آزاد اندیشی در پرتو فرهنگ اسلامی

باشگاه دانشجویان «خبرگزاری دانشجو» - عز الدین خادم، دانشگاه شهید چمران اهواز؛ آزاداندیشی واقعی با اقداماتی مانند ایجاد کرسی های آزادِ «فکری – سیاسی» و معرفتی در دانشگاه ها و بحث منطقی دانشجویان برای درک حق و حقیقت محقق می شود.

 

مقام معظم رهبری جنجال سازی و لفاظی را باعث پیچیده تر شدن مشکلات می دانند همچنین ایشان بحث منطقی، جوگیر نشدن و بی توجهی به تشویق ها یا تعریضهای دشمنان، شنیدن سخنان مختلف، آزادانه فکر کردن و برگزیدن بهترین سخنان را مبنای پیشرفت حقیقی و عناصر آزادی واقعی میدانند.

 

ایشان در جایی با تاکید بر بحث منطقی می فرمایند: اگر غیر از این شد باید منتظر حوادث و آشفتگی ها بود همانگونه که جنجال قبل از انتخابات به جنجال بعد از انتخابات منجر شد بخصوص وقتی که دست بیگانه هم در مسائل دخالت کرد.(آبان 88در جمع نخبگان)

 

این عقل انسانی است که او را تنها «معلول تأثیرگذار آگاه» هستی در زنجیره کنش‌های متقابل و تغییرات متقارن پدیده‌ها و پدیدارهای جهان معرفی می‌سازد.

 

خداوند با دمیدن «روح الهی» خویش به کالبد زمینی آدمی، به او آزادی بخشید؛ انسانیت انسان در گروه همین «آزادگی» اوست، «عقل» این رستنگاه عالیه «حیات انسانی»، هسته اصلی آزادی او ،در مقام ذهن شناساننده «آزادی» است؛ «علم» به عنوان «محصول تکاپوی عقلانی آدمی» در گستره حیات دنیوی وی، گسترش دهنده و تعمیق بخش «آزادی» است و «عدل» در مقام «مهم‌ترین نیاز» آدمی، امنیت بخش آزادی است و «دین» در مقام آیین وحیانی در گسترش عدالت رحمانی، مأموریت دارد تا از حریم حرمت آزادی، دفاع نماید.

 

در جهان امروز، بیش از دیروز و در آفاق نگرش کمال‌گرای آدمی، کمتر از فردا، دانش‌واژه «آزاد اندیشی» از اهمیت بسزا برخوردار بوده و خواهد بود. «آزادی» و به ویژه «آزادی اندیشه» صیقلی‌ترین خواست «هستی الهی محوری» است که در کالبدی مادی‌محور، «موجودیت» یافته است.

 

مطالب فوق قسمتی از یک مقاله در فصل نامه پژوهشی انقلاب اسلامی است که در مقاله «بنیان های نظری آزاد اندیشی، دانشگاه مولد و نهضت تولید علم » آمده است.

 

همین ریشه های فطری و فطری بودن این موضوع سبب شده تا امروزه همه افراد و همه اصناف در هر شغل و پست و مقام و مشغولیاتی ای که هستند و حضور دارند به نحوی به این موضوع حتی برای لحظه ای فکر کنند و این مهم نیز سبب شد که در آخرین روزهای تیرماه سال 1376 مقام معظم رهبری در یکی از نشست های دانشجویی خود به این مقوله اشاره کنند و بحث و مسئله و دغدغه ایجاد کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها و تبادل و تضارب آرا را مطرح کنند.و از دانشجویان و مسئولان بخواهند که تا زمینه را برای این راه آماده کنند.

 

بدون شک با مطالعه حال و هوا و فضای آن روزهای کشور  و اوضاع دانشگاههای جامعه به خوبی می توان برخی از اهداف این مسئولیت عظیم بر دوش دانشجو و دانشگاه نهاده را، تا حدی شاید مطلوب، حدس زد.

