«حاشیه‌ای» که بر متن غلبه کرد/ داور، استرالیایی بود، اما این‌بار به «خودمان» باختیم

گروه ورزشی خبرگزاری دانشجو - اکنون که سال ۱۳۹۷ با همه فراز و نشیب هایش و با تمام تلخ‌ها و شیرینی هایش به اتمام رسیده، فرصت مناسبی است تا یک بار دیگر نگاهی اجمالی به مهم‌ترین حوادث این سال داشته باشیم. بدین منظور همکاران ما در خبرگزاری دانشجو با انتخاب تعدادی از این حوادث و نگارش گزارشی پیرامون سعی داشتند تا یک بازخوانی جذاب و البته عبرت آموز از این وقایع به مخاطب ارائه دهند. پس تا پایان تعطیلات با ما در این سلسله گزارش‌ها همراه باشید تا تقویم تاریخ را با هم ورق بزنیم...

 تیم ملی ایران در جام ملت‌های آسیا 2019 که با فاصله کوتاهی از جام جهانی 2018 برگزار شد، اتمسفر کاملا متفاوتی را اطراف خود تجربه می‌کرد. نه دیگر آن حمایت و اتحاد قبل از شروع دیدار مقابل مراکش وجود داشت و نه اردوگاه شاگردان کی‌روش از آن آرامش همیشگی بهره می‌برد؛ دو قطبی برانکو-کی‌روش تحت تأثیر یک جریان رسانه‌ای خاص(که در سایه سکوت گوش خراش مسئولان ورزشی و فوتبالی فعالیت می‌کرد) با گذشت زمان و حتی در طول دیدارهای تیم ملی در جام ملت‌ها واکنش‌های شدیدتری به هم نشان می‌داد و همین امر فضای فوتبالی را متشنج می‌کرد.

این فضای ناخوشایند تا آنجا پیشرفت که مراسم‌های بدرقه اعلام شده یکی پس از دیگری لغو می‌شدند تا در نهایت کاروان تیم ملی بدون حضور مسئولان وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال غریبانه و با اعتراض بازیکنان و شخص کی‌روش راهی قطر شد.(طبق برنامه، تیم ملی در قطر اردوی آماده سازی داشت و از همانجا راهی امارات می‌شد) با این وجود در نهایت هم کاملا مشخص نشد ریشه این اختلافات قرارداد کی‌روش و نارضایتی وزارت ورزش از حضور سرمربی پرتغالی در ایران است یا مسائل مالی یا چیز دیگر...اما هرچه که بود آتش آن دامن تیم ملی را گرفت. در این بین کی‌روش هم اردوی آماده سازی در کمپ اسپایر را همچون هدیه کریسمس می‌دید و بابت آن بارها از فدراسیون فوتبال قطر تشکر کرد؛ تشکری که معلوم نبود کنایه به کدام مسئول وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال بود.

از حال و هوای ابری تیم ملی که بگذریم به میزبانی امارات می‌رسیم. کشوری که برای برگزاری یک تورنمنت فوتبال نه ذوقی داشت و نه در پُر کردن استادیوم‌ها از تماشاگر موفق بود. در اتحاد شیخ نشین‌ها تنها پول بود که حرف اول را می‌زد و از نظر سخت افزاری فوتبال را برای میزبانی جام ملت‌ها خریده بود. شاید قیاسی مع الفارق باشد اما برخلاف روسیه که از هفته‌های قبل از شروع جام جهانی تب فوتبال در آن جریان داشت، تا یکی دو روز تا شروع مسابقات هیچ اثری از جام ملت‌های آسیا در محله‌ها و خیابان‌های امارات نبود. مضاف بر این‌ها دشمنی سیاسی با قطر و جو فوق امنیتی حاکم بر شهرهای میزبان مسابقات کار را برای اصحاب رسانه و هواداران سخت کرده بود.

