گروه علمی«خبرگزاری دانشجو» دکتر الهام طلاچیان فوق تخصص گوارش کودکان ؛ پرهیز کامل برای آلرژیهای غذایی بهواسطهی IgE و همچنین انتروکولیت ناشی از پروتئین غذا در شیرخواران توصیه شده است. برای این پرهیز، آموزش بیمار ضروری است، زیرا پرهیز دقیق از نظر تئوری ساده و در عمل مشکل است.
براساس مشاهدات، در برخی افراد بسیار حساس، کمتر از یک میلیگرم شیر، تخممرغ یا بادامزمینی موجب بروز نشانههایی می شود، در حالی که در بعضی دیگر، حتی مصرف بیش از 10 گرم تحمل می شود. از سوی دیگر، بعضی از انواع آلرژی غذایی مانند Oral allergy syndrome نیاز به حذف دقیق ندارند. بنابراین، پزشک بر مبنای وضعیت خاص بیمار و میزان حساسیت او تصمیمگیری می کند.
واکنشهای آلرژی غذایی معمولا بعد از خوردن روی میدهد. سایر راهها از قبیل تماس پوستی یا استنشاق، در اغلب بیماران مبتلا به آلرژی غذایی منجر به بروز واکنش نمی شود. همچنین، تماس با بزاق فردی که به تازگی غذای آلرژن را مصرف کرده، ممکن است راهی برای در معرض آلرژن قرار گرفتن باشد. آلرژنهای غذایی که مادر مصرف میکند را میتوان در شیر یافت که سبب آنافیلاکسی، درماتیت آتوپیک مزمن و نشانههای گوارشی (استفراغ، اسهال، تأخیر رشد و پروکتوکولیت) می شود. آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک جدی است که به طور ناگهانی آغاز می شود و ممکن است منجر به مرگ شود. درماتیک آتوپیک (اگزمای سرشتی) بیماری التهابی پوستی خارش دار، مزمن بسیار شایع است.
موارد پرهیز دقیق برای مادر
موارد پرهیز دقیق برای مادر عبارتند از: شیرخواری که به آلرژن موجود در شیر مادر واکنش حاد نشان داده است، واکنش آنافیلاکتیک شدید به مادهی غذایی که خود شیرخوار خورده است، نشانههای مزمن به مادهی غذایی که مادر به مقدار کم مصرف کرده است یا واکنش به غذایی که اغلب سبب واکنشهای شدید شده و مادر به مقدار زیاد با غذاها آن را مصرف میکند، مانند: ماهی و بادامزمینی.
مصرف کمتر مواد آلرژن توسط مادر
مصرف کمتر مواد آلرژن توسط مادریا استفاده از شکلهای پختهشدهی آنها در مواردی که شیر مادرخوار پیش از تشخیص آلرژی غذایی نشانههای مزمن نداشته یا کاهش مصرف آلرژن توسط مادر منجر به بهبود نشانههای مزمن خفیف می شود، توصیه میشود.
ادارهی تغذیهای آلرژی غذایی به برنامهریزی دقیق برای اطمینان از جایگزینی مناسب ماده یا مواد غذایی حذفشده نیاز دارد. با شروع حذف مواد غذایی باید مواد جایگزین مغذی توصیه شوند. همچنین، برای اطمینان از پذیرش این منابع جایگزین و ورود آنها به رژیم غذایی، پیگیری ضروری است.
محدودیتهای رژیم غذایی ثانویه به آلرژی غذایی موجب تأخیر رشد و یا کمبود ریزمغذیها (ویتامینها، مواد معدنی، عناصر کمیاب) و درشتمغذیهای خاص (پروتئین، چربی، کربوهیدراتها) می شود. براساس مطالعات، این کودکان درمقایسه با کودکانی که آلرژی غذایی ندارند، دریافت کمتری از ریزمغذیها/درشتمغذیها و انرژی کلی داشته و باید بهدقت پایش رشد شوند.
کودک مبتلا به آلرژی غذایی در معرض خطر دریافت ناکافی انرژی به دلیل جایگزینی نامناسب در رژیم حذف مواد غذایی آلرژن (Elimination diet) است. بهعلاوه، مشکلات تغذیهای مانند: تنفر از غذا و محدودیت پذیرش انواع گوناگون غذا ممکن است در این کودکان روی داده و منجر به دریافت کم انرژی و مواد مغذی شود. برخی موارد آلرژی غذایی از قبیل گاستروانتریت و ازوفاژیت ائوزینوفیلیک آلرژیک اغلب با بیاشتهایی و زود سیرشدن همراه هستند که بالقوه سبب کاهش دریافت انرژی می شود.
گاستروانتریت التهاب معده و روده و ازوفاژیت ائوزینوفیلیک آلرژی غذایی گوارشی نامیده می شود.
