار انتخاب کردند تا این فرد این اقوام را وادار به مهاجرت اجباری کند؛ هرچنددرصدی هم به اهدافشان دست پیدا کرده و تغییراتی را ایجاد کردند؛ اما به دلیل اینکه بسیاری از قوم ها دارای ریشه بودند و سابقه فرهنگی داشتند، در نهایت نتوانستند به اهدافشان دست پیدا کنند.
با پیروزی جمهوری اسلامی ایران این نگاه عوض شد و با جایگاهی که اقوام در قانون اساسی داشتند تلاش شد هویت، تاریخ اقوام حفظ شود و در کنار آن همه در یک چارچوب همگرایی ملی قرار بگیرند.
اگر به عنوان فرصت نگاه شود، فواید بسیاری برای کشور و نظام همراه دارد. ما شاهد بودیم در دفاع مقدس مثلا در استان خوزستان که بیشترین آسیب را دید، تمامی قوم های استان در دفاع مقدس حضور داشتند.
یک اتفاق به ظاهر ساده باعث شد یک موج مختصری ایجاد شود و به دلیل وجود فرصت طلبان که موج سواری می کنند این موضوع وسعت پیدا کرد؛ این در حالی است که می بینیم در همین قومیت عرب که گویش و زبان نزدیکی با عراق دارد، هم زبانی رادر زمان دفاع مقدس ملاک قرار ندادند؛ اعتقاد و باور خود را میهن و وطن دوستی، باور به تشیع و اسلام قرار دادند.، لذا در زمان تجاوز عراق به ایران مقابل آن ایستادگی کردند. سرداران زیادی داشتیم از قوم عرب خوزستان که شهید و جانباز شدند و تلاش کردند از خاک وطن دفاع کنند و البته این را در سایر اقوام هم داریم.
گاهی مواقع اتفاقاتی می افتد که آتشی را شعله ور می کند. که می توان ناخواسته باشد و یا با عدم دقت مسئولان همراه باشد.
این یک واقعیت غیر قابل انکاری است که در اقوام مختلف، درصدی از نارضایتی وجود دارد و از طرفی اینکه همه شرایط بر وفق مراد نیست. این به تلاش خودشان بر می گردد همه شاخص ها نباید توسط سیستم های دولتی فراهم شود؛ بلکه در بسیاری از موارد یک سری مشکلات درون مجموعه باعث بروز مشکلات می شود.
عامل اصلی تهدید کننده شرایط اقتصادی است که البته در کل کشور نمود آن را می بینیم؛ همان چیزی که در اتفاقات دی ماه سال گذشته که شاید بخش مهمی از آن به دلیل بی تدبیری برخی از مسئولان دولتی دیدیم.
در شرایطی که در کل کشور مردم با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند، یک مسئول دولتی اعلام می کند که می خواهیم یارانه سی و دو میلیون نفر را قطع می کنیم، یک مسئول دیگری خبر از عدم کنترل بیماری آنفولانزای مرغی و در نتیجه کاهش تولید تخم مرغ می دهد و همه این ها یک شوکی را به مردم وارد می کند.
اصل این جریانات هم در موسسات مالی کلید خورد. وقتی که بالاترین مقام اجرایی می گوید که مردم باید حواسشان باشد که کجا سرمایه گذاری می کنند، جو بی اعتمادی را گسترش می دهد. این به دور از یک شان مسئول سیاسی کشور است که چنین سخنی را بگوید و خودش را غیر مسئول بداند؛ مگر می شود که موسسه ای بدون مجوز از بانک مرکزی فعالیت کند. این ها همه روی هم جمع شد که در نهایت این شوک ها منجر به اعتراضات شد و دشمن هم از این اتفاقات استفاده خودش را می کند که البته مردم مثل همیشه با هوشیاری خودشان این قضیه را جمع کردند.
در خوزستان هم همین گونه است. وقتی در فلان برنامه تلویزیونی به قومیت عرب توهین شد، خیلی ها اعتراض کردند. حتی از نمایندگان محترم خبرگان را شاهد بودیم که اعتراض کردند؛ البته اعتراض به حق بود در هر صورت نباید به قومیتی توهینی کرد.
اعتراض رخ داد و آن برنامه هم اصلاح و عذرخواهی هم شد مسئولان هم در جریان قرار گرفتند؛ لذا انتظار می رود که از این به بعد پیام مردم را مسئولان دریافت کنند و منتظر پاسخ و پیگیری مسئولان باشند؛ اما باید گفت ادامه پیگیری چنین مسائلی در کف خیابان بستری را برای فرصت طلبان مهیا می کند.
خبرگزاری دانشجو: امین نظر شما به این موضوع چیست؟
امین: اگر بینش خودمان را بالا بیاوریم و از مکتب و آموزه های دینی مان استفاده کنیم بسیاری از مشکلات برطرف می شود. در قرآن داریم که "وجعلنا شعوبا وقبائل لتعارفوا" این ها برای شناخت است. در طبیعت و هم در علوم زیستی داریم که گونه های مختلف را می توان از تفاوت های آن شناخت.
در کشور هندوستان دوازده خط رسمی وجود دارد که در اسکناس های خود همزمان استفاده می کنند. همیشه هستند کسانی که می خواهند تفرقه بیندازند و حکومت دارند که کشور انگلستان هم سرآمد این نوع تفکر است.
همه انسان هستیم، همه مسلمان و اکثرا شیعه هستیم؛ البته به نظرم نباید زیاد شیعه و سنی کرد، خیلی وقت ها شیعه ای خطایی می کند که فرد سنی این کار را نمی کند و یا مسلمانی خطایی می کند که کافر نمی کند. باید بتوانیم بینش ها را بالا ببریم و تا این مرزهای بین اقوام آسیب زا نشود اگر بینش بزرگ شد این موارد مطرح نمی شود و البته الگو سیره ائمه قرار گیرد، می تواند کمک کند که بسیاری از مشکلات اجتماعی و سیاسی ما حل شود.