از آتش بازی در ابوظبی تا آتش بس در جنگ کلاسیک آسیا

تیم ملی ایران آتش بازی مناسبی را برای استارت در نظر گرفته بود و با نتیجه 5 بر 0 مقابل یمن مقتدرانه‌ترین نتیجه در بازی اول جام را به نام خود زد. از طرفی همین نتیجه ایده‌آل تا حدودی باعث شد جو قهرمانی بر سر شاگردان کی‌روش ایجاد شود. برخلاف جام جهانی که انتظارها از تیم ملی پایین بود، در امارات از همان ابتدا به عنوان مدعی اول قهرمانی تلقی می‌شد؛ هرچند که کی‌روش سعی داشت این فضا را به هم بریزد و با جملاتی مثل «کت قهرمانی اندازه ما نیست» حواس‌ها را پرت کند اما فایده‌ای نداشت و حقایقی مثل تیم اول رنکینگ آسیا همچون اهرم فشاری بر سر یوزها بود.

جنگ ویتنام گام بعدی پسران کی‌روش بود؛ حریفی چغر و بد بدن که در بازی اول مقابل عراق با بدشانسی 3 بر 2 مغلوب شده بود و برای یک شکار بزرگتر وارد بازی دوم می‌شد. ویتنام برای این بازی، اتوبوس ایران در جام جهانی را قرض گرفته بود و مقابل دروازه خود گذاشت اما با حرکت تکنیکی و در عرض وریا، سانتر دقیق قدوس و ضربه سر سردار قفل دفاعی حریف در دقیقه 38 به راحتی باز شد. عطش گلزنی سردار که هجمه ناجوانمردانه‌ای علیه او در جام جهانی به راه افتاده بود، باز هم برای ویتنام دردسرساز شد؛ سردار روی پاس مهدی ترابی و یک حرکت انفرادی دو مدافع ویتنامی را از پیش رو برداشت و در دقیقه 69 گل دوم ایران را بزند تا بازی با نتیجه 2 بر 0 به پایان برسد. موضوع مهم اما خط دفاع دائما در حال تغییر ایران بود که با وجود یکی دو حمله ناکام ویتنامی‌ها محک جدی نخورد.

بازی سوم مرحله گروهی با عراق که از آن به عنوان دیداری انتقامی یاد می‌شد بیشتر تحت تأثیر و قربانی مصلحت اندیشی تاکتیکی مربیان علی الخصوص کی‌روش بود. ایران با کسب یک امتیاز هم به عنوان صدرنشین صعود می‌کرد و نیازی به خسته کردن بازیکنان نبود. از طرفی کاتانچ هم به خوبی قدرت هجومی ایران را می‌دانست و نمی‌خواست با حمله‌های بی‌مهابا تور دروازه تیمش را به بازیکنانی نظیر جهانبخش و آزمون تعارف بزند. همچنین دفاع فشرده دو تیم در اکثر دقایق بازی فقط راه شوت زنی را برای بازیکنان باقی گذاشته بود که از 15 شوت ایران تنها یکی در چارچوب و از 8 شوت عراق تنها 3 تا در چارچوب باشد. در دقیقه 77 این دیدار هم علیرضا بیرانوند بار دیگر یاد بازی‌های درخشان در جام جهانی را زنده کرد و ضربه سر خطرناک مهاجم عراق که در آستانه ورود به دروازه بود را با واکنشی دیدنی مهار کرد تا بازی با تساوی بدون گل به پایان برسد.

کانو در نقش رونالدو، بیرو همان همیشگی

تیم ملی ایران با صعود به عنوان صدرنشین در مرحله یک هشتم نهایی مقابل عمان قرار گرفت و در همان ابتدای بازی و با بی دقتی سیدمجید حسینی یک ضربه پنالتی به حریف هدیه داده شد. اما آنچنان ترسی بابت این پنالتی وجود نداشت و ناامیدی سراغ یوزها نیامد چون بیرانوندی درون دروازه بود که تجربه گرفتن پنالتی رونالدو در جام جهانی را داشت. اصلا اگر کمی خرافه گرا باشیم می‌توان گفت کاپیتان‌ها مقابل بیرانوند ناکام می‌شوند. رونالدو، ژاوی و سومین نفر هم احمد کانو که ضربه پنالتی او توسط سنگربان تیم ملی با واکنشی زیبا مهار شد.

