به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نشست سیاسی پیرامون انتخابات عراق و با حضور محمد پور خوش سعادت، کارشناس روابط بین‌الملل به همت بسیج دانشجویی دانشگاه الزهرا برگزار شد.
گزارش صحبت‌های محمد پورخوش‌سعادت،کارشناس روابط بین‌الملل به شرح زیر است:
با اینکه اکثریت جمعیت این کشور شیعه مذهب هستند تابحال قدرت سیاسی کشور را در دست نداشته‌اند. بعضی از حکومت‌های عراق، گاهی اوقات ویژگی‌هایی از دموکراسی در آن‌ها بوده، ولی تا پیش از ۲۰۰۳ این ویژگی‌های دموکراسی عمدتاً نمایشی بوده است و اولین دموکراسی را مردم عراق از ۲۰۰۳ به بعد در کشور خودشان مشاهده کردند.
اساس دموکراسی بر مبنای قانون اساسی عراق بود که در سال ۲۰۰۵ از طریق رفراندوم به تأیید مردم عراق رسید. در این قانون اساسی، پارلمان در رکن اصلی این دموکراسی قرار گرفت. البته این سیستم و الگوی انتخابات برای پارلمان از سال ۲۰۰۵ تا به الان دستخوش تغییرات مختلفی بوده و در دوره‌های مختلف، پارلمان این کشور تغییرات جزئی یا اساسی داشته است.
در مورد قانون انتخابات می‌توان گفت، سال گذشته تقریباً آخرین تغییرات خودش را انجام داد، آن هم به خاطر موضوعاتی که در کشور عراق اتفاق افتاد و به اصطلاح اعتراضاتی که توسط تشرینی‌ها و جوکری‌ها بوجود آمد. براساس قانون جدید انتخابات عراق، هر نامزد انتخابات باید پانصد نفر از حامیان خودش را که از ساکنان همان حوزۀ انتخابیه هستند هنگام ثبت نام ارائه کند.
همچنین احزاب سیاسی باید نمایندگان مورد تأیید خودشان را در هر حوزۀ انتخابی معرفی کنند، ولی تعداد آن‌ها نباید از حداقل ۴ نفر و حداکثر تعداد کرسی‌های آن حوزه بیشتر باشد. در قانون جدید مثل قانون قبلی تأکید شده است که باید در لیستی که از سوی احزاب ارائه می‌شود، به ازای هر سه مرد در هر لیست یک زن معرفی شود و اسمش را سهمیۀ زنان از کرسی‌های مجلس گذاشتند و حداقل باید ۲۵ درصد از کرسی‌ها متعلق به زنان باشد و این نسبت حتماً باید رعایت شود.
رأی دادن فردی جایگزین رأی‌های لیستی
در قانون جدید انتخابات، ماده پانزدهم نقش مهمی دارد که در این دوره از انتخابات خیلی بحث برانگیز شد و آن این است که واجدین شرایط به جای رأی دادن به لیست‌ها باید به افراد رأی دهند. طبق این ماده حوزه‌های انتخابی براساس نامزد‌ها شکل می‌گیرد نه لیست‌ها. اگر یک رأی هم بیشتر از دیگران باشد، آن فرد به عنوان نماینده انتخاب خواهد شد. تصمیم پارلمان برای تغییر الگوی انتخابی از لیستی به فردی را می‌توان نتیجه اعتراضات و آشوب‌های خیابانی دانست که در این کشور اتفاق افتاده است.
در طی این اعتراضات و آشوب‌های خیابانی که بعضاً با تحریکات خارجی انجام شد، خواسته‌های مختلفی از سوی معترضان مطرح گردید، برای مثال کاهش قدرت و نفوذ احزاب سیاسی تا برگزاری انتخابات زود هنگام، مباحث معیشتی و... در واقع پارلمان عراق در پاسخی که به خواسته‌های مطرح شده توسط معترضین داده است، همیشه کاهش قدرت احزاب سیاسی که اعضای فعلی پارلمان هم منتسب به همین احزاب هستند را مدنظر قرار داده است. چالش‌های ساختاری و قانونی متعدد دیگری هم وجود دارد.
به عنوان مثال استاندار‌ها که نقش بسیار گسترده‌ای در سیستم مدیریت سیاسی عراق دارند، توسط شورای استانی انتخاب می‌شوند و خارج از اختیار نخست وزیر این کشور است. یعنی عملاً استاندار یک استان که دسترسی بسیار بالایی در اقتصاد، معیشت، سیاست و انتخابات دارد زیرمجموعۀ نخست وزیری نیست و از نخست وزیر حساب نمی‌برد و این‌ها چالش‌هایی است که آمریکایی‌ها سال ۲۰۰۵ در دل قوانین عراق کاشتند و در مواقع لزوم بهره‌برداری خودشان را می‌کنند.