نیاز انرژی تخمینزده شده در آنهایی که آلرژی غذایی دارند معمولاً مشابه سایرین است. یک مورد استثنا، بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک متوسط تا شدید است که ممکن است به دلیل اتلاف از سد پوستی صدمهدیده، نیاز بیشتری به پروتئین و انرژی داشته باشند.
انرژی رژیم غذایی
انرژی رژیم غذایی از 3 گروه اصلی درشتمغذیها شامل پروتئینها، کربوهیدراتها و چربیها تأمین می شود. بازهی توزیع قابلقبول درشتمغذی(Acceptable Macronutrient Distribution Ranges, AMDR)، میزان دریافت از یک منبع انرژی خاص است که با کاهش خطر بیماری مزمن و تأمین دریافت مواد مغذی ضروری همراه است و بهصورت درصد دریافت کل کالری بیان می شود.
| جدول 1-Acceptable Macronutrient Distribution Range, AMDR | |||
| سن | کربوهیدرات | پروتئین | چربی |
| 3-1 سال | 65-45 | 20-5 | 40-30 |
| 18-4 سال | 65-45 | 30-10 | 35-25 |
| 18 سال< | 65-45 | 35-10 | 35-25 |
در ارزیابی تغذیهای و توصیههای تغییر رژیم غذایی باید برای اطمینان از دریافت و توزیع مناسب کربوهیدراتها، پروتئینها و چربیها، مصرف درشتمغذیها را درنظر داشت. ایجاد توازن تغذیهای و همچنین برآوردن دریافت تغذی توصیهشده اغلب چالش پس از حذف مواد غذایی است.
بسیاری از منابع خوب پروتئین آلرژنهای شایع هستند
بسیاری از منابع خوب پروتئین شامل شیر، تخممرغ، سویا، ماهی، صدف، بادامزمینی و بادام درختی از آلرژنهای شایع هستند. زمانی که منابع پروتئینی با کیفیت از رژیم غذایی حذف می شوند، باید رژیم غذایی بهدقت برنامهریزی شود. مواردی از کواشیورکور و کوتاهی قد متعاقب حذف پروتئین، بدون جایگزینی مناسب گزارش شدهاند.
کواشیورکور یک نوع وخیم سوءتغذیهی حاصل از کمبود پروتئین و کالری است که در اطفال دیده میشود.
علاوه بر دریافت کلی انرژی، باید به کمیت و کیفیت پروتئین رژیم غذایی نیز توجه شود. محصولات حیوانی برای تأمین پروتئین مطلوب ضروری نیستند و اغلب منابع گیاهی مانند مغزها از این نظر کامل نیستند.
چربیهای رژیم غذایی
چربیهای رژیم غذایی منبع مهم انرژی هستند، در انتقال ویتامینهای محلول در چربی نقش دارند و دو اسید چرب ضروری آلفا-لینولئیک اسید (ALA) و لینولئیک اسید (LA) را تأمین میکنند. خطر کمبود اسیدهای چرب ضروری، ویتامین E و انرژی، زمانی که دریافت چربی کمتر از 20 درصد دریافت کل انرژی رژیم غذایی باشد روی میدهد.
کربوهیدراتها
کربوهیدراتها منبع انرژی هستند و بسیاری از ویتامینها، مواد معدنی و عناصر کمیاب را تأمین می-کنند. اطمینان از دریافت تمام مواد مغذی ضروری پس از حذف مواد غذایی ضروری است و باید جایگزینی مناسب انجام شود. زمانی که اصلاح برنامهی غذایی برای برآوردهکردن نیاز به ویتامین، مواد معدنی و عناصر کمیاب کافی نباشد، دادن مکمل ضرورت دارد. گرچه ممکن است این مکملها حتی آنهایی که برچسب فاقد آلرژن دارند، دارای مواد غذایی حذفشده از رژیم کودک باشند.
رشد کودکان
رشد کودکان شاخص حساس دریافت کافی پروتئین و انرژی است. وزن، حساسترین اندازهگیری برای دریافت کافی انرژی است و زودتر و بیشتر از قد، تحت تأثیر کمبود انرژی قرار میگیرد. کمبود مزمن انرژی یا کمبود پروتئین رژیم غذایی بر قد تأثیر میگذارد. بررسی روند رشد روی منحنی رشد حائز اهمیت است. کودکان دچار آلرژی غذایی بیشتر در معرض خطر اختلال رشد هستند.
رژیمهای حذف مواد غذایی
رژیمهای حذف مواد غذایی (Food elimination Diet) جزء ضروری ادارهی بیمار دچار آلرژی غذایی هستند. نباید براساس روشهای تشخیصی غیرمعتبر، اقدام به حذف غذاها کرد. این رژیم باید تحت نظارت دقیق انجام شود تا از تأمین تغذیهی کافی اطمینان حاصل شود. این مسئله بهخصوص در کودکان که کمبود تغذیهای بر رشد و تکامل آنها تأثیر میگذارد اهمیت دارد. ریکتز، کمبود ویتامین و مواد معدنی و تأخیر رشد از عوارض این رژیم هستند.