پس از مهار پنالتی بیرانوند مالکیت توپ و میدان بیشتر در اختیار شاگردان کی‌روش بود تا اینکه روی فرصت طلبی جهانبخش در دقیقه 32 گل اول ایران به ثبت رسید؛  9 دقیقه بعد هم روی حرکت مهدی طارمی در محوطه جریمه عمان این‌بار سوت داور به نشان خطای پنالتی به سود ایران به صدا درآمد. اشکان دژاگه پشت توپ ایستاد و آن را تبدیل به گل کرد. در نیمه دوم هم موقعیت‌‌های دو تیم منجر به گل نشد تا ایران با همان برد 2 بر 0 راهی یک چهارم شود.

ابزار چینیِ لیپی، عصای دست کی‌روش

تقابل با چین در یک چهارم به واسطه حضور یک مغز متفکر ایتالیایی روی نیمکت حریف کمی متفاوت از سایر دیدارهای قبلی بود؛ مارچلو لیپی، مربی نام آشنایی بود که با کوله باری از افتخار چین را مقابل شاگردان کی‌روش هدایت می‌کرد. سرمربی پرتغالی تیم ملی برای خنثی کردن تاکتیک‌های همتای خود و جلوگیری از شکل گرفتن حملات خطرناک تیم ملی چین از همان سوت شروع بازی، پرس سنگین در زمین حریف را در دستور کار یوزها قرار داد. حتی مواقعی که چین در فاز هجومی بود، بلافاصله پس از رسیدن توپ به بازیکنان تیم ملی در خط دفاع این پاس های قطری و بلند بود که توپ را به زمین حریف می‌فرستاد و خط حمله ایران را برای پرس فعال می‌کرد. روی همین تاکتیک گل‌های اول و دوم ایران با چاشنی اشتباه فردی مدافعان چین و توپ ربایی سردار آزمون به ثمر رسید. کی‌روش در دقایق 18 و 31 روی پاس گل و گل سردار به نوعی توانست در همان نیمه اول تیر خلاص را به لیپی بزند؛ اما این پایان کار نبود و در دقیقه 91 باز هم روی توپ ربایی و فرار، گل سوم توسط کریم انصاری فرد به ثمر رسید و لحظاتی بعد هم سوت پایان بازی به صدا درآمد.

نقطه عطف این دیدار که شاید از سه گلی که زدیم اهمیت بیشتری داشت، کارت زرد بی‌مورد مهدی طارمی در دقیقه 67 بود که به گفته خودش قصد خطا نداشت؛ پایش سر خورد و باعث شد بازیکن چین نقش زمین شود. کارت زردی که طارمی را از بازی حساس در مرحله نیمه نهایی مقابل ژاپن محروم کرد و باعث شد تا پازل تاکتیکی تیم ملی در خط حمله بر هم بریزد.

رویایی که به نیمه نهایی محدود شد

ورزشگاه هزاع بن زاید شهر العین میزبان فینال زودرس مسابقات در نیمه نهایی بود. ژاپن اولین سنگ محک جدی برای شاگردان کی‌روش قلمداد می‌شد و به جرأت می‌توان گفت 5 دیدار قبلی برای ایران حکم بازی‌های تدارکاتی را داشت. با شروع بازی خاطرات جام جهانی زنده می‌شد؛ دفاع مطلق یوزها مقابل حمله بی امان سامورایی‌ها. اما با گذشت دقایقی بازی به تعادل کشیده شد. هرچند که تجربه و آمادگی ژاپنی‌ها کاملا مشهود بود ولی در همان نیمه اول سردار آزمون این فرصت را داشت تا گل برتری ایران را بزند اما سنگربان حریف با یک سیو عالی ضربه مهاجم شماره 20 تیم ملی را دفع کرد.

