امام خمینی (ره) چگونه ایران را دوباره عزیز کرد

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، در آستانه سالروز رحلت رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه)، بازخوانی ابعاد شخصیتی، فکری و راهبردی‌ایشان بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.

شخصیتی که نه‌تنها بنیان‌گذار نظامی نوین بر مبنای آموزه‌های اسلام ناب محمدی صلی‌الله‌علیه‌وآله بود، بلکه با مجاهدت بی‌وقفه و زهد مثال‌زدنی خود، مرز‌های وابستگی به دنیا را شکست و با‌ایستادگی در برابر سلطه‌طلبی جهانی، الگویی ماندگار از رهبری مؤمنانه و مقتدرانه را برای امت اسلامی ترسیم کرد.

امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) با تکیه بر‌ایمان، اخلاص، توکل به خدا و عشق به اهل‌بیت علیهم‌السلام، نه‌تنها انقلابی را به ثمر رساند که طاغوت را سرنگون ساخت، بلکه روح تازه‌ای در کالبد هویت دینی و ملی ملت ایران دمید و عزتی بی‌بدیل برای آنان رقم زد.

در گفت‌وگوی پیش‌رو، حجت‌الاسلام علی رضایی، مسئول نمایندگی ولی‌فقیه در سازمان بسیج مستضعفین، با نگاهی عمیق و واقع‌بینانه به شاخصه‌های ماندگاری خط امام و علل تداوم عزت و اثرگذاری نام‌ایشان در سپهر سیاسی و فرهنگی ایران و جهان می‌پردازد.

ایشان با تأکید بر سیره عملی امام در ساده‌زیستی، مبارزه بی‌امان با استکبار، تواضع در برابر مردم، وفاداری به آرمان‌ها و پرورش شاگردانی در تراز انقلاب، از استمرار این مسیر نورانی در هدایت‌های رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مدظله‌العالی، به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم تداوم گفتمان امام خمینی یاد می‌کنند.

این گفت‌و‌گو، تلاشی است برای تبیین چرایی و چگونگی زنده ماندن نام امام، آن‌گونه که در دل ملت ایران و امت اسلامی ریشه دوانده و الهام‌بخش حرکت‌های مقاومت و بیداری در اقصی نقاط جهان شده است.

عرض سلام و احترام خدمت شما، از نظر شما چرا با وجود سی‌وشش سال از سالروز ارتحال حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) هنوز فرمایشات و نظرات ایشان زنده و پویا است؟

حجت‌الاسلام رضایی: قرار است در این گفت‌و‌گو، یک موضوع مهم را مورد توجه قرار دهیم و در حد توان خودمان به این سؤال پاسخ دهیم که علت ماندگاری نام امام، کلام امام و آثار وجودی ایشان بر جامعه، در این سال‌های طولانی پس از رحلت حضرت امام چیست؟ این عشق، این محبت و این دلباختگی که پس از گذشت بیش از ۳۰ سال از رحلت جان‌گداز آن عزیز، همچنان در دل‌های مردم موج می‌زند، از کجا نشأت می‌گیرد؟ چرا مردم همچنان این‌چنین اظهار علاقه می‌کنند؟ چرا این مسیر را ادامه داده‌اند؟ چرا محبت امام در دل‌ها باقی مانده است، حتی در دل کسانی که هرگز امام را از نزدیک ندیده‌اند، چهره دلربای او را زیارت نکرده‌اند و نایب امام زمان را با چشم ندیده‌اند؟

این عشق و محبت، امروز در دل‌هاست و در جهان اسلام طنین‌انداز شده است. ما می‌خواهیم در حد توان، به این موضوع بپردازیم.

من می‌خواهم از یک جمله از فرمایشات امام محمد باقر علیه‌السلام آغاز کنم. امشب، شب شهادت این امام مظلوم است. شهادت امام محمد باقر (علیه‌السلام) را به همه محبان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام، به شیعیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام، به دلباختگان اسلام و قرآن، به ملت عزیز ایران اسلامی و به امت اسلام تسلیت و تعزیت عرض می‌کنم.

