فضای مجازی رسانه‌های سنتی را پشت‌سر گذاشته است

به گزارش گروه فضای مجازی«خبرگزاری دانشجو»؛ کاظم جلالی رئیس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به مناسبت سالگرد تأسیس شورایعالی فضای مجازی به دستور مقام معظم رهبری مصاحبه به شرح زیر انجام داده است:

1. به نظر جنابعالی چه ضرورت هایی در کشور باعث شد مقام معظم رهبری در سالی که اوج مسایل اقتصادی و تحریم ها قرار داشت، فرمان تشکیل شورای عالی فضای مجازی را صادر نمایند؟

پاسخ: کشور ما در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در برابر انواع تهدیدها و تحریم های سیاسی، اقتصادی، صنعتی و فناوری قرار داشته که به لطف پروردگار تاکنون توانسته بر همگی آنها چیره شود و با توان مضاعف به پیش رود. وجود تهدیدها و تحریم های اقتصادی، همانطور که شما نیز اشاره کردید، بحث تازه ای نیست، گرچه اکنون بیشتر از گذشته پیامدهای خود را نشان می دهد. لیکن نباید باعث شود که از سایر تهدیدها، بویژه تهدیدهای نرم و خزنده غافل شویم و اولویت رویارویی با آنها را از یاد ببریم. مقام معظم رهبری از دو دهة پیش بر لزوم برخورد با تهدیدهای نرم و آسیب های فرهنگی رسانه ها تأکید داشتند و کوشیدند با بکاربردن تعابیری چون تهاجم فرهنگی و شبیخون فرهنگی، زیانبار بودن آن را برای مسئولان به آشکارترین وجه تبیین کنند. تشکیل شورای عالی فضای مجازی نیز در پرتو همین نگاه راهبردی صورت گرفته و این ضرورت احساس شده که برای رویارویی با این تهدید بنیان¬کن چنین مرجعی تشکیل شود تا در سطح راهبردی به راهبری و نظارت بر امور پایین دستی این حوزه بپردازد.

2. جایگاه شورای عالی فضای مجازی به عنوان سومین شورای زیرنظر رهبری بعد از شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی در پیشبرد اهداف این حوزه را چگونه ارزیابی می کنید؟

پاسخ: همانطور که اشاره شد، فلسفة تشکیل شورای عالی فضای مجازی، رویارویی آگاهانه، هوشمندانه و مدبرانه در سطح کلان و راهبردی با تهدیدهای فضای مجازی علیه کشور چه در فضای مجازی و چه دنیای واقعی است. مستحضر هستید که کشور ما همانند همة کشورها در پی پیاده سازی زیرساخت ها و کاربردهای نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات است تا بتواند مسیر پیشرفت و توسعه را با شتاب بیشتری بپیماید. اما این روند نباید به بهای تحمل آسیب های ناشی از تهدیدهای این فناوری باشد و باید به نحوی برنامه های این حوزه تعریف و عملیاتی گردد تا نه تنها ایمنی و امنیت جامعه را به خطر نیاندازند، بلکه به تأمین مضاعف آنها در همة عرصه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و فناوری نیز کمک کنند. این وظیفة خطیر به عهده شورای عالی فضای مجازی است و بهمین دلیل زیر نظر بالاترین مقام سیاسی کشور، یعنی مقام معظم رهبری تشکیل شده تا بتواند از جایگاه بالادستی و فراقوه ای خود به این مهم اهتمام ورزد.

3. مهمترین وظایف شورای عالی فضای مجازی را در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در این حوزه از لحاظ زیرساختی، فرهنگی و ... چه می دانید؟

پاسخ: با توجه به جایگاه و نقش خطیری که در ابلاغیة مقام معظم رهبری برای شورای عالی فضای مجازی پیش بینی شده، باید در جهت سیاستگذاری کلان و راهبردی در همه امور راجع و ناظر به آن اهتمام ورزد. برای مثال، هم اینک با عنایت به بررسی لایحة قانون بودجة 1392 کشور در مجلس شورای اسلامی، دیده می شود که دستگاه های اجرایی مختلف برای گسترش زیرساخت ها و بهره برداری از کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، ردیف های اعتباری برنامه ای و متفرقة گوناگونی را پیش بینی کرده اند که دستیابی به اهداف کلان و راهبردی در این حوزه، نیازمند ساماندهی نظام دخل و خرج آنست تا بودجه در مسیر صحیح خویش هزینه و از اتلاف بیت المال جلوگیری گردد. به همین منظور، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی پیشنهاد داده تخصیص این ردیف ها با موافقت مرکز ملی فضای مجازی و پیرو سیاست های مصوب شورای عالی فضای مجازی و همچنین نظارت مستقیم و عالیة آن صورت پذیرد. لذا ضروری است برای به تعویق نیفتادن برنامه های این حوزه، از هم اکنون تمهیدات لازم از سوی شورا و مرکز ملی فضای مجازی اتخاذ گردد.

