درآمدي بر بحث جايگاه علوم انساني

گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛- زينب مددي*؛در مطلب حاضر همانطور که از عنوان بر می آید، برآنیم تا به بررسی وضعیت علوم انسانی در عصر حاضر بپردازیم. اما قبل از بررسی شرایط علوم انسانی در این فرهنگ، نیاز است تا ابتدا مقدماتی در این باب بیان شود. تعریف علوم انسانی، شاخه های مختلف علوم انسانی، اهمیت و جایگاه علوم انسانی در میان علوم دیگر و ضرورت پرداختن به علوم انسانی در شرایط کنونی جهان و خاصه ایران، مطالبی است که به عنوان مقدمه ارائه می شود و سپس به بررسی نگاه غالب غرب به علوم انسانی در عصر حاضر پرداخته خواهد شد. از این رو مطلب در دو بخش مقدماتی و اصلی ارائه خواهد شد.

 

 

علوم انسانی مطالعه و تفسیر تجربیات، فعالیت ها، ساختارها و مصنوعاتی است که با نوع بشر ارتباط دارد. محور اصلی علوم انسانی مطالعه و بررسی پدیده ای به نام انسان است. در علوم انسانی محقق می کوشد تا آگاهی و دانش انسان را نسبت به خود و ارتباطش با دیگر پدیده ها و نظام ها افزایش دهد. تنها با خواندن این تعریف موجز حوزه عظیم علوم انسانی نمایان می شود. علوم انسانی (Human Sciences) در مقابل علوم طبیعیNatural Sciences تعریف می شود و در واقع مجموعه ای از علوم انسانی (بررسی انسان به صورت فرد ) و علوم اجتماعی (بررسی انسان در اجتماع و رفتارهای اجتماعی) را در بر می گیرد، که شامل شاخه های مختلفی است. هنر، ادبیات، روانشناسی، جامعه شناسی، فلسفه، ادیان، ارتباطات، مطالعات فرهنگی، اقتصاد، تاریخ، سیاست، مدیریت و ....... همگی پهنه گسترده علوم انسانی را تشکیل می دهند.

 

 

درک اهمیت و جایگاه علوم انسانی با توجه به حوزه گسترده آن و همین طور نفوذ مؤثر در علوم دیگر، کار ساده ای است. کافی است نگاهی مجدد به لیست شاخه های مختلف آن بیاندازیم، آنگاه است که متوجه می شویم هر آن چه در زندگی با آن مواجه می شویم یا در سیطره علوم انسانی تعریف می شود و یا تحت تاثیر مستقیم و غیر مستقیم آن قرار دارد. صنعت، علوم و فنون مهندسی و فیزیولوژی و هر آنچه که علوم طبیعی خوانده می شود، در یک سیستم آموزشی (علوم انسانی) به دانشجویان منتقل می شود و تحت فرمان و مدیریت سیاست و اقتصاد به کار گرفته می شود؛ بنابراین علوم انسانی سنگ بنای علوم طبیعی است و علوم طبیعی در هر فرهنگی در راستای انسان شناسی آن فرهنگ پذیرفته و به کار بسته می شود.

 

 

نگاه ما به انسان و روابط انسانی شدیدا تحت تاثیر جهان بینی ماست. نگاه کلی ما به جهان تعریف ما را از انسان، روابطش و جایگاهش در جهان شکل می دهد. بنابراین همانطور که علوم انسانی سنگ بنای علوم طبیعی است، جهان بینی و بینش ما نیز سنگ بنای علوم انسانی است. باید دید جهان بینی که بالاسر علوم انسانی غرب قرار گرفته است، چیست. هدف از خلقت انسان و زندگی دنیایی انسان را چگونه تعریف کرده اند. آیا جهان بینی ما و غرب یکی است تا علوم انسانی تولید شده در غرب را بی چون و چرا بپذیریم. در بخش دوم به بررسی جايگاه علوم انسانی در فرهنگ غرب خواهیم پرداخت.

 

*دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت رسانه دانشگاه تهران