معاون پژوهش و فناوری دانشگاه یزد در رابطه با انتشار نتایج رتبه بندی تایمز و غیبت دانشگاههای مطرح یزد گفت: رتبه بندیهای QS، تایمز و شانگهای سه رتبه بندی معتبر و اصلی بین المللی است که البته معیارهای متفاوتی نیز دارند.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محمد مهدی لطفی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه یزد در رابطه با انتشار نتایج رتبه بندی تایمز و غیبت دانشگاههای مطرح یزد گفت: رتبه بندیهای QS، تایمز و شانگهای سه رتبه بندی معتبر و اصلی بین المللی است که البته معیارهای متفاوتی نیز دارند.
لطفی افزود: با مراجعه به سایت موسسه تایمز میتوان دریافت این موسسه برای رتبه بندی دانشگاههای جهان ۵ شاخص اصلی شامل آموزش، پژوهش و تحقیق، میزان استنادات و ارجاعات به دانشگاه، ارتباطات بین المللی و در نهایت حجم درآمدهای صنعتی و ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت را داراست.
وی ادامه داد: باید دانست وزن هر کدام از این معیارها بسیار متفاوت است. یعنی اگر امتیاز هر دانشگاه را از ۱۰۰ امتیاز در نظر بگیریم از این میزان ۳۰ امتیاز مربوط به آموزش، ۳۰ امتیاز مربوط به بخش پژوهش، ۳۰ امتیاز مربوط به استنادات بوده و مجموع ارتباط بین المللی و درآمدهای صنعتی نیز مجموعا ۱۰ امتیاز دارند. این امتیاز بندی در واقع انتظارات جهانی و سیستمهای رتبه بندی را از دانشگاه به روشنی مشخص میکند.
این مقام مسئول تاکید کرد: نکته دیگر که بیان آن ضروری به نظر میرسد این است که موسسه تایمز سه منبع اصلی برای جمعآوری دادههای خود دارد. این موسسه بخشی از اطلاعات را از خود دانشگاه میگیرد و هر دانشگاه سالانه پرسشنامههای این موسسه را تکمیل میکند. منبع بعد پرسشنامهای است که از سوی این موسسه به تعداد بسیار زیادی از افراد معروف و معتبر در زمینه آموزش عالی در سراسر دنیا ارسال میشود. سومین منبع نیز جستجو و وب سنجی است که از سوی خود این موسسه انجام میشود. این شیوه باعث میشود که اگر دانشگاهها گزارشات نادرست دادند با دو مرجع دیگر به نوعی راستی آزمایی انجام شود. چرا که یکی از مهمترین نکات در هر سیستم ارزیابی این است که بتوانیم دادههای خیلی صحیح، دقیق و معتبری بدست بیاوریم و روشهای خیلی مشخصی هم برای راستی آزمایی آن داشته باشیم.
استاد دانشگاه یزد همچنین به بسته بودن دست دانشگاهها در برخی از این معیارها اشاره و اظهار کرد: یکی از پارامترهای موثر نسبت هیئت علمی به دانشجو است که هرچه این نسبت پایینتر باشد بهتر است. این شاخص، شاخصی است که نقش دانشگاه در آن خیلی موثر نیست. به خاطر اینکه بتوانیم این نسبت را بهبود دهیم یا باید تعداد دانشجو را کاهش دهیم که با فشاری که در کشور برای پذیرش دانشجو بوده این کار یک مقدار سخت است. یا باید تعداد اعضای هیئت علمی را افزایش بدهیم که این کار هم نیاز به تامین مالی و مجوز دارد و لذا معمولا در سال تنها بین ۱۵ تا ۲۰ عضو هیئت علمی جذب دانشگاه ما میشود. به همین دلیل هم در کشور ما این نسبت، نسبت خوبی نیست. مثلاً در دانشگاههای آمریکا نهایتاً به ازای هر ده دانشجو یک استاد وجود دارد. این در حالی است که این نسبت در دانشگاهی مثل دانشگاه یزد که سعی کردیم خوب عمل کنیم یک استاد به ازای ۳۰ دانشجو است.
لطفی اذعان داشت: در مورد درآمدهای صنعتی موسسه و دانشگاه هم همه وضعیت مالی کشور و همچنین وضعیت قدیمی و مزمن ارتباط دانشگاه با صنعت را میدانیم. برای صنعت خیلی دشوار است که برای دانشگاه و تحقیقات دانشگاهی بودجه بگذارد. دولت نیز منابع مالی محدود دارد. در حالی که دانشگاههای دنیا را اگر ببینیم حجم بسیار زیادی از گرنتی که اساتید دریافت میکنند از صنعت و موسساتی است که دولت ایجاد میکند.