4. با توجه به نقش محوری تعریف شده در حکم مقام معظم رهبری برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی، فعالیت دستگاه های مرتبط با حوزة فضای مجازی و فناوری اطلاعات و ارتباطات، بعد از ابلاغ این حکم نسبت به قبل از آن چه تفاوت هایی داشته باشد؟

پاسخ: با عنایت به نقش محوری و راهبردی که طبق ابلاغیة مقام معظم رهبری برای شورای عالی فضای مجازی پیش بینی شده، دستگاه های مرتبط باید در وظایف و اختیارات خود بازنگری کنند. هرچند این نکته را نباید از یاد برد که اساسا جای چنین مرجعی در نظام حاکمیت ملی کشور خالی بوده و در واقع تدبیر معظم له برای رفع چنین خلائی بوده است. لذا زین پس قوای سه گانة مجریه، مقننه و قضائیه باید برپایة راهبردهای کلان مصوب شورا برنامه های اجرایی، تقنینی و قضایی شان را تعریف کنند و سامان بخشند و در این راه انتظار می رود که مرکز ملی فضای مجازی ضمن برقراری تعامل سازنده با هریک از قوا و دستگاه های مسؤول، در جهت اجرای شایستة سیاست های کلان و راهبردی شورا به آنها یاری رساند.

5. مجلس شورای اسلامی در جهت پیشبرد منویات مقام معظم رهبری در تشکیل شورای عالی فضای مجازی چه نقشی می تواند داشته باشد؟

پاسخ: با عنایت به نقش تقنینی و قانونگذاری مجلس شورای اسلامی به موجب اصول قانون اساسی و تجربه ای که طی سه دهه گذشته در تعامل با شوراهای عالی امنیت ملی و انقلاب فرهنگی داشته، در اینجا نیز همین تعامل را با شورای عالی فضای مجازی خواهد داشت. عرصة فناوری اطلاعات و ارتباطات با خلاءهای قانونی جدی چه در عرصه های ساماندهی نهادی و بازتعریف وظایف و اختیارات دستگاه های متولی و متصدی و چه امور شکلی و ماهوی، مانند برخورد با تهدیدهای رایانه ای و مخابراتی و حمایت از شهروندان در برابر آنها روبروست و رهنمودهای راهبردی شورا می تواند نقش سازنده ای در رفع هرچه زودتر نیازمندی های قانونی این حوزه ایفا نماید.

6. جایگاه و ظرفیت فضای مجازی به عنوان یک رسانه، در مقایسه با رسانه های سنتی تر مانند رادیو و تلویزیون را چگونه ارزیابی می کنید؟ این رسانه های نوین چه ظرفیت های جدیدی برای گسترش ارزش های انقلاب اسلامی دارند؟

پاسخ: فضای مجازی هم اینک به عرصه ای تبدیل شده که همة رسانه های سنتی تر رادیویی و تلویزیونی را درنوردیده و عملا چیزی به نام رسانة سنتی وجود ندارد و همه چیز در این فضا تعریف و خلاصه می شود. این در حالی است که توانایی ها و توانمندی هایی را در اختیار کاربران خود قرار می دهد که هریک می توانند به یک رسانة توانمندی تبدیل شوند و حتی رسانه های سراسری را پشت سر گذارند. لذا باید سازوکار سازگار با همین شرایط، مطلوبیت ها و محدودیت های آن تعریف و در سطوح مختلف سیاستگذاری راهبردی تا اجرایی پیش بینی و لازم الاجرا گردد تا بتوان از ظرفیت های آن برای گسترش همه جانبة گفتمان انقلاب اسلامی بهره برداری گردد. این نکته بسیار حائز اهمیت است که هیچ کشوری از رویارویی با فناوری به دستاورد مطلوب خویش نرسیده است. فناوری را باید مدیریت و با تدبیر درست تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد.

7. با توجه به اینکه خط مقدم مقابله با هجوم نرم دشمن در فضای مجازی، فعالان دغدغه مندی به صورت انفرادی و یا در قالب شرکت ها و موسسات هستند، به نظر شما شورای عالی فضای مجازی در تقویت این عقبه چه فعالیت هایی باید انجام دهد؟

پاسخ: اینچنین موضوعاتی باید به صورت راهبردی و کلان ساماندهی گردد و سزاوار نیست شورا به اینگونه موارد مصداقی ورود یابد. شایسته است شورا با ابلاغ رهنمودهای راهبردی خود به هریک از قوای سه گانه، زمینة بهره برداری از اینگونه ظرفیت های توانمند مدنی و اجتماعی را فراهم آورد و همزمان آنها را از تهدیدهای گوناگون در امان دارد.