امام محمد باقر (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «لولا هؤلاء لانقطعت آثار النبوة». یعنی اگر این افراد نبودند، آثار نبوت قطع می‌شد. امام به شاگردان خود، چون محمد بن مسلم، زراره و ابوبصیر اشاره می‌کنند. اگر اینها نبودند که کلمات و معارف اهل بیت علیهم‌السلام را نشر دهند، آثار نبوت در جامعه باقی نمی‌ماند.

ائمه (علیهم‌السلام)، ادامه‌دهنده مسیر نبوت بودند و کلام، سیره و عملشان تجلی نبوت بود. اگر شاگردان و یاران وفادارشان این معارف را منتشر نمی‌کردند، مردم آثار نبوت را نمی‌دیدند.

اگر بخواهیم برای این جمله امام باقر علیه‌السلام در زمان خودمان مصداقی معاصر پیدا کنیم، می‌توانیم بگوییم: اگر امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) نبود، آثار نبوت منقطع می‌شد. یعنی مردم دیگر عزت اسلام را نمی‌دیدند، سربلندی قرآن را در جامعه لمس نمی‌کردند. پس یکی از مهم‌ترین دلایلی که نام، یاد و کلام امام خمینی همچنان در ایران طنین‌انداز است و این همه عاشق و علاقه‌مند دارد، این است که امام باعث شد اسلام ترویج پیدا کند، آثار امامت و نبوت ادامه یابد.

عاشورا و فرهنگ عاشورا در پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) و در ادامه، نقش مهمی در دفاع مقدس تا به امروز ایفا کرده است. لطفا قدری درباره نقش معارف الهی و عاشورایی در اندیشه ایشان بفرمائید.

حجت‌الاسلام رضایی: تمام تلاش دشمنان، خصوصاً استکبار جهانی، این بود که نامی از اسلام و پیامبر باقی نماند، عزت قرآن در جامعه دیده نشود، اما خدا رحمت کند امام را، در سال ۴۲ علم نجات اسلام را برافراشت و تمام هدفش احیای اسلام بود. کسی که در مسیر نجات و یاری دین خدا گام بردارد، نامش ماندگار می‌شود، محبتش در دل‌ها می‌ماند.

ما نمی‌خواهیم صرفاً بگوییم که امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) یک شخصیت محترم بود؛ می‌خواهیم بگوییم نهضت ایشان، الگویی برگرفته از نهضت عاشورا بود.

اگر بخواهیم پاسخ به این پرسش را با یک جمله درباره امام حسین (علیه‌السلام) روشن کنیم، باید بگوییم: همه ائمه علیهم‌السلام عزیز و بزرگوار هستند، اما وجود نازنین امام حسین (علیه‌السلام) جایگاه خاصی دارد. همه تلاش کردند اسلام بماند، اما امام حسین علیه‌السلام هر آنچه داشت، فدا کرد. از زن و فرزند گذشت، از جان خود گذشت تا اسلام باقی بماند. در سال ۶۱ هجری، با قیامی که انجام داد، اسلام را از نابودی نجات داد و همین سبب شد نامش تا ابد باقی بماند.

امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) نیز در زمان خود چنین کاری کرد. همه علما و مراجع در مسیر اسلام گام برمی‌داشتند، اما کار ویژه‌ای که امام انجام داد این بود که تمام زندگی‌اش را وقف اسلام کرد. در دعا‌ها و نیایش‌هایش از خداوند می‌خواست: «خدایا، به من توانی عطا کن که اسلام را زنده کنم».

این نقل از حضرت آیت‌الله گلپایگانی (رحمت‌الله‌علیه) است که فرمودند: «وقتی در حجره‌ای در مدرسه علمیه شهر اراک بودم، دیدم امام بعد از نماز شب در سجده دعا می‌کرد و از خداوند می‌خواست: خدایا، به من توان بده که اسلام را زنده کنم.»

پس تمام همّ و غمّ امام، زنده کردن اسلام بود؛ و کسی که در این مسیر، هستی خود را فدا می‌کند، خداوند نامش را ماندگار می‌سازد.

این وعده قرآن است: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا»

یعنی: اگر کسی ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد، خداوند محبت او را در دل‌ها قرار می‌دهد.

حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) همواره به دلیل ارتباط قلبی با خداوند متعال در آرامش بودند و از هیچ چیز هراس نداشتند. شما این موضوع را چگونه تحلیل می‌کنید؟

حجت‌الاسلام رضایی: ما عمل امام را یکی از بزرگ‌ترین اعمال صالح می‌دانیم؛ چون او اسلام را زنده کرد و به همین دلیل، محبت امام در دل‌ها جاری است، کلامش ماندگار است و نامش زنده است. البته در کنار این موضوع، عوامل متعددی وجود دارد که در حد توان به برخی از آنها اشاره می‌کنم.

آب، در هر کجا که باشد، خاصیت خود را دارد. اما اگر مدتی بگذرد و جریان نداشته باشد، ممکن است زلالی و شفافیت خود را از دست بدهد.

آن آثاری که در آب محدود وجود دارد، به مرور زمان از بین می‌رود، اما وقتی همین آب به دریا متصل شود، دیگر خصوصیات خود را از دست نمی‌دهد. ویژگی‌های آب به خاطر اتصالش به دریا باقی می‌ماند.

من با بیان ناتوان خود می‌خواهم عرض کنم: امام خمینی رحمت‌الله‌علیه، چون همه کار‌هایشان را برای خدا انجام می‌دادند، به خدای سبحان توکل داشتند و همه امورشان را به او تفویض کرده بودند، و در عمل، رفتار، گفتار و قلم خود اخلاص داشتند، خداوند هم این اثرگذاری را برایشان قرار داد. ما در معارف دینی داریم که توصیه شده است: «تَخَلَّقُوا بِأَخْلاقِ اللّهِ» یعنی اخلاق خدایی داشته باشید. وقتی انسان چنین باشد، آثارش هم ماندگار می‌شود، نامش ماندگار می‌شود، محبتش در دل‌ها باقی می‌ماند.

آنچه ما نسبت به خداوند سبحان، که منبع همه خوبی‌ها و بزرگی‌هاست، احساس می‌کنیم، به میزانی است که انسان‌ها با خدا انس می‌گیرند و به او متصل می‌شوند. امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایش همین بود: اخلاص. کار‌هایش فقط برای خدا بود. وقتی انسان به دریای رحمت الهی وصل شود، آثارش همین می‌شود: عشق و علاقه ماندگار در دل مردم.

نکته دیگر، توسل به اهل‌بیت علیهم‌السلام است. این توسل است که ماندگاری می‌آورد. شیفتگی امام به اهل‌بیت، یکی از عوامل بزرگ عزت‌ایشان بود. نقل است که در دوران اقامت در نجف اشرف، امام مرتب به زیارت‌امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌رفتند، و اگر گاهی نمی‌توانستند، از روی بام خانه‌شان به سمت حرم حضرت علی (علیه‌السلام) توجه و توسل داشتند. این توسل برایشان ماندگار بود؛ لذا یکی از دلایلی که خداوند به امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) عزت و بزرگی داد، همین توجه و توسل مداوم به اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بود. در کنار این عامل، می‌توان به نکات دیگری نیز اشاره کرد.

طبیعت انسان چنین است که هر کس به جامعه، به انسان‌ها، به اسلام و بشریت خدمت کند، نامش ماندگار می‌شود. شما افراد بسیاری را در تاریخ می‌یابید که به واسطه خدمت به بشریت و انسانیت ماندگار شده‌اند. امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) نیز چنین بود؛ ایشان همه عمرشان را برای خدمت به ملت ایران، به اسلام، و به بشریت وقف کردند.

ایشان بیش از ۱۵ سال کشور به کشور، شهر به شهر تبعید شدند، سختی دیدند، بی‌مهری‌ها کشیدند، اما هیچ‌گاه از هدف خود دست نکشیدند. امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) می‌فرمودند: من شهر به شهر این رسالت را ادامه می‌دهم. پرچمی که برای عزت ایران و اسلام برافراشته‌ام، حفظ می‌کنم.