خبرگزاری دانشجو: جناب شهریاری به دلیل تخصص شما در موضوعات تاریخی، این موضوع در امتداد تاریخی ایران را چگونه بررسی می‌کنید؟
شهریاری: با بررسی کوتاهی از تاریخ می توان گفت که یکی از عوامل درگیری ها در طول تاریخ، قومیت ها بود. در دوران ایلامی ها، ماد و ساسانی هایی که پایان دوران باستانی ما بود، قومیت ها مستمسک درگیری ها بودند.
در دوران قبل از خط در ایران و ایران باستان عامل اصلی درگیری ها بین افراد آن زمان همین قومیت بود که دشمنان بر آن سوار می‌شدند و همیشه برای ایران مشکل ایجاد می کردند. یکی از عواملی که ضربه می زدند و بین قومیت ها اختلاف می انداختند، این بود که ایدئولوژی واحدی نداشتند و تفاوت در قومیت ها را برای اختلاف استفاده می کردند و نه بر خلاف صحبت دکتر امین مبنی بر شناخت یکدیگر.
اکنون هم دشمن در تلاش است که از همین تفاوت ها در آداب و رسوم ما نفوذ پیدا کند مثلا به لباس قوم عرب توهین شد و دشمن این را دست آویز می کند؛ اما اسلام در وهله اول و پس از آن انقلاب "وجعلنا شعوبا وقبائل لتعارفوا" و "اکرم عند الله اتقاکم" شد. تقوا تبدیل به یک هویت بخشی ارزشی از سوی اسلام معرفی می شود.
اسلام اشکالاتی که در تاریخ قومیت ها چه در ایران و غیر از آن بود با دادن ایدئولوژی که در نهایت خروجی آن تقوا می شود، به درگیری های که بین اقوام و در طول تاریخ بود پایان داد.
لازم است که بر اساس شاخص و محور حرکت کنیم که باعث می شود دست دشمن در ایجاد فتنه خالی بماندکه بهترین آن اسلام و قرآن است.
خبرگزاری دانشجو: در مورد رخدادی که بوجود آمد، آیا واقعا این حد از اعتراضات با این رخداد متناسب بود یا توسط برخی از عوامل بیرونی و یا داخلی از حد تعادل خارج شده بود؟
جلالی: در قوانین تجربی و فیزیکی داریم که هر عملی عکس العملی در خلاف جهت آن و در مقابل آن وارد می کند؛ به هر حال اعتراضی از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خبرگان و مسئولان صورت می گیرد و اصلاح مد نظر هم انجام می شود، این پاسخ متناسب و منطقی می شود؛ اما وقتی این اعتراض ها به شکل دیگری و در کف خیابان ادامه پیدا کند، ممکن است این را نشان دهد که مدیریت این جریان از دست افرادی که ابتدا حرکتی را انجام دادند، خارج شده و به شکل موج سواری مطرح می شود.
استان خوزستان تفاوت دیگری با سایر استان ها دارد. خود خوزستان در واقع چند قومیتی است؛ البته کار را برای متولیان ممکن است سخت کند. باید تلاش شود وقتی معیار خودمان را اسلام قرار دادیم، باید گفتمان جدید را جایگزین گفتمان خوزستانی قرار دهیم.
چالش های محیط زیست، کمبود آب و ریزگرد و اشتغال باید به هدف همه مسئولان استان تبدیل شود. وقتی مشکل گرد و خاک به وجود می آید برای همه رخ می دهد. این گفتمان می تواند همه اقوام را بیشتر را به هم نزدیک کند.
خبرگزاری دانشجو: جناب شهریاری نظر شما چیست؟
شهریاری: این رفتارها قابل انتظار بود. دشمن کارش دشمنی است و اینکه چه زمانی و چه بستری دشمن وارد شود، کاری است که دشمن دنبال می کند والبته در داخل کشور همه گیر می شود.
حضرت امام (ره) تلاشش را کرد همه چراغ های سبز جلوی استکبار در داخل کشور را بر روی آنها قرمز کند، متاسفانه هستند افرادی که به دلیل نگاه حزبی و جناحی به انقلاب اسلامی دارند چراغ سبز به دشمن می دهند، برخی از این چراغ سبزها، نگاه قومی هست.
رهبری در فرمایش خودشان پس از اتفاقات دی ماه سال گذشته گفتند، این نبرد ملت علیه ضد ملت است، نبرد ایران با ضد ایران است، نبرد اسلام با ضد اسلام است، اینکه عده ای از حقی باز بمانند این یک مطلب است و اینکه با سوء استفاده از آن به قرآن و اسلام و پرچم اهانت کند این حرف دیگر است. هیچکس با آن اعتراض های مردم مخالفت نکرد، مردم حق دارند.
اولا بارها پیش بینی شده است که دشمنان از همین راهها نفوذ پیدا می کنند. مگر دشمن در اوایل انقلاب با پان ترکیسم و پان کردیسم و پان عربیسم وارد نشد؟! یکبار شد و باز هم می شود.
بهای یک توهینی که نمی خواهم بگویم کوچک است که البته هم نباید باشد، زیر پا گذاشتن این همه خونی که برای انقلاب ریخته شده است نیست. دشمن کمین گرفته و نباید امیدوار شود و به نظام و انقلاب آسیب بزنند.
در تمام دوره های گذشته تاریخی لباس و پوشش ایرانی ها بسیار مناسب بود؛ اما امروزه دارند لباس و پوشش اصیل قومیت ها برمی دارند و این توهین بزرگی است.