نکته‌ای که در این دیدار کاملا مشهود و به نوعی نقطه ضعف فاز هجومی ایران به شمار می‌رفت فاصله زیاد سردار آزمون با خط هافبک و تنهایی او در بین مدافعان کاربلد ژاپنی بود که این موضوع در نیمه دوم به اوج خود رسید؛ موضوعی که نشأت گرفته از غیبت و محرومیت طارمی بود؛ بازیکنی که نقش مهمی در طراحی و شکل گیری حمله‌های سریع تیم ملی داشت.

اما در دقیقه 56 اتفاقی افتاد که برای تعریف آن در یک جمله می‌توان گفت 34 دقیقه زودتر از سوت پایان بازی شاگردان کی‌روش اسلحه را به سمت خودی گرفته و تیر خلاصِ خودکشی را شلیک کردند. کنعانی زادگان پشت محوطه جریمه پاس در عمق ارسالی برای مینامینو را قطع کرد و باعث سرنگونی بازیکن ژاپن شد؛ خطایی اعلام نشد اما بازیکنان ایران که در صحنه حاضر بودند برای«هیچ» به سمت داور استرالیایی هجوم بردند و میلاد محمدی را با دو مهاجم ژاپنی تنها گذاشتند؛ در نهایت هم ارسال همان بازیکنی که لحظاتی پیش به زمین افتاده بود توسط ضربه سر اوساکو عدد 1 را مقابل نام ژاپن ثبت کرد تا دروازه‌ای که 455 دقیقه گذشته باز نشده بود این‌بار به راحتی فرو بریزد. ژاپن در این تورنمنت نشان داده بود گل نخوردن را بهتر از ایران بلد است و از طرفی به یک گل زده هم قانع است. با این وجود وضعیت تیمی یوزها بعد از گل ژاپن به قدری آشفته بود که شاگردان موریاسو 11 دقیقه بعد گل دوم را از روی نقطه پنالتی وارد دروازه ایران کردند. دوری سردار آزمون از خط هافبک و ضعف در فاز تهاجمی حتی با ورود انصاری‌فرد، قدوس و ترابی هم ترمیم نشد و حملات ایران برای گلزنی نتیجه‌ای نداشت تا اینکه در دقیقه 91 هاراگوچی گل سوم را زد و سند صعود مقتدرانه ژاپن به فینال را امضا کرد.

بله...حسرت قهرمانی در آسیا با ناکامی محض در امارات 48 ساله شد اما نباید چشم بر واقعیات بست؛ این مسابقات برای تیم ملی ایران بیشتر حاشیه بود تا متن. از اختلافات موجود بین وزارت ورزش-فدراسیون فوتبال-کی‌روش گرفته تا صحنه خودکشی بازیکنان تیم ملی در دیدار مقابل ژاپن.

خداحافظی فرودگاهی کی‌روش با حضور هواداران

سه‌شنبه 9 بهمن ماه کاروان تیم ملی پس از کنار رفتن از جام ملت‌های آسیا به کشور بازگشت. استقبال هواداران قابل توجه بود اما با آن استقبال بی‌نظیر پس از جام جهانی تفاوت‌های زیادی داشت. فردی که در فرودگاه در کانون توجهات مردم و اصحاب رسانه قرار داشت کسی نبود جز کارلوس کی‌روش. در آغوش کشیدن‌های بازیکنان توسط سرمربی تیم ملی و اشک‌هایی که در حضور صدها چشم و لنز دوربین سرازیر می‌شد، رنگ وداع همیشگی داشت که در نهایت سرمربی پرتغالی پس از چند روز اقامت در تهران، برای همیشه به حضور 8 ساله خود رد ایران پایان داد.