 

یکی از مهم ترین پیام های پیشنهاد برگزاری کرسیهای آزاد اندیشی، شاید این است که به قشر فرهیخته تر جامعه بگوید جای زدن حرفهای بزرگ و موضوعات عقیدتی در روزنامه و مجله و برای مردم عادی که شاید در این زمینه ها مطالعه ای نداشته باشند، نیست.

 

این حرف ها و افکار و عقاید  باید در حضور آگاهان موافق و مخالف زده شود . همراه با مطالعه باشد و یک نفر آگاه و بدون جانبداری این گفته ها را داوری کند و در نهایت نتیجه گیری شود.

 

در این بین هم البته خود واژه «آگاهان» هم سر و سودایی دارد و هزاران هزار تعبیر برآمده از این کلید واژه مسبب اختلافاتی در سطوح و لایه های مختلف اجتماعی علی الخصوص در مراکز علمی و بنیادهای  مرتبط با بحث و نظر گردیده است.

 

با مراجعه به قرآن کریم و احادیث و روایات شاید بتوان این گره خودساخته ذهنی و راه بسته اندیشه ورزی را تبدیل به فرصتی و موقعیتی کرد. بی شک عرصه آزادی اندیشه و اندیشه ورزی و تفکر و تعقل به حدی دارای ارزش بوده که در چندین جا در آیات قرآن کریم به آن نیز اشاره شده است.

 

این همه سفارش به فکر کردن با واژگانی نظیر تفکر و تعقل و تدبر و تفقه به همراه مشتقات آنها، نظیری است از راهبردی بودن اندیشه و هرآنچه به فکر باز‌می‌گردد در پیشبرد اهداف عالیه انسانی جامعه عظیم اسلامی به عنوان یکی از پله های نردبان بزرگ راه عبودیت خالق بی منتها.

 

شاید یکی دیگر از پیام‌های کرسیهای آزاد اندیشی این باشد که به نسل جوان و فعالان جامعه گوشزدی در باب سطح مطالعه کرده باشد و  به آن دسته از فرو رفتگان در لاک ناآگاهی تذکر دهد که سطح مطالعه در بین جوانان امروزی به شدت افت کرده و شاید جامعه با کتاب قهر کرده است.

 

در تاکید این مطلب یکی از فعالین دانشجویی اوایل انقلاب نقل می‌کرد که در آن زمان گاها مجبور بودیم برای مباحثه با دیگران ظرف یکی دو روز یک کتاب مرتبط با مسائل روز و شبهات را تماما بخوانیم و بر مباحثش مسلط شویم، خوب اما در جامعه فعلی به زور این همه طرح فرهنگی هنوز کتابخوانی غرق در عزای از دست دادن دانشجویان دیروز است.

 

طرح هایی که تا دو نفر را  برای دو روز کتاب خوان می‌کنند به عنوان طرح بزرگ و نمونه کشوری شناخته می‌شوند و آن هم به زورِ پولی که از بیت المال صرف جوایزش می‌شود ... تا طرح بعدی بیاید و سه نفر را برای سه روز کتاب خوان ‌کند و اینبار این یکی می‌شود طرح نمونه. البته اینها هیچ کدام بد نیستند. اما فقط به عنوان گام های آغازین قابل پذیرش هستند، نه به عنوان یک روند همیشگی.

 

شاید پیام دیگر کرسی های آزاد اندیشی این باشد که بگوید مردم و علی الخصوص جوانان و جامعه دانشگاهی باید مطالبه گر باشند و در هر فضا و شرایطی که  هستند مسئولان و جامعه را به حال خود رها نسازند.

 

و شاید یکی دیگر از این پیامها این باشد که دین ارثی خیلی مناسب جامعه ای که قرار است جوشاننده فرهنگ ناب اسلامی و تکیه گاه ملل مستضعف وکوبنده مستکبرین و مبلغ اسلام و گسترنده دین حق و زمینه ساز ظهور منجی باشد، نیست.