ریکتز یا نرمی استخوان یک بیماری استخوانی در کودکان است.
آلرژنهای غذایی شایع اوایل کودکی شیر گاو، تخممرغ، گندم، سویا و بادامزمینی هستند. مبتلایان به آلرژی به پروتئین شیر گاو بهخصوص کودکان، در معرض خطر کمبود ویتامین D و کلسیم هستند، زیرا شیر منبع اصلی چربی، پروتئین، کلسیم و ویتامین D است و ویتامین B12، ویتامین A، پانتوتنیک اسید (ویتامین B5)، ریبوفلاوین و فسفر را تأمین میکند.
مادرانی که به شیرخواران مبتلا به این آلرژی شیر میدهند، باید از مصرف پروتئین شیر گاو پرهیز نمایند زیرا پروتئینهای ایمونولوژیک رژیم غذایی مادر در شیر او یافت شدهاند. در این موارد، باید کفایت تغذیهای رژیم مادر بررسی شده و روزانه هزار میلیگرم مکمل کلسیم دریافت کند. ممکن است تجویز مکمل ویتامین پرهناتال مفید باشد.
در شیر خشکخواران مصرف شیر خشک کاملاً هیدرولیزه (Extensively hydrolyzed formula, eHF) توصیه شده است زیرا بیش از 90 درصد آن را تحمل میکنند. استفاده از شیر خشک برپایهی اسید آمینه (Amino acid based formula) در این موارد توصیه شده است: شیرخواران دارای حساسیت بهواسطهی IgE به شیر گاو و درمعرض خطر زیاد آنافیلاکسی، هر بیمار دچار ازوفاژیت ائوزینوفیلیک و شیرخوارانی که باوجود مصرف EHFنشانههایشان تداوم یافته است. شیرهای مصنوعی نسبتاً هیدرولیزه (Partially hydrolyzed formula) هیپوآلرژنیک تلقی نشده و انتخاب مناسبی برای این شیرخواران نیستند.
گرچه شیر خشک سویا درحدود 85 درصد موارد آلرژی شیر گاو به واسطهی IgE تحمل میشود اما نباید در 6 ماه اول زندگی مصرف شود. شیوع ازدیاد حساسیت به سویا و شیر گاو درموارد Non-IgE mediated از جمله سندرم انتروکولیت تا 60 درصد است. از سوی دیگر، در شیرخوارانی که خطر آلرژی بالا است، سویا انتخاب خوبی برای پیشگیری از آتوپی نیست. باید درنظر داشت که تا 92 درصد آنهایی که به پروتئین شیر گاو آلرژی دارند، به شیر بز نیز واکنش نشان میدهند.
گندم علاوه بر کربوهیدرات، بسیاری از ریزمغذیها را نیز تأمین میکند. درموارد آلرژی به گندم، مواد غذایی زیادی از رژیم حذف میشود. 20 درصد آنهایی که آلرژی به غلات دارند، ممکن است به غلهی دیگری نیز واکنش نشان دهند. بنابراین، جایگزینی این محصولات باید برمبنای تحمل بیمار باشد.
تخممرغ دارای پروتئین، ویتامین B12، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک، بیوتین و سلنیوم است. بسیاری از غذاها از جمله شیر، سویا، گوشت، ماهی و طیور مواد مغذی موجود در تخممرغ را تأمین میکنند. معمولا تخممرغ رژیم غذایی سهم عمدهای در دریافت روزانه ندارد. بنابراین، پرهیز از آن تأثیر منفی در دریافت تغذیهای ندارد.
سویا حاوی پروتئین، تیامین، ریبوفلاوین، پیریدوکسین، اسید فولیک، کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن و روی است. با توجه به اینکه مقدار آن در رژیم غذایی کم است، حذف آن بهجز مواردی از قبیل آلرژی همزمان به شیر و گیاهخواری به راحتی قابل جایگزینی است. براساس مطالعات اغلب موارد آلرژی به سویا، میتوانند روغن سویا و لسیتین سویای تصفیه شده را تحمل کنند. لسیتین یک کلسیم مغزی است.
بادام زمینی، بادام درختی، ماهی و صدف شایعترین مواد غذایی آلرژن در بالغان هستند. با وجودی که اینها، ارزش غذایی زیادی دارند، اما به مقدار زیاد در رژیم غذایی مصرف نمیشوند. گرچه برآورده کردن نیازهای غذایی در آلرژیهای غذایی متعدد، مشکلتر است.
ارسال نظرات