وی همچنین بیان کرد: در بخش استنادات و ارجاعات که ۳۰ درصد امتیازات را هم به خود اختصاص میدهد دانشگاه میتواند به صورت ویژه نقش آفرینی کند. اما حقیقتا ما باید روشن کنیم که انتظاراتمان از دانشگاهها چیست. متاسفانه در کشور ما در بحث انتظارات از دانشگاهها دچار سرگشتگی هستیم. برخی انتظار دارند تا دانشگاه در بحث شرکتهای دانش بنیان و فناور نقش بازی کند. واقعاً نمیدانیم آمار مقالات ISI را بالا ببریم یا مشکل جامعه و صنعت را حل کنیم. در کشورهای غربی و توسعه یافته بین این دو مقوله شکافی وجود ندارد. چون صنعت آنها در مرز علم است؛ لذا وقتی استاد یک پروژه صنعتی میگیرد و چند دانشجو خود را روی تحقیق در مورد این پروژه میگذارد علاوه بر اینکه مشکل صنعت را حل میکند، منجر به یک مقاله میشود. پس طبیعی است که شاخصهای تعداد مقاله و ارتباط با صنعت در چنین دانشگاههایی بالا باشد و ما در این زمینه دچار چالش باشیم.
این استاد دانشگاه یزد تاکید کرد: طراحی مکانیزمهایی که ظرف دو سه سال حجم مقالات را دو برابر کند کار سختی نیست، ولی آیا جامعه همین انتظار را از ما دارد. بنده در جلسات مکرری که در استان شرکت میکنم دریافته ام کسی این انتظار را از ما ندارد. همه انتظار دارند دانشگاه مشکلات را حل کند. فارغ التحصیلان دانشگاهی بتوانند در آیند در صنعت و در سازمانهای دولتی بهترین نقش را ایفا کنند. این مجموعه انتظارات است که کار ما را در برنامه ریزی در دانشگاه دشوار کرده است.
وی اعلام کرد: چهارمین شاخه ارزیابی ارتباطات بین المللی دانشگاه است. اینکه چه تعداد عضو هیئت علمی، چه تعداد استاد و دانشجوی بین المللی و پروژههای تحقیقاتی بین المللی داریم. در این زمینه بخشی به ارتباطات کشور برمیگردد. در همین زمینه تعداد دانشجویان خارجی ما در سال ۹۴ نزدیک به صفر بود، ولی اکنون این میزان به بالای ۱۰۰ دانشجو رسیده است. در ابتدا هم بیشتر از کشورهای همسایه مثل افغانستان و عراق بود، ولی اکنون بیشتر توسعه پیدا کرده و در کشورهای آفریقایی و کشورهای مشترکالمنافع هم دانشجو داریم.
لطفی اضافه کرد: در بحث جذب استاد بینالمللی به صورت دورههای کوتاه یک هفته و ۱۰ روز نسبتاً خوب عمل کرده ایم. مانند اساتیدی که در کنفرانسها و کارگاه حضور پیدا میکنند. اما اینجا بیشتر اساتید بین المللی مدنظر است. یعنی استادی که بیاید و چند ماه در سال فعالیت و کار پژوهشی داشته باشد. ما هم اکنون به این سمت میرویم. البته این کار خیلی دشوار است.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه یزد بیان داشت: به طور کلی کمتر از ۴۰ درصد از اطلاعات رتبه بندی تایمز از طریق خود اظهاری انجام میشود. ۳۰ درصد از طریق وب سنجی و ۳۰ درصد نیز از طریق نظرسنجی بین المللی انجام میشود.
وی گفت: دانشگاه یزد در سال ۲۰۱۷ نخستین باری بود که در این رتبه بندی شرکت کرد. این نکته را نیز باید در نظر گرفت که تایمز چند صد رتبه اول را کاملاً دقیق اعلام میکند و از جایی به بعد لیست اعلام میشود. در سال ۲۰۱۷ رتبه دانشگاه یزد بالای ۸۰۰ بود. همچنین این دانشگاه جزء ۲۵۰ دانشگاه برتر آسیا و ۲۰۰ دانشگاه برتر جوان دنیا بوده است.
وی تصریح کرد: در سال ۲۰۱۸ رتبه ما را در سیستم تایمز بالای هزار بوده، البته باید دانست که نتیجهای که در سال ۲۰۱۸ کسب کردیم مربوط به خروجی فعالیتهای ما تا سال ۹۵ است.
لطفی در پاسخ به این سوال که "آیا وارد نشدن بخشی از اطلاعات در سایت موسسه تایمز صحت دارد" گفت: متاسفانه دفتر همکاری بین المللی ما قسمت مربوط به گزارش درآمدهای صنعتی را کاملاً خالی گذاشته بود. هر چند ظاهراً این دو و نیم درصد کوچک به نظر میرسد، ولی، چون تعداد دانشگاهها زیاد بوده این میزان بسیار تاثیر گذار است. همچنین عامل دیگری که تاثیرگذار بوده این است که امسال دانشگاههای بیشتری وارد این رتبه بندی شدند که ممکن است در نتیجه آن جایگاهها واقعیتر شده باشد.
وی در پایان با تاکید بر اینکه سیاستهای حوزه آموزش و پژوهش به تدریج خود را نشان میدهد، بیان داشت: نکته مهم دیگر این است که رتبه بندی تایمز در هر سال در واقع مربوط به خروجی ما در چند سال قبل است. مثلاً رتبه ما در سال ۲۰۱۸ نهایتاً به سال ۲۰۱۶ ختم میشود که حاصل سیاست گذاری سالهای دور است؛ لذا حتی اگر رتبه دانشگاه یزد زیر ۱۰۰ بود هم بنده نمیتوانستم بگویم این رتبه حاصل کار من است. شاید اثر سیاستی که بنده از زمان انتصابم در سال ۹۵ اتخاذ کرده ام در سالهای آتی خود را نشان دهد.