 

 با آغاز حکومت منجی، تازه مصائب و مشکلات عقیدتی شروع می‌شود. شناخت دقیق اصول دین و درک صحیح و معرفتی از مبانی دینی پایه ساز حرکتی است که منجر به تطبیق فرهنگ و آداب و رسوم ملل مختلف با اصول پیش گفته و ثابت دینی شود که حتی تصور آن هم سخت اما شیرین است اگر به ذات حق تکیه کرده و مسلط بر علوم زمانه شویم و شاید هزاران هزار پیام دیگر  که در دل کرسی‌های آزاد اندیشی هست.

 

اما حالا پس از گذشت 15 سال از فراخوان رهبر معظم انقلاب در باب کرسیهای آزاداندیشی هنوز آن طور که باید و شاید این کرسیها به آن شکل مد نظر معظم له بوده است محقق نشده است.

 

شایسته نیست این مباحث در حدی توان از اجتماع بگیرد که سر بزنگاه های مهم یارای ایستادن نباشد و یاران انقلاب و پیروان و رهروان را یکی یکی به پستوهای افسردگی و سرخوردگی بکشاند.

 

جامعه نشاط می‌خواهد. تعالی می‌خواهد. یکی از راههای آن هم همین مسئله است که از خوش روزگار از پیشینه و حسن سابقه ای هم برخوردار است و به جز در پاره ای مواقع، در طول تاریخ جامعه علمی ایرانی در علوم مختلف زمانه سرآمد بوده و همیشه طبلش پر صدا به گوش عالمان جهان رسیده است.

 

به گواه تاریخ در برخی علوم و فنونی که حتی از مناطق دیگری سرچشمه می‌گرفتند، تلاشگرانه گوی سبقت را ربودند و در هر عصر و زمان از ناموران جهان شده اند.

 

امروزه نیز به مانند گذشته و به طبع دیروز انگیزه های جدیدی در این سرزمین رشد و نمو کرده که قطعا حاصل راهنمایی های اسلام عزیز بوده است.

 

مجاهدان امروز ایران اسلامی به تاسی از دستورات دینی شتابگرانه در حال ثمر بخشیدن به تلاش های تمامی رنج کشیدگان عالم و ملل مستضعف و ستمدیده به کمک خدای متعال و با نظر امام عصر (ارواحنا فداه) در راستای ایجاد حکومت عادلانه حق هستند.

 

بنابراین وجوب رسیدگی به الفبای پیشرفت که آزادی و آزاداندیشی تنها یکی از آنان است، به خوبی مشخص می‌شود. که این مهم نیز تنها در سایه حمایت و تلاش و خواست مردم و نهادهای مرتبط انجام می‌پذیرد.با ورود شانه آزاد اندیشی به زلف جامعه نه تنها جو عمومی جامعه دچار التهاب نمی‌شود که سبب رفع از هم گسیختگی های موجود و سامان دادن به تفکر جامعه به خصوص مسئولین خواهد شد و نسلی دغدغه مند در راستای ایجاد، حفظ، و نگهداری جامعه آرمانی را به ایران و تمامی جهان هدیه می‌دهد.

 

درک این نکته مهم می‌نماید که مقوله حاضر تنها یکی از شاخصه های عبور از موانع ایجاد تمدن بزرگ اسلامی است و توقف بی جا،آدمی را از ثمرات بی حد و حصر مدینه موعود دور نگه می‌دارد و چه بسا درجا زدن به عقب رفت بماند و بی راه هم نیست زیرا در جهانی که شرق و غرب عالم در سیطره تفکری مسموم قرار دارد درجا زدن قدری به پسرفت می‌ماند.اما سرسری و بدون تامل گذر کردن هم دیوار را تا ثریا هم که شده کج می‌برد و نسلهای آینده را کج و معوج رشد می‌دهد.

 

امید است با پیگیری های مجدانه تمامی دانشجویان و دلسوزان و دغدغه مندان، ریشه های تفکر صحیح را به خاک کشور نشانده و ثمرات آن را برای همه مردم نصیب کنیم.