کاهش مشارکت انتخابات عراق به خاطر حجم فساد و ناامیدی مردم بود
دربارۀ انتخابات پارلمانی عراق که ۱۸ مهر با حدود ۴۱% تا ۴۴% مشارکت برگزار شد، با توجه به حجم فساد و ناامیدی که مردم از سیستم حکومتی عراق داشتند و ابراز ناملایمتی که کردند و در نظرسنجی‌های گوناگون هم منعکس است، می‌توان گفت در زمان فعلی مشارکت مناسبی بوده است. انتخابات عراق یکی از انتخابات‌های نسبتاً واقعی در کشورهای عربی است. رسانه، پول و آدم‌ها در انتخابات حضور داشتند و حتی ناظرین بین‌المللی هم در آن حاضر بودند. امکان دارد درصد تقلب در آن بالا باشد، اما یقیناً فرمایشی نیست.
انتخابات ۱۸ مهر در موعد اعلام شده‌اش برگزار شد و هیچ تاخیری نداشت و عراقی‌ها آن را دستاورد می‌دانند. دلیل این است که برخی گروه‌های سیاسی وابسته به آمریکا و سفارت انگلستان به دنبال این بودند که انتخابات در موعدش برگزار نشود و همۀ توانایی خود را به کار بردند که در انتخابات تأخیر صورت بگیرد. البته برخی از کارشناسان به این موضوع مشکوک‌اند و این را عملیات فریب انگلستان در عراق می‌دانند.
نکتۀ دیگر در انتخابات اخیر عراق بحث مرجعیت بزرگ عراق آیت الله سیستانی است که در دورۀ گذشته هیچ بیانیه‌ای مبنی بر شرکت در انتخابات صادر نکردند، ولی در این انتخابات اخیر، بیانیه دادند و از مردم درخواست کردند تا در انتخابات شرکت کنند.
خط آمریکای و انگلیس در عراق؛ حذف اسلام گرایان معتقد به ضدیت با غرب
خطوطی که آمریکایی‌ها و انگلیس و کشورهای غربی در داخل جامعه عراق پیگیری می‌کنند همان خطوطی است که در سایر جوامع اسلامی دنبال می‌کنند، یعنی حذف اسلام گرایان معتقد به ضدیت با غرب از سیستم سیاسی. در بین گروه‌های شیعه گروه سائرون وابسته به مقتدی صدر، در بین اهل سنت گروه حلبوسی، در بین کرد‌ها حزب پارتی یا حزب دموکرات کردستان عراق بیشترین تعداد کرسی‌ها را به دست آوردند.
هیچ یک از این احزاب بیشتر از ۷۵ کرسی را بدست نیاوردند و این به آن معناست که هیچ کدام از آن‌ها به تنهایی و بدون ائتلاف با طیف‌های دیگر نمی‌توانند آیندۀ عراق را در اختیار بگیرند. البته یک تفسیری هم از قانون انتخابات وجود دارد که رئیس‌جمهور بلافاصله بعد از انتخاب شدن، گروه صدر را به عنوان کتلۀ اکبر بشناسد، که این هم به خلل‌هایی که در قانون اساسی گذاشته شده است بر می‌گردد و از چیز‌هایی است که آمریکایی‌ها در آن ایجاد کردند و تا سالیان سال هم هر جا که به نفعشان باشد از آن استفاده می‌کنند. ائتلاف تحت رهبری آقای مقتدی صدر در دورۀ گذشته حدود ۵۴ کرسی و در دورۀ فعلی ۷۳ کرسی به‌دست آورد، این یک پیروزی را نسبت به دوره‌های گذشته نشان می‌دهد.
شیوه‌های عملیات روانی بسیار گسترده‌ای توسط دوستان آقای صدر به کار گرفته شد
البته شیوه‌های عملیات روانی و مدیریت ادراک بسیار گسترده‌ای در انتخابات اخیر توسط دوستان اقای صدر به کار گرفته شد. مجموعۀ ائتلاف قانون تحت رهبری آقای نوری مالکی در انتخابات گذشته حدود ۲۵ کرسی بدست آورد و در انتخابات فعلی توانست ۳۷ کرسی بدست آورد. البته عراق و مجموعۀ عراقی‌ها خاطره‌ی بسیار خوبی از آقای نوری مالکی در زمان نخست وزیری دارند، یک بخشی از این‌ها مربوط به مسائل جامعه شناختی عراقی‌ها است و بخشی دیگر معطوف به عملکردی که آقای نوری مالکی داشت.
