مصباح یزدی: علوم انسانی اسلامی باید گفتمان غالب جامعه شود

به گزارش خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو»، حجت الاسلام علی مصباح یزدی در نشستی که عصر روز گذشته در بخش تحول علوم انسانی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم برگزار شد به بررسی نحوه عملیاتی کردن علوم انسانی اسلامی اشاره کرد.

حجت الاسلام مصباح یزدی در ابتدا این نشست به موضوع بومی سازی علوم اشاره و بیان داشت : بومی سازی به این معنا که علوم تدوین شده در شرق و یا غرب را اخذ نماییم ، ترجمه کرده و مبنای عملكرد خود قرار دهیم دارای یک نقص بزرگی است، زیرا این علوم نمی تواند پاسخگوی نیازهای جامعه ما باشد.

عضو هیئت علمی موسسه علمی و آموزشی امام خمینی تصریح کرد: علوم غربی به دلیل اینکه در فضایی غیر از فرهنگ ایرانی – اسلامی تولید شده اند، اگر به همان شکل مورد استفاده قرار بگیرند نمی توانند پاسخگوی نیازهای ما باشند ، لذا ما باید مسائل و مشکلات جامعه خود را تشخیص داده و سپس به دنبال برطرف کردن آن مسائل با استفاده از روش های موجود و یا مدل های جدید باشیم.

وی گفت : عده ای معتقدند که ترجمه علوم غربی  و مطابق سازی آن با فرهنگ اسلامی نمی تواند مشکل علوم انسانی موجود را حل کند، به همین دلیل ما باید به دنبال تغییر مبانی در علوم انسانی باشیم تا بتواند اهداف اسلامی را برآورده سازد که در اینجا دو دیدگاه شکل می گیرد.

حجت الاسلام مصباح یزدی در ادمه به بررسی دو دیدگاه رایج در زمینه تحول علوم انسانی پرداخت و تشریح کرد: گروهی معتقدند در برخورد با علوم غربی باید به طور کامل این علوم را نفی کرده و کنار بگذاریم و علوم جدیدی را براساس مبانی اسلامی تدوین نماییم.

عضو هیئت علمی موسسه علمی و آموزشی امام خمینی (ره) اضافه کرد : گروه دیگر بر این باورند که در برخورد با علوم غربی ما باید جزئی ترین دستورالعمل ها و کارکردهای این علوم را شناسایی کنیم و مورد نقد و بررسی قرار دهیم تا ببینیم که کدامیک از آموزه های این علوم بر اساس مبانی اسلام است، آنها را بپذیریم و هرکدام که بر خلاف مبانی و دستورات دین بود را اصلاح نماییم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد : اسلام چنین اجازه اي را به ما نداده است که علوم غربی را به  طور کامل نفی کنیم زیرا در اینجا بحث تعصب دینی مطرح نیست و اگر شخصی معتقد باشد که علوم غربی باید به طور کامل کنار گذاشته شود یک استدلال احساسی انجام داده است.

مصباح یزدی افزود: اسلام به مسلمانان می گوید که حقیقیت را بپذیرند، لذا فرقی نمی کند که این حقیقت را یک فرد مسلمان بیان می کند یا غیر مسلمان؛ البته ما معتقدیم که بسیاری از دستور العمل هایی که علوم انسانی موجود ارائه می دهد ناکافی و نادرست است که باید در آنها تجدید نظر شود.

عضو هیئت علمی موسسه علمی و آموزشی امام خمینی (ره) گفت: بنابراین آنچه که در اسلامی سازی علوم انسانی باید به آن توجه شود این است که علوم انسانی موجود را به طور کامل مورد نقد و بررسی قرار دهیم و آن مباحثی را که درست است را قبول کرده و در مسائل مخالف مبانی اسلام تجدید نظر نماییم.

وی دربخش  پایانی صحبت های خود به روش عملیاتی کردن علوم انسانی اشاره و بیان داشت: برای رسیدن به اهدافی که در تحول علوم انسانی مطرح است ما نیاز به یکسری از مقدمات داریم، در ابتدای امر حضور کسانی که آشنایی کامل با علوم انسانی و مبانی اسلامی را دارند ضروری است؛ یعنی افرادی که به دنبال تحول علوم هستند، هم باید علوم انسانی را بشناسد و هم درک عمیقی از مبانی اسلامی داشته باشند.

مصباح یزدی تاکید کرد: پیش نیاز دیگری که برای تحول علوم انسانی به آن نیاز داریم این است که در پژوهش های خود جامعیت دین اسلام را در نظر بگیریم؛ هرچند که در برخی از رشته ها ناچار به تخصصی سازی هستیم، اما برای داشتن یک نگاه جامع به اسلام باید همه ابعاد آن را در نظر داشته باشیم.

عضو هیئت علمی موسسه علمی و آموزشی امام خمینی (ره) اظهار داشت: ما معتقدیم که دین اسلام یک نظام جامع فکری و عملی است، بنابراین باید سعی کنیم که این نظام فکری را در تحقیقات خود تببین کرده و مدنظر قرار دهیم، سپس تلاش نموده تا علوم انسانی اسلامی را که بر مبنای نظام جامع اسلامی تدوین شده است را وارد محیط علمی و آموزشی کشور نماییم.

وی اضافه کرد: نکته دیگری که در بحث تحول علوم انسانی باید به آن توجه شود این است که علوم انسانی اسلامی نباید منحصر به دانشگاه ها و یا حوزه های علمیه شود بلکه باید به گفتمان غالب  و عمومی جامعه تبدیل شود تا یک مطالبه عمومی در این زمینه شکل بگیرد.