جوادی: جایگاه اخلاق در علم دقیقا مشخص نیست

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، دکتر محسن جوادی عصر امروز در دومین روز همایش روز جهانی فلسفه که با موضوع «بررسی فلسفه در ایران معاصر» در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، در نشست «بررسی وضعیت منطق، فلسفه غرب و فلسفه های مضاف در ایران» به ایراد سخنانی در خصوص بررسی وضعیت آموزش و پژوهش فلسفه اخلاق در ایران پرداخت.

 

وی با اشاره به منظور خود از فلسفه اخلاق گفت: مراد من از فلسفه اخلاق، یکی بحث تأمل فلسفی در اصل هنجار است و اینکه هنجارمندی از کجا پیدا می‌شود و بحث دیگر، فرا اخلاق است که به فلسفه علم اخلاق ارتباط پیدا می‌کند.

 

عضو هئیت علمی دانشگاه قم با اشاره به وضعیت فلسفه اخلاق در ایران خاطرنشان کرد: فلسفه اخلاق در ایران معاصر گسترش نسبتا خوبی داشته و در سال‌های اخیر رشته‌های تخصصی در مقاطع ارشد و دکتری تأسیس شده است؛ علاوه بر این، آموزش‌های آزاد زیادی هم در خارج از دانشگاه‌ها آغاز گردیده و از سوی دیگر، مسئله فلسفه اخلاق حجم زیادی از پایان‌نامه‌ها را نیز  تشکیل می‌دهد.

 

جوادی با تأکید بر ضرورت شناخت فلسفه اخلاق بیان داشت: در اندیشه ما مشکلاتی نسبت به این موضوع وجود دارد که حتی در برهه‌هایی موجب رکود فلسفه اخلاق در ایران شده است.

 

 

وی مشکلات فلسفه اخلاق را چنین برشمرد: نکته اول این است که برخی در جواز اندیشه فلسفی در مباحث اخلاقی تردید جدی دارند؛ مثل تفکر اشعری که این حوزه را مخصوص دین و اندیشه وحیانی می‌داند.

 

عضو هئیت علمی دانشگاه قم افزود: نکته دوم این است که برخی در مفید بودن تأمل فلسفی تردید دارند؛ مثلا می گویند در کشوری مانند هلند می‌تواند این تأملات را داشت اما در کشورهای اسلامی که وجه دینی در آنها غالب است، این سوال مطرح می‌شود که تأمل فلسفی چقدر می‌تواند مفید باشد؛ چون سازوکار ساختار ارزشی در این کشورها به دین برمی‌گردد و مشخص است.

 

جوادی مشکل سوم را گسست در تفکر فلسفی ما نامید و گفت: این گسست در تفکر نظری، مثل بحث الهیات وجود ندارد؛ ولی در فلسفه اخلاق گسست ایجاد شده و ما کار فلسفی جدی در اخلاق نداریم و در واقع تأمل فلسفی در اخلاق پررنگ و جدی نیست.

 

وی با اشاره به مشکل چهارم گفت: مشکل بعدی این است که همیشه این نگرانی وجود دارد که آیا امکان توضیح عقلانی در حوزه اندیشه عقلانی وجود دارد یا خیر؟

 

عضو هئیت علمی دانشگاه قم مشکل پنجم را چنین عنوان کرد: در جهان اسلام، یک جهان فضیلت پرمایه شکل گرفت، ولی سیطره این اندیشه فلسفه فضیلت‌گرا این امکان را از ما گرفت که گزینه‌های دیگری را جست‌وجو کنیم.

 

جوادی با اشاره به ششمین مشکل فلسفه اخلاق گفت: ما منابع فلسفه اخلاق را به صورت منظم در اختیار نداریم که این مسئله برای پژوهشگران و دانشجویان ایجاد مشکل می‌کند.

 

وی مشکل هفتم را ناشی از مشخص نبودن جایگاه فلسفه اخلاق دانست و افزود: اخلاق در میان علوم گم شده است و فلسفه اخلاق هم طبیعتا گم می‌شود؛ جایگاه اخلاق در علم دقیقا مشخص نیست و نسبت آن با علوم دیگر واضح نشده است.

 

عضو هئیت علمی دانشگاه قم با اشاره به مشکل آخر فلسفه گفت: بیشترین مشکل به تصور ما از فلسفه اخلاق، جایگاه فلسفه اخلاق و اهمیت و ضرورت آن باز می‌گردد و تا ذهنیت درستی نسبت به جایگاه فلسفه اخلاق ایجاد نکنیم، نمی توانیم یک فلسفه اخلاق غنی را ایجاد نماییم.