بعضی ائتلاف‌ها مثل ائتلاف فتح به رهبری آقای عامری که مجموعۀ حشدالشعبی و گروه‌های مقاومت آنجا جمع شده بودند در دورۀ قبلی ۴۷ و در این دوره ۱۷ کرسی به‌دست آورد که تقریباً یک سوم شده است و این زیاد جالب نبود.
حکومت ملی هم به رهبری حکیم، در انتخابات قبلی ۱۹ کرسی به خودش اختصاص داده بود و در این دوره به ۲ کرسی رسید، خیلی معترض بودند و مباحثی در خصوص تقلب در انتخابات بیان می‌کردند. البته جریان فتح هم بحث تقلب را زیاد به کار بردند. سیستم انتخاباتی هم بسیار پرابهام و پرچالش بود. در این دوره شاهد شکل‌گیری گروه‌های جدید هستیم مثل حزب تقدم که آقای حلبوسی رئیس پارلمان، شکل داد و ۳۸ کرسی هم به‌دست آورد و در جایگاه دوم بعد از آقای صدر قرار گرفت که این یک پیروزی برای اهل سنت در جامعۀ عراق است و ناگفته نماند که آقای حلبوسی به ایران نزدیک است.
عراق محل تاخت و تاز ترکیه، عربستان، آمریکا و انگلیس است
نکته‌ای که حائز اهمیت است کاهش مشارکت مردم بود. عراق محل تاخت و تاز ترکیه، عربستان، آمریکا و انگلیس است. همۀ این‌ها تأثیرگذاراند. شبکه‌های ماهواره‌ای در آنجا ممنوع نیست. می‌خواهند مجموعۀ کشور عراق را در اختیار خود قرار دهند، ولی مجموعۀ مقاومت می‌گوید این کشور امام زمان (عج) است ما این کشور را دست شما قرار نمی‌دهیم. علاوه بر این‌ها نقش یهودیان نیز در عراق پر رنگ است.
یکی از بازخورد‌هایی که برخی رسانه‌ها در ابتدای حضور امریکایی‌ها می‌دادند این بود که آمریکا هر جا رفته باعث پیشرفت و آبادانی آنجا شده است. مثال می‌زدند و خیلی‌ها خوشحال بودند که عراق می‌خواهد به ژاپن تبدیل شود. اما زمانی که شیعیان می‌آیند آمریکایی‌ها همۀ کار‌ها را در اختیار آن‌ها قرار نمی‌دهند. در دولت آقای نوری مالکی، بانک مرکزی در دست آمریکا است و تخصیص بودجه به دست آمریکا انجام می‌گیرد.
در این جامعه مشکلات زیاد هم می‌شود و جامعه تصور می‌کند که این شیعیان هستند که نمی‌توانند جامعه را اداره کنند و، چون حکومت دست شیعیان است، این اتفاق می‌افتد. یک بخشی از این مدیریت ادراک و جنگ روانی که آمریکایی‌ها راه می‌اندازند مشمول توانمند بودن و نبودن گروه‌های سیاسی است. آن مقداری که ایران سرمایه‌گذاری برای مقاومت در جامعه عراق داشته حضور و بروز فرهنگی نداشته است.
آقای مقتدی صدر با وجود عدم ثبات شخصیت، بسیار زیرک است
این حضور و بروز فرهنگی گزینه‌های مختلفی دارد اعم از رسانه، فضای مجازی، فرهنگ مشترک و خیلی چیز‌های دیگر که می‌تواند در سرمایه‌گذاری فرهنگی و رسانه‌ای تأثیرگذار باشد؛ ولی ایران تأثیرگذار نبوده است و بخشی از آن معطوف است به ماهیت فضای نظامی و بخشی دیگر به تأثیرگذاران فرهنگی که دغدغۀ عراق را نداشته‌اند. آقای مقتدی صدر با اینکه هیچ‌وقت ثبات شخصیت و رفتاری نداشته، بسیار زیرک است. زمانی که ایران به او نزدیک می‌شود با ایران است و زمانی که دیگران به او نزدیک می‌شوند تا وقتی منافعش تأمین می‌شود با آن‌هاست.
بحث جالبی که انتخابات عراق دارد بحث کرسی‌هایی است که برای خانم‌ها در نظر گرفته می‌شود. براساس قانون انتخابات معمولاً از هر چهار نفر یک نفر حتماً باید خانم باشد و این تناسب باید رعایت شود. البته کرسی‌های پارلمان به اقلیت‌های دینی هم تعلق می‌گیرد. پنچ کرسی مسیحی‌ها، یک کرسی ایزدی‌ها، یک کرسی شبک‌ها، یک کرسی ترک‌های عراق و کرسی ایزدی‌ها در این دوره به یک خانم تعلق گرفت. در آخر به این نکته اشاره کردند که اتفاقات پسا انتخابات عراق، مهمتر از اتفاقات قبل از آن بوده است.