یکی از ویژگی‌های حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) در کنار شخصیت چندجانبه و جامع‌الاطرف ایشان، خودگذشتگی است. این ویژگی چگونه در عمل ایشان ظهور و بروز داشت؟

حجت‌الاسلام رضایی: امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) حاضر شدند آرامش خود را فدای آرامش ملت کنند. ایشان آسایش خود را خرج آسایش مردم کردند تا این انقلاب پیروز شود. در جایی فرموده‌اند: یکی از تلخ‌ترین صحنه‌های عمر من، زمانی بود که دیدم رئیس‌جمهور آمریکا با تکبر ایستاده و شاه مملکت ما همچون فردی ذلیل در مقابل او‌ایستاده است. این صحنه برای من بسیار دردناک بود.

حرکت امام برای حفظ اسلام بود، اما در کنارش حفظ جامعه اسلامی و عزت ملت نیز قرار داشت. وقتی مردم ببینند رهبری، چون امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) زندگی‌اش را فدای ملت کرده، جان و مال و فرزندش را برای عزت ملت داده، محبتش در دل مردم جای می‌گیرد.

برای مثال، فرزند گرامی ایشان، حاج‌آقا مصطفی که دارای نبوغ، فضل و استعداد فراوان بود، در مسیر انقلاب فدا شد. این کار کوچکی نیست. بسیاری از مردم با خود می‌گویند ما هم باید چنین کنیم، باید فرزند خود را در راه اسلام بدهیم، چون امام خودش چنین کرد. او عزیزترین فردش را فدای انقلاب و نظام کرد.

از دیگر عوامل ماندگاری نام امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، تواضع و فروتنی ایشان بود. با همه آن عظمت، خود را خدمت‌گزار ملت می‌دانستند. می‌فرمودند: به من «خدمتگزار» بگویید، بهتر از آن است که «رهبر» بگویید. این تواضع در مقابل مردم، علما، اساتید و کسانی که حق به گردن ما دارند، عزت می‌آورد. مثل درختی که هر چه پربارتر باشد، به زمین نزدیک‌تر است.

حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) به ظواهر دنیا یا به اصطلاح زرق و برق توجهی نداشتند. لطفا قدری در این باره بفرمائید که چرا ظواهر دنیا برای ایشان هیچ ارزش و اهمیتی نداشت و همواره به ساده‌زیستی اهمیت می‌دادند؟

حجت‌الاسلام رضایی: یکی دیگر از ویژگی‌های مهم امام، بی‌توجهی مطلق به دنیاست. ایشان علاقه‌ای به مال دنیا نشان ندادند. در نجف زندگی بسیار ساده‌ای داشتند، و بعد از بازگشت به ایران نیز، منزل بسیار کوچکی را اجاره کردند. حسینیه‌ای ساده، بی‌تکلف، بدون رفاه دنیوی را برای سکونت خود انتخاب کردند. این زهد، این بی‌رغبتی به دنیا، بر عزت ایشان افزود.

حضرت امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه)، با همه عظمت و نفوذ جهانی‌اش، همواره بر زندگی ساده و بی‌آلایش پایبند بود. ایشان حتی اجازه ندادند ظاهر حسینیه جماران دستخوش تغییر شود. هنگامی‌که پیشنهاد شد دستی به سر و روی این مکان کشیده شود و ظاهر آن بهبود یابد، امام به‌صراحت مخالفت کردند و فرمودند: «اگر این کار را انجام دهید، من رضایت ندارم.»

این ساده‌زیستی امام، بسیاری از شخصیت‌های بزرگ دنیا را که به محضرشان مشرف می‌شدند، تحت تأثیر قرار می‌داد. آنها با شگفتی مشاهده می‌کردند که مردی با چنان نفوذ و عزتی، که توانسته بود اسلام را در برابر فرهنگ‌های شرق و غرب سربلند کند و تمدن‌های مدعی را به چالش بکشد، در مکانی محقر زندگی می‌کند و نسبت به زینت‌های دنیا کمترین تمایلی ندارد.

یکی از دلایل ماندگاری نام، کلام و آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، همین بی‌تعلقی به دنیاست. دنیا بر مسیر، گفتار و نگاه‌ایشان هیچ تأثیری نداشت. این زهد و وارستگی را باید به‌عنوان یکی از ارکان شخصیت امام برشمرد.

یکی دیگر از اقدامات حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) ایستادگی در برابر دشمنان به ویژه آمریکا و مقابله با غارت منابع ایران توسط آنها است. ایشان این مهم را چگونه راهبردی کردند؟

حجت‌الاسلام رضایی: از سوی دیگر، در تاریخ همواره کسانی که در برابر ظلم و جور ایستاده‌اند، نامشان ماندگار شده است. امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، در دوره‌ای که استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا منافع ایران را غارت می‌کرد، بدون لحظه‌ای عقب‌نشینی، در مقابل آنان ایستاد. آنها سلاح‌هایی به ایران می‌دادند، نه برای اقتدار ملی، بلکه برای تحکیم سلطه خود و تقویت شاه، تا از آن ابزار در راستای اهداف استعماری‌شان بهره برند. اما امام این ساختار را شکست.

قرآن کریم ما را به الگویی، چون پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله راهنمایی می‌کند: «محمد رسول‌الله و الذین معه أشداء علی الکفار رحماء بینهم.» پیامبر هر آنچه داشت در راه خدا نثار کرد، اما از ترویج دین عقب ننشست. امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) نیز پیرو همین مسیر بود؛ در برابر استکبار ایستاد، تحریم و تهدید را تحمل کرد، اما از آرمان‌های اسلامی دست برنداشت.

زمانی که دانشجویان پیرو خط امام، لانه جاسوسی آمریکا را تسخیر کردند، امام فرمودند: «این انقلاب دوم است، بلکه از انقلاب اول نیز مهم‌تر.» انقلابی که در یک روز، استقلال و عزت ملت را تثبیت کرد. ایشان نه‌تنها خود ایستادگی کرد، بلکه شاگردانی تربیت نمود که این راه را با همان استحکام ادامه دادند.

یکی دیگر از عوامل عزت و محبوبیت ماندگار امام، شجاعت و قاطعیت مثال‌زدنی‌ایشان بود. بسیاری از علاقه‌مندان امام، دل‌بسته شجاعت او هستند؛ زیرا امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) تنها کسی بود که در برابر سیطره جهانی استکبار، با صلابت‌ایستاد. حرکت انقلابی‌ایشان، الگویی شد برای ملل مظلوم، و انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان یک جنبش ضد استکباری در جهان شناخته شد.

در پایان، نقش حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مد ظله‌العالی) رهبر معظم انقلاب اسلامی در تداوم مسیر انقلاب اسلامی به‌ویژه خط امام خمینی (رحمت‌الله علیه) چه میزان است. این مهم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حجت‌الاسلام رضایی: این مسیر مبارزه، تا زمانی که ادامه یابد، عزت امام نیز باقی خواهد ماند. در این باره، باید اشاره کرد که یکی از مهم‌ترین عوامل تداوم این عزت، رهبری حکیمانه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مد ظله العالی) است. اگر پس از ارتحال امام، در سکان‌داری نظام خللی ایجاد می‌شد، بی‌تردید این عظمت نیز آسیب می‌دید. اما چون شاگردی صادق و وارسته، همان راه را با همان عزت و اخلاص ادامه داده، نام و یاد امام نیز زنده مانده است.

امروز هم کلام، رفتار، سیره، تواضع و اخلاص رهبر معظم انقلاب، جلوه‌ای از همان مسیر است. یاری ملت‌های مظلوم، حمایت از فلسطین، غزه، یمن، لبنان و عراق، همه ادامه همان پرچمی است که امام برافراشت.

این استمرار در مسیر، همان چیزی است که عزت ملت ایران را زنده نگه داشته است. پرچم عزتی که امروز در دستان آیت‌الله خامنه‌ای است، به همان میزان که ادامه می‌یابد، نام امام خمینی نیز در ذهن‌ها و دل‌ها زنده باقی می‌ماند.

باید دانست که اگر وصیت‌نامه، سخنان و رهنمود‌های امام نبود، اگر آن یادگار‌های معرفتی ایشان نبود، و اگر رهبری خلف صالح ایشان این راه را پی نمی‌گرفت، دشمنان - و حتی برخی غافلان داخلی - شاید مسیر را تغییر می‌دادند. اما خداوند اراده فرمود تا این راه، با همان عزت، همان نورانیت و همان استواری ادامه یابد.